NAZWA

       intro - wprowadzenie do poleceń użytkownika

OPIS

       Sekcja  1. podręcznika ekranowego opisuje polecenia i narzędzia dostępne dla użytkowników,
       na przykład narzędzia  obróbki  teksów,  powłoki,  kompilatory,  przeglądarki  stron  www,
       przeglądarki plików i obrazów, edytory itd.

UWAGI

       Linux  jest  odmianą  systemu  UNIX  i w zasadzie wszystkie uniksowe polecenia użytkownika
       działają dokładnie tak samo pod Linuksem (oraz pod FreeBSD i  na  wielu  innych  systemach
       uniksopodobnych).

       Pod  Linuksem  są  dostępne  różne  graficzne  środowiska użytkownika (GUI, graphical user
       interface), w których można używać myszki do  wykonywania  różnych  operacji,  co  pozwala
       zacząć  pracę  bez  wcześniejszego  przebijania  się  przez  tony  dokumentacji.  Jednakże
       tradycyjnym  środowiskiem  Uniksa  jest  interfejs  linii  poleceń  (CLI,   command   line
       interface), w którym wpisuje się polecenia, aby powiedzieć komputerowi, co ma zrobić. Jest
       to szybsze i ma większe możliwości, ale wymaga sprawdzenia, jakie te komendy są.   Poniżej
       przedstawiono podstawowe minimum, tak na początek.

   Logowanie
       Aby  zacząć  pracę,  najprawdopodobniej trzeba najpierw otworzyć sesję, wprowadzając nazwę
       użytkownika i hasło. Program login(1) uruchamia powłokę (interpreter poleceń). W przypadku
       środowiska  graficznego,  wyświetlony  zostanie ekran z menu lub ikonkami i powłokę będzie
       można uruchomić kliknięciem myszy. Patrz także xterm(1).

   Powłoka (shell)
       Polecenia są wydawane powłoce, czyli interpreterowi poleceń.  Jest  to  zwykły  program  i
       można  go  zmienić.  Każdy  ma swoją ulubioną powłokę. Ta standardowa nazywa się sh. Patrz
       także: ash(1), bash(1), chsh(1), csh(1), dash(1), ksh(1), zsh(1).

       Przykładowa sesja może wyglądać tak:

              knuth login: aeb
              Password: ********
              $ date
              Tue Aug  6 23:50:44 CEST 2002
              $ cal
                   August 2002
              Su Mo Tu We Th Fr Sa
                           1  2  3
               4  5  6  7  8  9 10
              11 12 13 14 15 16 17
              18 19 20 21 22 23 24
              25 26 27 28 29 30 31

              $ ls
              bin  tel
              $ ls -l
              total 2
              drwxrwxr-x   2 aeb       1024 Aug  6 23:51 bin
              -rw-rw-r--   1 aeb         37 Aug  6 23:52 tel
              $ cat tel
              maja    0501-1136285
              peter   0136-7399214
              $ cp tel tel2
              $ ls -l
              total 3
              drwxr-xr-x   2 aeb       1024 Aug  6 23:51 bin
              -rw-r--r--   1 aeb         37 Aug  6 23:52 tel
              -rw-r--r--   1 aeb         37 Aug  6 23:53 tel2
              $ mv tel tel1
              $ ls -l
              total 3
              drwxr-xr-x   2 aeb       1024 Aug  6 23:51 bin
              -rw-r--r--   1 aeb         37 Aug  6 23:52 tel1
              -rw-r--r--   1 aeb         37 Aug  6 23:53 tel2
              $ diff tel1 tel2
              $ rm tel1
              $ grep maja tel2
              maja    0501-1136285
              $

       Użycie kombinacji klawiszy Control-D zakończyło sesję.

       . Znak $ był znakiem zachęty — jest to sposób oznajmiania przez powłokę, że jest gotowa na
       przyjęcie  kolejnego  polecenia.  Znak  zachęty może być skonfigurowany na wiele sposobów,
       można w nim umieścić  takie  rzeczy,  jak  nazwa  użytkownika,  nazwa  komputera,  bieżący
       katalog,  czas,  itd. Przypisanie PS1="Co dalej, mistrzu? " zmieni znak zachęty na właśnie
       taki, jak podano.

       Widzieliśmy, że istnieją polecenia  date  (wyświetla  datę  i  czas)  oraz  cal  (pokazuje
       kalendarz).

       Polecenie  ls  listuje  zawartość  bieżącego  katalogu — mówi, jakie  pliki znajdują się w
       katalogu. Z opcją -l wyświetla długą listę, która  zawiera  właściciela,  rozmiar  i  datę
       pliku  oraz  uprawnienia  do czytania i/lub zmieniania pliku. Na przykład plik "tel" ma 37
       bajtów, jego właścicielem jest aeb i właściciel może czytać z pliku i do niego  zapisywać,
       inni  mogą  tylko  czytać.   Właściciela  i  uprawnienia można zmienić poleceniami chown i
       chmod.

       Polecenie cat wyświetla zawartość pliku. (Nazwa pochodzi od "concatenate and print" ("scal
       i  wydrukuj"):  wszystkie  pliki  podane jako parametry są łączone a następnie wysyłane na
       "standardowe wyjście" (zob. stdout(3)), w tym przypadku ekran terminalu).

       Polecenie cp (od "copy" — ang. kopiuj) kopiuje plik.

       Polecenie mv (od "move" — ang. "przenieś") tylko zmieni mu nazwę.

       Polecenie diff wyświetla różnice między dwoma plikami. Tutaj  nie  było  żadnego  wyjścia,
       ponieważ nie było różnic.

       Polecenie  rm  (od  "remove"  —  ang.  "usuń")  usuwa  plik  i  —  bądź  ostrożny!  — plik
       nieodwołalnie znika. Nie ma kosza ani nic  w  tym  rodzaju.  Usunięcie  oznacza  utracenie
       pliku.

       Polecenie  grep (od "g/re/p") szuka wystąpień podanego łańcucha znaków w jednym lub więcej
       plikach. Tutaj znalazło numer telefonu Mai.

   Ścieżki i katalog bieżący
       Pliki znajdują się w  rozległym  drzewie,  hierarchii  plików.  Każda  ma  nazwę  ścieżki,
       opisującą  ścieżkę  z  korzenia  drzewa (który jest nazywany /) do pliku. Na przykład taką
       pełną ścieżką mogłoby być /home/aeb/tel. Ponieważ  podawanie  pełnych  ścieżek  za  każdym
       razem  nie byłoby zbyt wygodne, więc dla plików znajdujących się w bieżącym katalogu można
       podać tylko ostatni komponent ścieżki. To  dlatego  /home/eb/tel  można  skrócić  do  tel,
       jeżeli bieżącym katalogiem jest /home/aeb.

       Polecenie pwd wyświetla nazwę bieżącego katalogu.

       Polecenie cd zmienia bieżący katalog.

       Porównaj  polecenia cd i pwd i poznaj zastosowania cd: "cd", "cd .", "cd ..", "cd /" i "cd
       ~"

   Katalogi
       Polecenie mkdir tworzy nowy katalog.

       Polecenie rmdir usuwa katalog, jeżeli jest pusty, lub zgłasza błąd w przeciwnym wypadku.

       Polecenie find (z raczej rozbudowaną składnią) wyszuka pliki  o  danej  nazwie  lub  innej
       właściwości.  Na  przykład  "find  . -name tel" znalazłoby wszystkie pliki tel, zaczynając
       wyszukiwanie od obecnego katalogu (który jest nazywany .). A "find / -name tel"  zrobiłoby
       to   samo,   ale  zaczęłoby  wyszukiwanie  od  korzenia  drzewa.  Ponieważ  przeszukiwanie
       wielogigabajtowego dysku może zająć sporo czasu, czasami lepszym pomysłem może być  użycie
       polecenia locate(1).

   Dyski i systemy plików
       Polecenie  mount dołącza system plików znaleziony na jakimś dysku (lub dyskietce, CDROM-ie
       itp.) do hierarchii systemu plików. A umount z powrotem go odłącza. Polecenie df mówi, ile
       wolnego miejsca pozostało na dysku.

   Procesy
       W  systemach  uniksowych  może  jednocześnie działać wiele procesów, zarówno uruchomionych
       przez  użytkownika,  jak  i  systemowych.  Procesy  uruchamiane  z  konsoli  są  procesami
       pierwszoplanowymi,  a  pozostałe  są procesami działającymi w tle.  Polecenie ps pokazuje,
       jakie procesy są aktywne i jakie numery zostały przypisane tym  procesom.  Polecenie  kill
       pozwala  na  pozbycie  się procesów. Bez żadnej opcji wysyła tylko przyjacielskie żądanie:
       proszę się zakończyć. A "kill -9", po którym następuje numer procesu,  natychmiast  zabije
       proces. Procesy pierwszoplanowe mogą często zostać zabite przez naciśnięcie Control-C.

   Wyszukiwanie informacji
       Istnieją   tysiące   poleceń,   każde   mające   wiele  opcji.  Tradycyjnie  polecenia  są
       udokumentowane w stronach podręcznika ekranowego (takich, jak ta), tak więc polecenie "man
       kill"  dokumentuje  sposób  użycia  polecenia  "kill"  (a "man man" wyświetla dokumentację
       programu "man").  Program man wyświetla tekst za  pomocą  pagera,  którym  zazwyczaj  jest
       less.  Naciśnij klawisz spacji, aby wyświetlić kolejną stronę, naciśnij q, aby zakończyć.

       Wszelka dokumentacja zwyczajowo odwołuje się do stron podręcznika ekranowego przez podanie
       nazwy i numeru sekcji, jak na przykład man(1). Strony podręcznika są zwięzłe  i  pozwalają
       na  szybkie  wyszukanie jakiegoś zapomnianego szczegółu. Dla nowych użytkowników użyteczny
       jest tekst wprowadzenia z większą liczbą przykładów i wyjaśnień.

       Z wieloma programami GNU/FSF są dostarczane pliki info.  Polecenie "info  info"  wyświetli
       wprowadzenie na temat użycia programu info.

       Specjalne  tematy  są  często  omawiane  w  dokumentach  HOWTO. Sprawdź zawartość katalogu
       /usr/share/doc/howto/pl  lub  /usr/share/doc/howto/en  i  użyj  przeglądarki  www,  jeżeli
       znajdziesz tam pliki HTML.

ZOBACZ TAKŻE

       ash(1),  bash(1), chsh(1), csh(1), dash(1), ksh(1), locate(1), login(1), man(1), xterm(1),
       zsh(1), wait(2), stdout(3), man-pages(7), standards(7)

O STRONIE

       Angielska wersja tej strony  pochodzi  z  wydania  4.05  projektu  Linux  man-pages.  Opis
       projektu,  informacje  dotyczące  zgłaszania błędów, oraz najnowszą wersję oryginału można
       znaleźć pod adresem https://www.kernel.org/doc/man-pages/.

TŁUMACZENIE

       Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika man  są:  Adam  Byrtek  (PTM)
       <alpha@irc.pl>,     Robert     Luberda     <robert@debian.org>     i     Michał     Kułach
       <michal.kulach@gmail.com>.

       Polskie tłumaczenie jest częścią projektu manpages-pl; uwagi, pomoc, zgłaszanie błędów  na
       stronie   http://sourceforge.net/projects/manpages-pl/.   Jest   zgodne   z  wersją   4.05
       oryginału.