Provided by: manpages-pl_0.5-1_all bug

NAZWA

       intro - wprowadzenie do poleceń użytkownika

OPIS

       Sekcja  1. podręcznika ekranowego opisuje polecenia i narzędzia dostępne dla użytkowników,
       na przykład narzędzia  obróbki  teksów,  powłoki,  kompilatory,  przeglądarki  stron  www,
       przeglądarki plików i obrazów, edytory itd.

       Wszystkie  polecenia  po  swoim  zakończeniu  zwracają pewną wartość, której można użyć do
       sprawdzenia, czy polecenie zakończyło się sukcesem (np. w  większości  powłok  zmienna  $?
       zawiera   kod  zakończenia  ostatnio  wykonywanego  polecenia).  Kod  wyjścia  równy  zero
       zwyczajowo oznacza sukces, a kod niezerowy oznacza błąd (więcej szczegółów można znaleźć w
       wait(2)).  Kod  niezerowy  może  zawierać się w przedziale od 1 do 255. Niektóre polecenia
       używają różnych wartości niezerowych  kodów  wyjścia  do  wskazania  powodu,  dla  którego
       polecenie zakończyło się niepowodzeniem.

UWAGI

       Linux  jest  odmianą  systemu  UNIX  i w zasadzie wszystkie uniksowe polecenia użytkownika
       działają dokładnie tak samo pod Linuksem (oraz pod FreeBSD i  na  wielu  innych  systemach
       uniksopodobnych).

       Pod  Linuksem  są  dostępne  różne  graficzne  środowiska użytkownika (GUI, graphical user
       interface), w których można używać myszki do  wykonywania  różnych  operacji,  co  pozwala
       zacząć  pracę  bez  wcześniejszego  przebijania  się  przez  tony  dokumentacji.  Jednakże
       tradycyjnym  środowiskiem  Uniksa  jest  interfejs  linii  poleceń  (CLI,   command   line
       interface), w którym wpisuje się polecenia, aby powiedzieć komputerowi, co ma zrobić. Jest
       to szybsze i ma większe możliwości, ale wymaga sprawdzenia, jakie te komendy są.   Poniżej
       przedstawiono podstawowe minimum, tak na początek.

   Logowanie
       Aby  zacząć  pracę,  najprawdopodobniej  trzeba się zalogować do systemu, czyli wprowadzić
       nazwę  użytkownika  i  hasło.  Patrz  także  login(1).  Program  login  uruchamia  powłokę
       (interpreter  poleceń).  W  przypadku środowiska graficznego, wyświetlony zostanie ekran z
       menu lub ikonkami  i  powłokę  będzie  można  uruchomić  kliknięciem  myszy.  Patrz  także
       xterm(1).

   Powłoka (shell)
       Polecenia  są  wydawane  powłoce,  czyli  interpreterowi poleceń. Jest to zwykły program i
       można go zmienić. Każdy ma swoją ulubioną powłokę. Ta standardowa  nazywa  się  sh.  Patrz
       także: ash(1), bash(1), csh(1), zsh(1), chsh(1).

       Przykładowa sesja może wyglądać tak:

              knuth login: aeb
              Password: ********
              % date
              wto, 6 sie 2002, 23:50:44 CEST
              % cal
                 Sierpień 2002
              ni po wt śr cz pi so
                           1  2  3
               4  5  6  7  8  9 10
              11 12 13 14 15 16 17
              18 19 20 21 22 23 24
              25 26 27 28 29 30 31

              % ls
              bin  tel
              % ls -l
              razem 2
              drwxrwxr-x   2 aeb       1024 2002-08-06 23:51 bin
              -rw-rw-r--   1 aeb         37 2002-08-06 23:52 tel
              % cat tel
              maja    0501-1136285
              peter   0136-7399214
              % cp tel tel2
              % ls -l
              razem 3
              drwxr-xr-x   2 aeb       1024 2002-08-06 23:51 bin
              -rw-r--r--   1 aeb         37 2002-08-06 23:52 tel
              -rw-r--r--   1 aeb         37 2002-08-06 23:53 tel2
              % mv tel tel1
              % ls -l
              razem 3
              drwxr-xr-x   2 aeb       1024 2002-08-06 23:51 bin
              -rw-r--r--   1 aeb         37 2002-08-06 23:52 tel1
              -rw-r--r--   1 aeb         37 2002-08-06 23:53 tel2
              % diff tel1 tel2
              % rm tel1
              % grep maja tel2
              maja    0501-1136285
              %
       i  tutaj  wprowadzenie  Control-D zakończyło sesję.  Znak %  był znakiem zachęty — jest to
       sposób oznajmiania przez powłokę, że jest gotowa na przyjęcie  kolejnego  polecenia.  Znak
       zachęty  może być skonfigurowany na wiele sposobów, można w nim umieścić takie rzeczy, jak
       nazwa użytkownika, nazwa komputera, bieżący katalog, czas, itd. Przypisanie PS1="Co dalej,
       mistrzu? " zmieni znak zachęty na właśnie taki, jak podano.

       Widzieliśmy,  że  istnieją  polecenia  date  (wyświetla  datę  i  czas) oraz cal (pokazuje
       kalendarz).

       Polecenie ls listuje zawartość bieżącego katalogu — mówi,  jakie   pliki  znajdują  się  w
       katalogu.  Z  opcją  -l  wyświetla  długą listę, która zawiera właściciela, rozmiar i datę
       pliku oraz uprawnienia do czytania i/lub zmieniania pliku. Na przykład plik  "tel"  ma  37
       bajtów,  jego właścicielem jest aeb i właściciel może czytać z pliku i do niego zapisywać,
       inni mogą tylko czytać.  Właściciela i  uprawnienia  można  zmienić  poleceniami  chown  i
       chmod.

       Polecenie cat wyświetla zawartość pliku. (Nazwa pochodzi od "concatenate and print" ("scal
       i wydrukuj"): wszystkie pliki podane jako parametry są łączone  a  następnie  wysyłane  na
       "standardowe wyjście", w tym przypadku ekran terminalu).

       Polecenie  cp  (od  "copy"  —  "kopiuj") skopiuje plik. Z drugiej strony, polecenie mv (od
       "move" — "przenieś") tylko zmieni mu nazwę.

       Polecenie diff wyświetla różnice między dwoma plikami. Tutaj  nie  było  żadnego  wyjścia,
       ponieważ nie było różnic.

       Polecenie  rm  (od  "remove" — "usuń") usuwa plik i — bądź ostrożny!  — plik nieodwołalnie
       znika. Nie ma kosza ani nic w tym rodzaju. Usunięcie oznacza utracenie pliku.

       Polecenie grep (od "g/re/p") szuka wystąpień podanego łańcucha znaków w jednym lub  więcej
       plikach.  Tutaj znalazło numer telefonu Mai.

   Ścieżki i katalog bieżący
       Pliki  znajdują  się  w  rozległym  drzewie,  hierarchii  plików.  Każda ma nazwę ścieżki,
       opisującą ścieżkę z korzenia drzewa (który jest nazywany /) do  pliku.  Na  przykład  taką
       pełną  ścieżką  mogłoby  być  /home/aeb/tel.  Ponieważ podawanie pełnych ścieżek za każdym
       razem nie byłoby zbyt wygodne, więc dla plików znajdujących się w bieżącym katalogu  można
       podać  tylko  ostatni komponent ścieżki. To dlatego "/home/eb/tel" można skrócić do "tel",
       jeżeli bieżącym katalogiem jest "/home/aeb".

       Polecenie pwd wyświetla nazwę bieżącego katalogu.

       Polecenie cd zmienia bieżący katalog.  Wypróbuj: "cd /" i "pwd" oraz "cd" i "pwd".

   Katalogi
       Polecenie mkdir tworzy nowy katalog.

       Polecenie rmdir usuwa katalog, jeżeli jest pusty, lub zgłasza błąd w przeciwnym wypadku.

       Polecenie find (z raczej rozbudowaną składnią) wyszuka pliki  o  danej  nazwie  lub  innej
       właściwości.  Na  przykład "find . -name tel" znalazłoby wszystkie pliki "tel", zaczynając
       wyszukiwanie od obecnego katalogu  (który  jest  nazywany  ".").  A  "find  /  -name  tel"
       zrobiłoby  to samo, ale zaczęłoby wyszukiwanie od korzenia drzewa. Ponieważ przeszukiwanie
       wielogigabajtowego dysku może zająć sporo czasu, czasami lepszym pomysłem może być  użycie
       polecenia locate(1).

   Dyski i systemy plików
       Polecenie  mount dołącza system plików znaleziony na jakimś dysku (lub dyskietce, CDROM-ie
       itp.) do hierarchii systemu plików. A umount z powrotem go odłącza. Polecenie df mówi, ile
       wolnego miejsca pozostało na dysku.

   Procesy
       W  systemach  uniksowych  może  jednocześnie działać wiele procesów, zarówno uruchomionych
       przez  użytkownika,  jak  i  systemowych.  Procesy  uruchamiane  z  konsoli  są  procesami
       pierwszoplanowymi,  a  pozostałe  są procesami działającymi w tle.  Polecenie ps pokazuje,
       jakie procesy są aktywne i jakie numery zostały przypisane tym  procesom.  Polecenie  kill
       pozwala  na  pozbycie  się procesów. Bez żadnej opcji wysyła tylko przyjacielskie żądanie:
       proszę się zakończyć. A "kill -9", po którym następuje numer procesu,  natychmiast  zabije
       proces. Procesy pierwszoplanowe mogą często zostać zabite przez naciśnięcie Control-C.

   Wyszukiwanie informacji
       Istnieją   tysiące   poleceń,   każde   mające   wiele  opcji.  Tradycyjnie  polecenia  są
       udokumentowane w stronach podręcznika ekranowego (takich, jak ta), tak więc polecenie "man
       kill"  dokumentuje  sposób  użycia  polecenia  "kill"  (a "man man" wyświetla dokumentację
       programu "man").  Program man wyświetla tekst za  pomocą  pagera,  którym  zazwyczaj  jest
       less.  Naciśnij klawisz spacji, aby wyświetlić kolejną stronę, naciśnij q, aby zakończyć.

       Wszelka dokumentacja zwyczajowo odwołuje się do stron podręcznika ekranowego przez podanie
       nazwy i numeru sekcji, jak na przykład man(1). Strony podręcznika są zwięzłe  i  pozwalają
       na  szybkie  wyszukanie jakiegoś zapomnianego szczegółu. Dla nowych użytkowników użyteczny
       jest tekst wprowadzenia z większą liczbą przykładów i wyjaśnień.

       Z wieloma programami GNU/FSF są dostarczane pliki info.  Polecenie "info  info"  wyświetli
       wprowadzenie na temat użycia programu "info".

       Specjalne  tematy  są  często  omawiane  w  dokumentach  HOWTO. Sprawdź zawartość katalogu
       /usr/share/doc/howto/pl  lub  /usr/share/doc/howto/en  i  użyj  przeglądarki  www,  jeżeli
       znajdziesz tam pliki HTML.

ZOBACZ TAKŻE

       standards(7)

O STRONIE

       Angielska  wersja  tej  strony  pochodzi  z  wydania  3.52  projektu Linux man-pages. Opis
       projektu  oraz  informacje  dotyczące  zgłaszania  błędów  można   znaleźć   pod   adresem
       http://www.kernel.org/doc/man-pages/.

TŁUMACZENIE

       Autorami  polskiego  tłumaczenia  niniejszej  strony podręcznika man są: Adam Byrtek (PTM)
       <alpha@irc.pl>,     Robert     Luberda     <robert@debian.org>     i     Michał     Kułach
       <michal.kulach@gmail.com>.

       Polskie  tłumaczenie jest częścią projektu manpages-pl; uwagi, pomoc, zgłaszanie błędów na
       stronie  http://sourceforge.net/projects/manpages-pl/.  Jest   zgodne   z   wersją    3.52
       oryginału.