NAZWA

       fdisk - obsługa dyskowej tablicy partycji

SKŁADNIA

       fdisk [opcje] urządzenie

       fdisk -l [urządzenie...]

OPIS

       fdisk  to obsługiwany z pomocą okien dialogowych program do tworzenia i zmieniania tablicy
       partycji dysku twardego. Obsługuje tablice partycji typu GPT, MBR, Sun, SGI i BSD.

       Urządzenia blokowe mogą być podzielone na  jeden  lub  więcej  logicznych  dysków  zwanych
       partycjami.   Podział  ten  jest  zapisany  w  tablicy  partycji  znajdującej się zwykle w
       sektorze 0 dysku (w świecie BSD mówi  się  o  tzw.  plastrach  dyskowych  "disk  slice"  i
       etykietach dysku "disklabel").

       Partycjonowanie  przestrzega  domyślnie  limitów  wejścia/wyjścia  urządzenia (topologii).
       fdisk jest w stanie zoptymalizować schemat dysku do 4-kilobajtowego rozmiaru sektora  oraz
       używa  wyrównania przesunięcia na współczesnych dyskach korzystających z MBR i GPT. Zawsze
       powinno się korzystać z  ustawień  domyślnych  fdiska,  ponieważ  domyślne  wartości  (np.
       początkowego   i  końcowego  sektora  partycji)  i  rozmiary  partycji  podane  w  notacji
       +rozmiar{M,G,...} są zawsze wyrównywane zgodnie z właściwościami urządzenia.

       Bogaty interfejs do wyświetlania schematów dysków dla skryptów  zapewnia  partx(8),  fdisk
       jest  przeznaczony  raczej  dla  ludzi.  Kompatybilność  wsteczna w wyjściu fdisk nie jest
       gwarantowana. Wejście (polecenia) powinny pozostać wstecznie kompatybilne.

OPCJE

       -b, --sector-size rozmiar-sektora
              Określa rozmiar sektora dysku. Możliwe wartości są następujące: 512, 1024,  2048  i
              4096.  (Ostatnie  jądra  znają  rozmiar  sektora. Proszę używać tej opcji tylko dla
              starych  jąder  lub  w  celu  nadpisania  wartości   podanej   przez   jądro).   Od
              util-linux-2.17  fdisk  rozróżnia  logiczny  i  fizyczny  rozmiar sektora. Ta opcja
              zmienia obie wartości rozmiarów sektora na rozmiar-sektora.

       -B, --protect-boot
              Nie zamazuje początku pierwszego sektora dysku przy tworzeniu nowej etykiety dysku.
              Ta funkcja jest obsługiwana w przypadku GPT i MBR.

       -c, --compatibility[=tryb]
              Określa  tryb kompatybilności, dos lub nondos. Domyślnym trybem jest niedosowy. Aby
              zachować kompatybilność wsteczną, możliwe jest użycie tej opcji bez argumentu  tryb
              -  używana  jest  wówczas wartość domyślna. Proszę zauważyć, że opcjonalny argument
              tryb nie może być oddzielony od opcji -c spacją, poprawną formą jest np. "-c=dos".

       -h, --help
              Wyświetla pomoc i kończy pracę

       -L, --color[=kiedy]
              Koloryzuje wynik. Opcjonalnym argumentem kiedy może być  auto,  never  (nigdy)  lub
              always (zawsze). Gdy nie poda się argumentu kiedy, domyślnym ustawieniem jest auto.
              Kolory mogą być wyłączone, aktualne  wbudowane  ustawienie  domyślne  pokaże  opcja
              --help. Zob. również rozdział KOLORY.

       -l, --list
              Wypisuje  tablice  partycji  dla  podanych urządzeń i kończy działanie.  Jeżeli nie
              podano  żadnych  urządzeń,  to   używane   są   urządzenia   wymienione   w   pliku
              /proc/partitions (o ile taki plik istnieje).

       -o, --output lista
              Określa wypisywane kolumny. Ich listę można poznać podając opcję --help.

              Domyślna listę kolumn można rozszerzyć, jeśli listę poda się w formacie +lista (np.
              -o +UUID).

       -s, --getsz
              Wyświetla rozmiar jako 512-bajtowe sektory każdego podanego  urządzenia  blokowego.
              Ta opcja jest PRZESTARZAŁA na korzyść blockdev(1)

       -t, --type typ
              Włącza   obsługę   etykiet   dysku  wyłącznie  podanego  typu,  wyłączając  obsługę
              pozostałych typów.

       -u, --units[=jednostka]
              Podczas wypisywania tablic partycji pokazuje rozmiary w sectors (sektorach)  lub  w
              cylinders  (cylindrach). Domyślnie używane są sektory. Ze względu na kompatybilność
              wsteczną, możliwe jest użycie tej opcji bez  argumentu  jednostki  -  używana  jest
              wówczas  wartość  domyślna.  Proszę  zauważyć, że opcjonalny argument jednostka nie
              może być oddzielony od opcji -u spacją, poprawną formą jest np. "-u=cylinders".

       -C, --cylinders liczba
              Określa liczbę cylindrów dysku. Prawdopodobnie nie ma osoby,  która  miałaby  powód
              aby używać tej opcji.

       -H, --heads liczba
              Określa  liczbę  głowic  dysku  (oczywiście  nie  ich  fizyczną liczbę, lecz liczbę
              używaną do tablic partycji). Rozsądnymi wartościami są 255 i 16.

       -S, --sectors liczba
              Określa liczbę sektorów dysku na ścieżkę (oczywiście nie ich fizyczną liczbę,  lecz
              liczbę używaną do tablic partycji). Rozsądną wartością jest 63.

       -w, --wipe kiedy
              Usuwa  sygnatury  systemu  plików, tablicy partycji i RAID aby zapobiec ewentualnym
              kolizjom. Argument kiedy może przyjąć wartość auto, never lub always. Gdy nie  poda
              się  tej  opcji,  domyślnie  stosowane  jest ustawienie auto, które usuwa sygnatury
              tylko w  trybie  interaktywnym.  W  każdym  przypadku  wykryte  sygnatury  skutkują
              wypisaniem ostrzeżenia przed utworzeniem nowej tablicy partycji. Zob. też polecenie
              wipefs(8).

       -V, --version
              Wypisuje informację o wersji programu i wychodzi.

URZĄDZENIA

       Urządzenie jest to z reguły /dev/sda, /dev/sdb itp. Nazwy urządzeń odnoszą się  do  całego
       dysku.  Stare  systemy  bez  libata  (biblioteki  używanej wewnątrz jądra Linux do obsługi
       kontrolerów i urządzeń ATA) rozróżniają dyski IDE i SCSI.  W  takich  przypadkach  nazwami
       urządzeń będą /dev/hd* (IDE) lub /dev/sd* (SCSI).

       Partycja  to  nazwa  urządzenia, za którą następuje numer partycji. Na przykład, /dev/sda1
       jest pierwszą partycją pierwszego dysku twardego w systemie. Proszę również zapoznać się z
       dokumentacją jądra Linux (plik Documentation/devices.txt).

ROZMIARY

       Okno "ostatni sektor" ("last sector") akceptuje podanie rozmiaru partycji za pomocą liczby
       sektorów albo w notacji +rozmiar{K,M,G,...}.

       Rozmiar poprzedzony znakiem + jest interpretowany jako  relatywny  do  pierwszego  sektora
       partycji.  W  takim  przypadku  oczekiwane jest podanie rozmiaru w bajtach; po liczbie tej
       mogą występować przyrostki oznaczające wielokrotność:  KiB=1024,  MiB=1024*1024  itd.  dla
       GiB, TiB, PiB, EiB, ZiB i YiB. Cząstka "iB" jest opcjonalna, tzn. "K" ma to samo znaczenie
       co "KiB".

       Rozmiary  relatywne  są zawsze  wyrównywane  zgodnie  z  limitami  wejścia/wyjścia  danego
       urządzenia. Zaleca się stosowanie notacji +rozmiar{K,M,G,...}.

       W  celu kompatybilności wstecznej fdisk przyjmuje również przyrostki KB=1000, MB=1000*1000
       itd. dla GB, TB, PB, EB, ZB i YB.  Te  przyrostki  utworzone  w  oparciu  o  notację  10^N
       są przestarzałe.

PLIKI SKRYPTÓW

       fdisk pozwala na odczytanie (poleceniem "I") skryptów kompatybilnych z sfdisk. Skrypt jest
       następnie stosowany do tablicy partycji  przechowywanej  w  pamięci,  a  później  istnieje
       możliwość modyfikacji jej przed ostatecznym zapisaniem na dysk.

       Działa  to  również w drugą stronę, ponieważ poleceniem "O" można zapisać aktualny schemat
       dysku przechowywany w pamięci do skryptu.

       Pliki skryptów są kompatybilne pomiędzy cfdisk, sfdisk,  fdisk  i  pozostałymi  programami
       libfdisk. Więcej szczegółów w podręczniku sfdisk(8).

ETYKIETY DYSKU

       GPT (GUID Partition Table)
              GPT  to nowoczesny standard opisujący schemat tablicy partycji. GTP używa 64-bitowe
              logicznych adresów bloków, sum kontrolnych, UUID-ów i nazw  dla  partycji.  Nie  ma
              ograniczeń  w liczbie partycji (choć narzędzia partycjonujące zwykle ograniczają tę
              liczbę do 128).

              Proszę zauważyć, że w specyfikacji GPT pierwszy sektor jest wciąż  przeznaczony  na
              ochronne  MBR.  Unika  się  w  ten sposób błędne rozpoznanie i zamazanie dysków GPT
              przez narzędzia partycjonujące znające tylko MBR.

              GPT jest zawsze  lepszym  wyborem  niż MBR,  szczególnie  na  nowoczesnym  sprzęcie
              korzystającym z UEFI.

       Typu DOS-owego (MBR)
              Tablica  partycji typu DOS może opisać nieograniczoną liczbę partycji. W sektorze 0
              jest miejsce na opis 4 partycji (zwanych podstawowymi — `primary').  Jedna  z  nich
              może  być  partycją  rozszerzoną;  jest  ona  jakby pudełkiem zawierającym partycje
              logiczne, których deskryptory można znaleźć w wiązanej liście sektorów,  z  których
              każdy  poprzedza  odpowiadającą  partycję  logiczną.   Cztery  podstawowe partycje,
              niezależnie od tego czy są obecne, czy nie, otrzymują numery  od  1  do  4.  Numery
              partycji logicznych zaczynają się od 5.

              W  tablicy  partycji  typu  DOS początkowe przesunięcie ("offset") i rozmiar każdej
              partycji przechowywany jest  na  dwa  sposoby:  jako  bezwzględna  liczba  sektorów
              (zapisywana    na    32    bitach)    i    jako   trójka   Cylindry/Głowice/Sektory
              (Cylinders/Heads/Sectors) (zapisywana na 10+8+6  bitach).  Pierwszy  zapis  jest  w
              porządku  -  przy  512-bajtowych  sektorach  będzie działał aż do 2 TB. W przypadku
              drugiego zapisu występują dwa małe problemy. Przede wszystkim pola C/H/S  mogą  być
              wypełnione  tylko  wtedy,  gdy  znana  jest  liczba  głowic oraz liczba sektorów na
              ścieżce. Po drugie, nawet jeżeli te liczby są  znane,  to  te  24  bity,  które  są
              dostępne, nie wystarczają.  DOS używa tylko C/H/S, Windows — obu, a Linux nigdy nie
              używa C/H/S. Adresowanie C/H/S jest przestarzałe  i  może  w  przyszłości  nie  być
              obsługiwane przez którąś z wersji fdisk.

              Proszę  zapoznać  się  z  rozdziałem  o  trybie  DOS-owym,  aby  utworzyć  partycje
              kompatybilne z DOS-em. Domyślnie, fdisk nie troszczy się o granice cylindrów.

       Typu BSD/Sun
              Etykieta dysku typu BSD/Sun może opisywać 8 partycji, z których trzecia powinna być
              specjalną  partycją oznaczającą cały dysk. Partycji, która używa swojego pierwszego
              sektora (jak na przykład partycja wymiany) nie należy  umieszczać  w  cylindrze  0,
              ponieważ  zniszczy  to etykietę dysku. Proszę zauważyć, że etykieta BSD jest zwykle
              zagnieżdżona w partycji DOS.

       Typu IRIX/SGI
              Etykieta dysku IRIX/SGI może opisywać 16 partycji, z których jedenasta powinna  być
              partycją  całego  "woluminu",  natomiast  dziewiąta  powinna  być  tzw. "nagłówkiem
              woluminu".  Nagłówek woluminu także pokrywa całą tablicę partycji, tzn. zaczyna się
              w  bloku  zerowym i domyślnie ciągnie się przez pięć cylindrów. Pozostałe miejsce w
              nagłówku woluminu może być użyte przez wpisy głównych katalogów. Żadna partycja nie
              może  nachodzić  na  nagłówek  woluminu.  Także,  nie należy zmieniać typu nagłówka
              woluminu, ani tworzyć na nim systemu plików, ponieważ spowoduje to  utratę  tablicy
              partycji.  Proszę używać tego typu etykiety dysku tylko podczas pracy z Linuksem na
              komputerach IRIX/SGI lub podczas pracy z dyskami IRIX/SGI pod Linuksem.

       Gdy  zaktualizowano  tablicę  partycji,  to  przed  wyjściem  wykonywane  jest  sync()   i
       ioctl(BLKRRPART) (ponowne odczytanie tablicy partycji z dysku).

OSTRZEŻENIE trybu DOS i DOS 6.x

       Cały ten rozdział jest nieaktualny. W żadnym ze współczesnych systemów operacyjnych nie ma
       potrzeby martwić się takimi rzeczami jak geometria czy cylindry. Jeśli naprawdę  konieczne
       jest stosowanie partycjonowanie kompatybilnego z DOS-em konieczne jest włączenie trybu DOS
       i cylindrów jako jednostek za pomocą opcji wiersza poleceń "-c=dos -u=cylinders".

       Komenda FORMAT z DOS 6.x szuka informacji w pierwszym sektorze obszaru danych  partycji  i
       traktuje  je  jako  godniejsze  zaufania niż informacje z tablicy partycji.  Dosowy FORMAT
       oczekuje od dosowego FDISK-a, że ten wyczyści pierwsze 512  bajtów  obszarów  danych  przy
       każdej zmianie rozmiarów. Dosowy FORMAT zajrzy do tych dodatkowych danych nawet z flagą /U
       -- uważamy to za błąd tych programów.

       Tak więc używając programu cfdisk lub fdisk do zmiany rozmiaru  partycji  dosowej,  należy
       też  użyć  dd(1)  do wyzerowania pierwszych 512 bajtów tej partycji przed użyciem dosowego
       FORMAT. Na przykład, po utworzeniu dosowej partycji /dev/sda1 programem fdisk (po  wyjściu
       z  fdisk  i  przeładowaniu  Linuksa,  dzięki  czemu  informacje  o  tablicy  partycji będą
       poprawne), powinno się wykonać polecenie "dd if=/dev/zero  of=/dev/hda1  bs=512  count=1",
       które zeruje pierwszych 512 bajtów partycji.

       fdisk  zwykle automatycznie uzyska informacje o geometrii dysku. Niekoniecznie musi to być
       fizyczna geometria dysku (co więcej, nowoczesne dyski w  rzeczywistości  nie  mają  czegoś
       takiego  jak fizyczna geometria, a w każdym razie nie mają niczego, co mogłoby być opisane
       w prostej postaci cylindry/głowice/sektory),  lecz  geometria,  której  używa  MS-DOS  dla
       tablicy partycji.

       Zazwyczaj  wszystko  idzie  dobrze  i  nie ma żadnych problemów, jeżeli Linux jest jedynym
       systemem na dysku. Jednakże, jeśli dysk będzie dzielony z innymi  systemami  operacyjnymi,
       to  dobrym  pomysłem  jest  utworzenie  co najmniej jednej partycji fdiskiem pochodzącym z
       innego systemu operacyjnego. Linux, podczas uruchamiania,  przegląda  tablicę  partycji  i
       stara  się  wywnioskować,  jaka (fałszywa) geometria dysku jest wymagana, żeby mógł dobrze
       współpracować z innymi systemami.

       Gdy wypisywana jest tablica partycji, w trybie DOS dokonywane jest  sprawdzenie  spójności
       wpisów  tablicy.  Sprawdzane  jest,  czy  fizyczne i logiczne punkty startowe i końcowe są
       takie same, oraz czy partycja rozpoczyna się i kończy w granicach cylindrów (poza pierwszą
       partycją).

       Niektóre  wersje  MS-DOS  tworzą  pierwszą  partycję,  która nie rozpoczyna się na granicy
       cylindra, lecz na 2 sektorze pierwszego cylindra. Partycje rozpoczynające się na cylindrze
       1  nie  mogą  rozpoczynać  się  na  granicy  cylindra, lecz raczej nie powinno to sprawiać
       problemów, chyba że używany jest OS/2.

       Dla najlepszych wyników,  zawsze  powinno  się  używać  fdiska  specyficznego  dla  danego
       systemowi   operacyjnemu.  Na  przykład,  partycje  dosowe  powinno  się  tworzyć  dosowym
       FDISK-iem, a linuksowe — linuksowym fdiskiem lub cfdiskiem.

KOLORY

       Jawne      kolorowanie      można       wyłączyć       za       pomocą pustego       pliku
       /etc/terminal-colors.d/fdisk.disable.

       Więcej informacji o konfiguracji kolorów zawiera podręcznik terminal-colors.d(5). Logiczne
       nazwy kolorów obsługiwane przez fdisk to:

       header Nagłówek wyjściowych tablic/tabel.

       help-title
              Tytuły sekcji pomocy.

       warn   Ostrzeżenia.

       welcome
              Powitania.

AUTORZY

       Karel Zak ⟨kzak@redhat.com⟩
       Davidlohr Bueso ⟨dave@gnu.org⟩

       Oryginalną wersję napisali Andries E. Brouwer, A. V. Le Blanc i inni.

ŚRODOWISKO

       FDISK_DEBUG=all
              włącza wyjście debugowania fdisk.

       LIBFDISK_DEBUG=all
              włącza wyjście debugowania libfdisk.

       LIBBLKID_DEBUG=all
              włącza wyjście debugowania libblkid.

       LIBSMARTCOLS_DEBUG=all
              włącza wyjście debugowania libsmartcols.

ZOBACZ TAKŻE

       cfdisk(8), sfdisk(8), mkfs(8), partx(8)

DOSTĘPNOŚĆ

       Polecenie  fdisk  jest  częścią  pakietu  util-linux   i   jest   dostępne   pod   adresem
       ftp://ftp.kernel.org/pub/linux/utils/util-linux/.

TŁUMACZENIE

       Autorami  polskiego  tłumaczenia niniejszej strony podręcznika man są: Przemek Borys (PTM)
       <pborys@p-soft.silesia.linux.org.pl>, Robert Luberda (PTM)  <robert@debian.org>  i  Michał
       Kułach <michal.kulach@gmail.com>.

       Polskie  tłumaczenie jest częścią projektu manpages-pl; uwagi, pomoc, zgłaszanie błędów na
       stronie  http://sourceforge.net/projects/manpages-pl/.  Jest   zgodne   z   wersją    2.28
       oryginału.