NAZWA

       joe - "własny edytor Joe'go" (Joe's Own Editor)

SKŁADNIA

       joe [opcje_globalne] [ [opcje_lokalne] nazwapliku ]...

       jstar [opcje_globalne] [ [opcje_lokalne] nazwapliku ]...

       jmacs [opcje_globalne] [ [opcje_lokalne] nazwapliku ]...

       rjoe [opcje_globalne] [ [opcje_lokalne] nazwapliku ]...

       jpico [opcje_globalne] [ [opcje_lokalne] nazwapliku ]...

OPIS

        Uwaga! To tłumaczenie może być nieaktualne!

       JOE  jest  pełnoekranowym  edytorem  ASCII  mającym  duże  możliwości.   Brak  trybów pracy interfejsu (w
       przeciwieństwie do np. vi) powoduje, że bardziej przypomina przyjazne edytory PC.  Użytkownicy  WordStara
       czy  środowisk  "turbo"  firmy  Borland  poczują się jak w domu. JOE jest w pełni funkcjonalnym ekranowym
       edytorem unixowym i posiada wiele funkcji edycji programów i tekstu.

       JOE emuluje również  kilka  innych  edytorów.  JSTAR  jest  dość  wierną  imitacją  WordStara  z  wieloma
       rozszerzeniami  JOE.  JPICO  jest  bliską  imitacją  edytora  PICO  z systemu pocztowego Pine. JMACS jest
       imitacją GNU-EMACSa. RJOE jest okrojoną wersją JOE, umożliwiającą edycję tylko tych plików, które zostały
       podane w linii poleceń.

       Mimo,  iż  JOE  jest  faktycznie  pięcioma  różnymi  edytorami,  to  nadal  wymaga  tylko  jednego  pliku
       wykonywalnego,  jedynie  z  pięcioma  różnymi  nazwami.   Nazwa  edytora z dodanym rc stanowi nazwę pliku
       inicjującego JOE'go; decyduje on zachowaniu się edytora.

       JOE jest darmowym oprogramowaniem: możesz go rozpowszechniać i/lub zmieniać  na  warunkach  licencji  GNU
       General  Public  License  opublikowanej przez Free Software Foundation. Nie planuję przekształcenia JOE w
       produkt komercyjny czy shareware'owy. JOE jest dostępny przez Internet za pośrednictwem anonimowego FTP z
       ftp.std.com, plik: src/editors/joe*.tar.Z.

UŻYCIE

       Uruchomienie edytora następuje przez wpisanie  joe  oraz  zera  lub  więcej  nazw  plików,  jakie  chcesz
       edytować.  Każda  z  nazw  pliku  może  być  poprzedzona  ustawieniem opcji lokalnej (patrz tablica opcji
       lokalnych, niżej). W linii poleceń mogą być też umieszczone inne opcje, globalne, odnoszące się do całego
       edytora (patrz poniżej tablica opcji globalnych). Jeśli edytujesz nowy plik, to  możesz  nadać  mu  nazwę
       albo  przy  wywołaniu  edytora  albo  w  edytorze,  w  momencie zapisu pliku. Dostępna jest zmodyfikowana
       składnia nazw plików, tak by umożliwić ci edycję wyników  programów,  standardowego  wejścia/wyjścia  czy
       części plików lub urządzeń. Szczegóły znajdziesz dalej, w sekcji Nazwy plików.

       Po  uruchomieniu  edytora  możesz  wpisywać  tekst  lub  posługiwać  się  specjalnymi  sekwencjami znaków
       sterujacych, by wykonać inne zadania edycyjne. Opis sekwencji sterujących znajduje się w  dalszej  części
       niniejszej dokumentacji.  Możesz też użyć kombinacji klawiszy ^K H, przywołującej pomoc w edytorze.

       Teraz trochę wyjaśnień mętnych nauk komputerowych:

       Zapis  ^  oznacza,  że przytrzymujesz klawisz Control w trakcie naciskania następnego klawisza (w ten sam
       sposób działa Shift przy uzyskiwaniu dużych liter). Wiele sekwencji sterujących  powielonych  jest  przez
       inne  klawisze, zatem nie zawsze musisz naciskać klawisz Control: ESC będzie działać jak ^[, Del zadziała
       zamiast ^?, Backspace zamiast ^H, Tab zamiast ^I, Return lub Enter działają jak ^M, zaś  Linefeed  działa
       tak  jak  ^J.  Niektóre klawiatury mogą sprawić kłopoty z pewnymi klawiszami sterującymi.  ^_, ^^ oraz ^@
       zwykle mogą być wprowadzone  bez  naciśnięcia  shift  (spróbuj  ^-,  ^6  i  ^2).   Inne  klawiatury  mogą
       przypisywać  je do innych klawiszy. Wypróbuj: ^., ^, i ^/. Zwykle zamiast ^@ możesz użyć ^SPACE.  ^\ i ^]
       interpretowane są przez wiele programów komunikacyjnych, włączając w to telnet i kermit. Zwykle po prostu
       naciskasz klawisz dwukrotnie, by przeszedł przez program komunikacyjny.

       Po wpisaniu ^K H na górze ekranu pojawi się okno pierwszej pomocy.  Możesz nadal  wprowadzać  i  edytować
       tekst  przy włączonym oknie pomocy.  Zmianę stron z kolejnymi tematami pomocy uzyskasz naciskając ^[ i ^[
       (to jest ESC i ESC). Wygaszenie okna z pomocą uzyskasz kombinacją ^K H.

       Możesz dostosować układ klawiatury, ekrany pomocy i wiele domyślnych sposobów  zachowywania  się  edytora
       kopiując  plik  inicjujący  JOE'go  (zwykle usr/local/lib/joerc) jako .joerc do swego katalogu domowego i
       zmieniając go. Patrz sekcja joerc poniżej.

       Jeśli chcesz by JOE był używany jako twój domyślny edytor dla e-mail i News, powinieneś  ustawić  zmienne
       środowiska EDITOR oraz VISUAL w pliku inicjującym swojej powłoki (.cshrc lub .profile), tak by wskazywały
       na JOE'go (zwykle znajduje się on w /usr/local/bin/joe).

       Istnieje  wiele  innych  nieoczywistych  parametrów  wywołania,  jakie  być  może  muszą  być  ustawione,
       szczególnie, gdy ekran twojego terminala nie jest odświeżany tak, jakbyś tego  oczekiwał.   Patrz  sekcja
       Zmienne środowiska.

OPCJE LINII POLECEŃ

       W linii poleceń można podać następujące opcje globalne:

       -asis  Znaki  o  kodach  powyżej  127  będą  wysyłane  do  terminala  bez zmian, zamiast zastępowania ich
              negatywami odpowiednich znaków o  kodach  poniżej  128.   Jeśli  nie  działa,  to  sprawdź  serwer
              terminala.
              [od tłum: opcja niezbędna do prawidłowej obsługi polskich znaków]

       -backpath ścieżka
              Po  podaniu  tej  opcji,  pliki  kopii  zapasowych  będą  zapisywane  w zadanym katalogu zamiast w
              pierwotnych katalogach każdego z plików.

       -baud nnn
              Ustawia prędkość transmisji (baud rate) dla celów optymalizacji  ekranu  terminala.   Joe  wstawia
              opóźnienia  dla  prędkości  niższych  od  19200, które omijają buforowanie terminala, tak że znaki
              pisane z wyprzedzeniem mieszają się z wyjściem ekranu. Polecenia przewijania nie będą używane  dla
              38400  bitów/s.   Przydatne  dla  X-terminali oraz innych terminali konsoli, które nie są naprawdę
              połączone przez łącze szeregowe.

       -beep  Joe będzie sygnalizował dźwiękiem błędy poleceń i przekroczenie przez kursor granic tekstu.

       -columns nnn
              Ustala liczbę kolumn ekranu.

       -csmode
              Tryb kontynuacji wyszukiwania: wyszukiwanie następujące bezpośrednio  po  innym  będzie  powtarzać
              poprzednie  zamiast  prośby  o nowy łańcuch znakowy do wyszukania. Przydatne dla poleceń ^[S i ^[R
              oraz gdy joe próbuje udawać emacsa.

       -dopadding
              Joe zwykle zakłada, że pomiędzy nim a  temirnalem  istnieje  jakiś  rodzaj  sterowania  przepływem
              danych.  Jeśli  tak nie jest, opcja ta spowoduje, że joe będzie wysyłał dodatkowe ^@ do terminala,
              jak podano we  wpisie  do  termcap.   Dodatkowe  ^@  pozwalają  terminalowi  nadgonić  po  długich
              poleceniach tty.

       -exask Powoduje weryfikację przez ^KX nazwy pliku, jaki ma zostać zapisany.

       -force Ta opcja upewnia się, że ostatnia linia tekstu zakończona jest znakiem line-feed (koniec linii).

       -help  Po podaniu tej opcji edytor uruchomi się z ekranem pomocy.

       -keepup
              Normalnie  numer  kolumny  tekstu  oraz  pola  przedrostka  klawisza sterującego w liniach statusu
              wyświetlane są z  jednosekundowym  opóźnieniem,  by  zredukować  obciążenie  procesora.  Opcja  ta
              powoduje, że są one aktualizowane po każdym naciśnięciu klawisza.

       -lightoff
              Użycie  tej opcji powoduje wyłączanie podświetlenia bloku tekstu po dowolnym poleceniu działającym
              na bloku.

       -lines nnn
              Ustala liczbę linii ekranu.

       -marking
              Podświetlany jest tekst pomiędzy ^KB a kursorem (użyj z opcją -lightoff i zmienionym plikiem joerc
              by uzyskać wybieranie bloku metodą ciągnięcia).  (drop-anchor style block selection).

       -mid   Przy włączeniu tej opcji jeśli kursor przesuwa się poza okno, to  okno  jest  przewijane,  tak  by
              kursor był pośrodku. Opcja ta jest wymuszana na powolnych terminalach, które nie posiadają poleceń
              przewijania (scrolling).

       -nobackups
              Ocja ta wyłącza tworzenie plików kopii zapasowych.

       -nonotice
              Wyłącza wyświetlanie informacji o prawach autorskich podczas uruchamiania edytora.

       -nosta Wyłącza  górną  linię  statusu. Miłe, jeśli chcesz widzieć na ekranie tylko swój tekst lub używasz
              vt52.

       -noxon Próbuje wyłączyć przetwarzanie ^S/^Q. Przydatne, gdy joe próbuje być WordStarem lub emacsem.

       -orphan
              Jeżeli  włączona  jest  ta  opcja,  to  dodatkowe  pliki  z  linii  poleceń  będą  umieszczone   w
              nieprzypisanych  buforach  (orphaned  buffers),  zamiast  w dodatkowych oknach. Przydatne, gdy joe
              próbuje być emacsem.

       -pg nnn
              Podaje liczbę linii pozostawianych po użyciu PgUp/PgDn (^U/^V). Użycie wartości -1 oznacza  połowę
              okna.

       -skiptop nnn
              Nie używaj nnn górnych linii ekranu. Przydatna, gdy joe używany jest jako edytor BBS.

       Każda  z  powyższych  opcji  może  także  zostać  użyta w pliku joerc. Ponadto, opcje NOXON, BAUD, LINES,
       COLUMNS i DOPADDING mogą zostać ustawione jako zmienne środowiska.

       Do ustalenia typu swego terminala możesz ustawić zmienną środowiska JOETERM, zasłaniającą typową  zmienną
       TERM.

       Przed każdą nazwą pliku można użyć poniższych opcji:

       +nnn   Kursor na starcie ustawia się w zadanej linii.

       -crlf  Joe używa CR-LF jako sekwencji kończącej linię zamiast tylko LF. Do edycji plików MS-DOS lub VMS.

       -wordwrap
              Joe przenosi poprzedni wyraz, jeśli piszesz poza prawym marginesem.

       -autoindent
              Jeżeli naciśniesz Return w linii z wcięciem, to wcięcie jest powtarzane w nowej linii.

       -overwrite
              Pisanie nadpisuje istniejące znaki zamiast wstawiania przed nimi.

       -lmargin nnn
              Ustawia lewy margines.

       -rmargin nnn
              Ustawia prawy margines.

       -tab nnn
              Ustawia szerokość tabulacji.

       -indentc nnn
              Ustawia znak wcięcia (indent) dla ^K, i ^K. (32 dla SPACE, 9 dla TAB).

       -istep nnn
              Ustawia krok wcięcia dla ^K, i ^K..

       -linums
              Przed każdą linią wyświetlany jest numer linii.

       -rdonly
              Plik jest tylko do odczytu.

       -keymap nazwa
              Użyj innej sekcji pliku joerc do przypisań sekwencji klawiszy.

       Opcje  te  mogą  być  także  podane w pliku joerc. Mogą być ustawione w zależności od rozszerzenia pliku.
       Programy (rozszerzenia .c, .h lub .p) mają zwykle włączone automatyczne wcięcia (autoindent). Dla  innych
       plików włączone jest przenoszenie wyrazów (wordwrap), ale pliki rc mają je wyłączone.

ZADANIA EDYCJI

   Prosta edycja
       Kiedy  wpisujesz  znaki w edytorze, są one zwykle wstawiane do edytowanego pliku (lub dołączane do pliku,
       jeśli kursor jest na końcu pliku). Jest to normalny tryb pracy edytora. Jeżeli chcesz  zastąpić  fragment
       istniejącego tekstu, musisz usunąć stary tekst przed lub po wpisaniu tekstu go zastępującego. Do usuwania
       tekstu  można  użyć  klawisza backspace: przesuń kursor w prawo, za tekst, który chcesz usunąć i naciskaj
       backspace aż do uzyskania pożądanego efektu.

       Naciśnij klawisz Enter lub Return by wstawić złamanie linii.  Na  przykład,  jeśli  kursor  był  pośrodku
       linii  i  nacisnąłeś  Return,  to  wówczas linia zostanie podzielona na dwa linie, a kursor pojawi się na
       początku drugiej linii.  Naciśnij backspace na początku linii aby zlikwidować podział linii.

       Do przemieszczania się wewnątrz pliku użyj klawiszy strzałek. Jeżeli twoja  klawiatura  nie  ma  klawiszy
       strzałek  (lub  z  jakiegoś  powodu nie działają), użyj ^F do przesunięcia naprzód (w prawo), oraz ^N, by
       przesunąć się do następnego linii (w dół). Klawisze strzałek w prawo i w  lewo  po  prostu  przesuwają  w
       tekście  do  przodu  i do tyłu o jeden znak: jeśli jesteś na początku linii i naciśniesz strzałkę w lewo,
       przesuniesz się na koniec poprzedniej linii. Strzałki w górę i w dół przesuwają w przód i wstecz o liczbę
       znaków niezbędną, by kursor pojawił się w tej samej kolumnie, w której był w linii początkowej.

       Jeżeli chcesz utworzyć wcięcie we wprowadzanym tekście, możesz posłużyć się  klawiszem  TAB.  Wstawia  on
       specjalny  znak  sterujący,  który  powoduje,  że  następujące po nim znaki rozpoczynają się od następnej
       pozycji tabulacji (tab stop). Pozycje tabulacji normalnie rozmieszczone są co  8  kolumn,  ale  można  to
       zmienić  przy pomocy polecenia ^T D. Programujący w Pascalu czy C często ustawiają pozycje tabulacji co 4
       kolumny.

       Jeżeli z jakiegoś powodu zobaczysz bałagan na ekranie  swojego  terminala  (na  przykład,  gdy  otrzymasz
       powiadomienie o poczcie z biff), możesz nakazać edytorowi odświeżenie ekranu naciskając ^R.

       Istnieje  jeszcze  wiele  innych  klawiszy  służących  do usuwania tekstu i nawigacji w obrębie pliku. Na
       przykład, naciśnięcie ^D usuwa znak,  na  którym  stoi  kursor  zamiast  usuwania  wstecz  jak  czyni  to
       backspace.   ^D usunie również znak podziału linii, jeśli kursor znajduje się na końcu linii. Naciśnij ^Y
       by usunąć całą linię, w której znajduje się kursor lub ^J by usunąć tekst od kursora do końca linii.

       Naciśnięcie ^A przesuwa kursor na początek linii, w której się  on  znajduje.  Podobnie  ^E  przemieszcza
       kursor  na koniec linii. Klawisze ^U i ^V przewijają kursor odpowiednio w górę i w dół o połowę wysokości
       ekranu. "Przewijanie" oznacza, że przesuwa się tekst na  ekranie,  lecz  kursor  pozostaje  w  tym  samym
       miejscu  na  ekranie.  Możesz  przesunąć kursor na początek lub na koniec pliku naciskając ^K U lub ^K V.
       Przeglądając  ekrany  pomocy  edytora  zapoznasz  się  z   wieloma   innymi   poleceniami   kasowania   i
       przemieszczania.

       W  przypadku  popełnienia  pomyłki  możesz  nacisnąć  ^_  by  ją wycofać (undo).  Na większości klawiatur
       wystarczy nacisnąć ^- by uzyskać ^_, ale na niektórych być może będziesz musiał przytrzymać  równocześnie
       klawisze  Shift  i  Control  by  uzyskać  prawidłowy  efekt.   Jeżeli wycofasz zbyt dużo zmian, możesz je
       przywrócić (redo) do stanu przed cofnięciem - naciśnij ^^ (wystarczy ^6 na większości klawiatur).

       Jesli prowadzisz edycję w jednym miejscu pliku, a chciałbyś na chwilę oglądnąć lub poprawić inne  miejsce
       pliku,  możesz  powrócić  do  poprzedniego  miejsca  naciskając ^K -. Polecenie to faktycznie cofa cię do
       ostatniego miejsca, w którym dokonałeś zmian w pliku. Możesz chodzić po historii miejsc przy pomocy ^K  -
       i  ^K  =  w  ten  sam  sposób,  w  jaki  przemieszczasz  się przez historię zmian poleceniami "wycofaj" i
       "przywróć".

       Po zakończeniu edycji pliku naciśnij ^K X, by opuścić edytor. Jeżeli  jeszcze  nie  nazwałeś  edytowanego
       pliku zostaniesz zapytany o nazwę.

       Podczas  edycji  pliku  pracujesz  faktycznie na kopii pliku. Tak więc, jeżeli zdecydujesz, że nie chcesz
       zmian przeprowadzonych w danej sesji edycji, możesz nacisnąć ^C. Opuścisz wówczas edytor bez  zapisywania
       zmian.

       Jeżeli  edytujesz  plik  i  zachowasz zmiany, w bieżącym katalogu zostanie utworzona jego kopia zapasowa.
       Zawiera ona pierwotną wersję pliku i ma nazwę oryginału zakończoną przyrostkiem ~.

   Przenoszenie wyrazów i formatowanie
       Jeśli w pliku z kodem Pascala lub C piszesz poza prawą krawędzią ekranu, to ekran przewinie się w  prawo,
       podążając  za  kursorem.  Jeżeli  piszesz  poza prawą krawędzią ekranu w zwykłym pliku (którego nazwa nie
       kończy się na .c, .h czy .p), JOE automatycznie przeniesie ostatni wyraz do następnej linii, tak  że  nie
       musisz  naciskać  Return.  Nazywa  się  to  trybem  przenoszenia  (zawijania)  wyrazów  (word-wrap mode).
       Przenoszenie wyrazów można włączać i wyłączać  poleceniem  ^T  W.  Plik  inicjujący  JOE'go  jest  zwykle
       skonfigurowany  tak,  że  tryb  ten  jest  automatycznie  włączany  dla  wszystkich  plików  nie będących
       programami. Poniżej, w sekcji opisującej joerc dowiesz się, jak zmieniać tę i inne akcje domyślne.

       Poza trybem przenoszenia wyrazów JOE nie formatuje automatycznie akapitów jak niektóre procesory  tekstu.
       Natomiast,  jeżeli  chcesz  zreformatować akapit, naciśnij ^K J. Polecenie to "wypełnia" akapit, w którym
       znajduje się kursor, umieszczając tyle wyrazów w linii, ile to jest możliwe.  Akapit,  w  tym  przypadku,
       jest blokiem tekstu oddzielonym powyżej i poniżej pustą linią.

       Marginesy,  używane  przez  JOE'go  do  formatowania  akapitów  i przenoszenia wyrazów mogą być ustawione
       poleceniami ^T L i ^T R. Jeżeli lewy margines ustawiony jest na wartość różną od 1, to  gdy  rozpoczniesz
       pisanie na początku linii, kursor natychmiast przeskoczy do lewego marginesu.

       Możesz wycentrować linię pomiędzy marginesami używając polecenia ^K A.

   Tryb nadpisywania
       Konieczność  usuwania  starego  tekstu  przed  lub  po  wstawianiu nowego bywa męcząca. Zdarza się to, na
       przykład, jeśli zmieniasz tabelę i chcesz zachować pozycję  kolumny  po  prawej  stronie  tabeli.  W  tym
       przypadku  możesz  przestawić  edytor  w  tryb  nadpisywania  przy pomocy ^T T.  Gdy edytor pracuje w tym
       trybie, wpisywane przez ciebie znaki zastępują istniejący tekst  jak  zrobiłaby  to  idealna  maszyna  do
       pisania.  Również backspace po prostu przesuwa w lewo zamiast usuwania znaku po lewej, jeżeli nie jest na
       końcu  lub  na  początku linii. Nadpisywanie nie jest naturalnym sposobem pracy elektronicznej z tekstem,
       powinieneś więc możliwie szybko powrócić do trybu wstawiania naciskając powtórnie ^T T.

       Jeżeli potrzebujesz wstawienia w trybie nadpisywania,  naciśnij  ^@.   Polecenie  to  wstawia  pojedynczy
       odstęp (SPACE) do tekstu.

   Znaki sterujące Ctrl i metaznaki
       Każdy  znak reprezentowany jest przez numer. Na przykład, `A' ma numer 65, zaś `1' ma numer 49. Wszystkie
       znaki, które zwykle widzisz, mają numery od 32  do  126  [tłum.:nie  dotyczy  to  specyficznych  polskich
       znaków].   To  szczególne,  arbitralne przypisanie znaków do numerów nazywane jest zestawem znaków ASCII.
       Liczby poza tym zakresem, od 0 do 255, nie są zwykle  wyświetlane,  lecz  czasami  mają  inne,  specjalne
       znaczenie.  Liczba  10,  na  przykład,  używana  jest  do zmiany (łamania) linii. Możesz wprowadzać takie
       specjalne, nie wyświetlane znaki sterujące Ctrl (control characters) naciskając najpierw  `  a  następnie
       znak  z  zakresu  @ A B C ... X Y Z [ ^ ] \ _, by uzyskać znaki o numerach  0 - 31 oraz ? by uzyskać znak
       127. Na przykład, jeżeli naciśniesz ` J, wstawisz znak końca linii;  wciśnięcie  `  I  wstawia  znak  TAB
       (który  robi  to  samo,  co klawisz TAB). Przydatnym znakiem sterującym jest znak numer 12 (` L), który w
       większości drukarek powoduje wysuw do początku strony. Zauważysz, że JOE wyświetla go jako podkreślone L.
       Możesz też wprowadzać znaki o numerach (kodach) powyżej  127,  metaznaki  (meta  characters),  naciskając
       najpierw  ^\.   Dodaje  to  128  do  następnego  wprowadzonego  znaku  (prawdopodobnie sterującego).  JOE
       wyświetla zaki o kodach powyżej 128 w negatywie (inwersji). Niektóre języki,  posuiadające  więcej  liter
       niż  język  angielski,  używają metaznaków dla pozostałych, brakujących liter alfabetu. Musisz przełączyć
       edytor w tryb ASIS (dosł."tak jak jest"), opisany dalej, by  znaki  te  nie  podlegały  tłumaczeniu  przy
       przesyłaniu do terminala.

   Zapytania edytora
       Jeśli  naciśniesz  TAB  w  dowolnym zapytaniu o nazwę pliku, to joe spróbuje, jeśli to możliwe, uzupełnić
       wprowadzoną przez ciebie nazwę.  Jeżeli nie może uzupełnić całej nazwy, gdyż istnieje  więcej  niż  jedna
       możliwość  uzupełnienia,  zasygnalizuje  to  dźwiękiem.  Po ponownym naciśnięciu TAB, joe wyświetli listę
       pasujących nazw. Możesz użyć klawiszy strzałek do nawigacji po menu katalogu i nacisnąć RETURN lub SPACE,
       by wybrać pozycję.  Jeżeli naciśniesz pierszą literę jednej z pozycji  katalogu,  zostanie  ona  wybrana.
       Jeśli  więcej  niż jedna pozycja zaczyna się tą literą, to kursor będzie przemieszczał się pomiędzy nimi.
       Wybór podkatalogu lub ..  powoduje, że nazwa katalogu zostanie dodana do nazwy pliku a do  menu  zostanie
       załadowany nowy katalog. Możesz nacisnąć backspace, by powrócić do poprzedniego katalogu.

       Większość  zapytań  pamięta  odpowiedzi,  jakich  im  udzieliłeś. Możesz użyć strzałek w górę i w dół, by
       korzystać z list historii odpowiedzi.

       Zapytania są faktycznie prostymi jednolinijkowymi oknami bez linii statusu.   Możesz  więc  użyć  w  nich
       dowolnego  z  poleceń, jakich normalnie używasz przy pracy z tekstem. Historia zapytania jest naprawdę po
       prostu innymi liniami tego samego "pliku zapytania". Zatem, jeśli chcesz, możesz w niej użyć wyszukiwania
       przy pomocy polecenia ^K F.

       Ponieważ polecenia są oknami, możesz także przełączać się z nich sekwencjami ^K P i ^K N.

   Gdzie jestem?
       Naciśnij ^K SPACE, by JOE podał ci w ostatniej linii ekranu numer linii, kolumny i numer  kolejny  bajtu.
       Możesz  na stałe włączyć wyświetlanie numeru linii i/lub kolumny w linii statusu umieszczając odpowiednie
       sekwencje escape w łańcuchach znakowych ustalających linię statusu. Szczegóły znajdziesz w  pliku  joerc.
       Pokazana jest również liczba skojarzona ze znakiem, na którym stoi kursor (jego kod ASCII).

   Operacje na plikach
       Polecenie  ^K  D  zapisuje  bieżący  plik (niekoniecznie pod nazwą, pod jaką był pierwotnie wywołany). Po
       zapisie pliku możesz nacisnąć ^K E i edytować inny plik.

       Jeżeli chcesz zachować jedynie wybrany fragment pliku, przeczytaj niżej sekcję na temat bloków.

       Możesz włączyć zawartość innego piku do pliku aktualnie edytowanego, naciskając ^K R.

   Chwilowe wstrzymanie pracy z edytorem
       Jeżeli potrzebujesz chwilowo opuścić edytor i wrócić do powłoki, naciśnij  ^K  Z.  Możesz  w  ten  sposób
       wstrzymać  pracę, by odpowiedzieć na wiadomość e-mail czy, na przykład, poczytać tę stronę podręcznika. W
       celu powrotu do edytora będziesz musiał wpisać fg albo exit (dowiesz się, które z nich, po naciśnięciu ^K
       Z).

   Wyszukiwanie tekstu
       Naciśnięcie ^K F powoduje, że edytor będzie szukał w przód lub wstecz fragmentu tekstu (łańcucha znaków -
       string). Zostaniesz zapytany o tekst do wyszukania. Po naciśnięciu Return, otrzymasz kolejne  pytanie,  o
       opcje.   Możesz  po  prostu  powtórnie  nacisnąć  Return - edytor natychmiast poszuka tekstu w pozostałej
       części pliku (wyszukiwanie  do przodu). Możesz również wybrać jedną z poniżsych opcji:

       b      Wyszukaj wstecz zamiast w przód.

       i      Podczas wyszukiwania traktuj duże i małe litery jak takie  same.  Normalnie  duże  litery  i  małe
              litery uważane są za różne.

       nnn    (gdzie  nnn  jest  liczbą)  Jeśli wprowadzisz liczbę, JOE szuka N-tego wystąpienia tekstu. Jest to
              przydatne do przechodzenia do szczególnych miejsc pliku mającego jakąś regularną strukturę.

       r      Zastąp tekst. Po wprowadzeniu opcji r zostaniesz zapytany o tekst  zastępujący.  Każdorazowo,  gdy
              edytor  znajdzie  szukany  tekst,  będziesz  pytany,  czy chcesz zastąpić znaleziony tekst tekstem
              zastępującym. Naciskasz: y by zastąpić tekst i wyszukać następne wystąpienie, n by nie  zastępować
              tekstu,  ale  szukać kolejnego wystąpienia, r by zastąpić wszystkie pozostałe wystąpienia tekstu w
              pozostałej części pliku  bez  pytania  o  potwierdzenie  (z  zastrzeżeniem  opcji  nnn,  omówionej
              powyżej), albo ^C by zatrzymać wyszukiwanie i zastępowanie.

       Polecenie ^L powtarza poprzednie wyszukiwanie.

   Wyrażenia regularne
       Jako tekst szukany mogą być wprowadzone specjalne sekwencje znaków:

       \*     Znajduje  zero lub więcej znaków. Na przykład, jeżeli jako tekst szukany podasz A\*B, JOE spróbuje
              znaleźć A, po którym następuje dowolna liczba znaków, a następnie B.

       \?     Znajduje dokładnie jeden znak. Na przykład, jeśli jako tekst do wyszukania  podasz  A\?B,  to  JOE
              znajdxie AXB, ale nie AB czy AXXB.

       \^ \$  Oznaczają  odpowiednio początek i koniec linii. Na przykład, podanie \^test\$ spowoduje wyszukanie
              linii zawierającej wyłącznie test.

       \< \>  Oznaczając poczatek i koniec wyrazu. Na przykład, podanie \<\*kot\*\> powoduje wyszukiwanie całych
              słów, w których znajduje się podciąg (fragment) kot (np. kot, kotwica, stukot).

       \[...] Dopasowuje dowolny pojedynczy znak spośród wymienionych w  nawiasach  kwadratowych.  Na  przykład,
              jeżeli  jako  tekst do wyszukania podano \[Cc]oś, to JOE odnajduje zarówno Coś jak i coś. Wewnątrz
              nawiasów kwadratowych można użyć zakresu znaków. Na przykład, \[A-Z] znajduje dowolną dużą  literę
              łacińską.  Jeśli  pierwszym znakiem wewnątrz nawiasów jest ^, to JOE szuka dowolnego znaku różnego
              od podanych w nawiasach.

       \c     Działa jak \*, ale dopasowuje całe wyrażenie języka C.  Na przykład, jeżeli szukasz malloc(\c), to
              JOE odnajdzie wszystkie wywołania funkcji malloc, nawet jeśli wewnątrz nawiasów jest inny ).

       \+     Znajduje zero lub więcej znaków następujących bezpośrednio po \+.   Na  przykład,  po  podaniu  \[
              ]\+\[ ], gdzie znakami wewnątrz nawiasów są zarówno SPACE jak i TAB, JOE odnajdzie białe znaki.

       \\     Oznacza pojedyncze \.

       \n     Znajduje znak specjalny końca linii lub zmiany linii.

       Wiele specjalnych sekwencji znaków może być również użytych w tekście zastępującym:

       \&     Ta  sekwencja  zastępowana  jest  przez  tekst dopasowany w szukanym łańcuchu znaków. Na przykład,
              jeżeli szukano łańcucha \<\*\>, który dopasowuje słowa, zaś jako łańcuch zastępujący podano  "\&",
              to JOE umieści znaki cudzysłowu wokół wyrazów.

       \0 - \9
              Zastępują  tekst  dopasowany  przez  N-te  wystąpienie  \*,  \?,  \+, \c, \+ lub \[...] w szukanym
              łańcuchu.

       \\     Użyj tej sekwencji, jeśli potrzebujesz \ w łańcuchu zastępującym.

       \n     Użyj tej sekwencji, jeśli potrzebujesz zmiany linii w łańcuchu zastępującym.

       Kilka przykładów:

       Załóżmy, że masz listę adresów, każdy w osobnej linii. Linie zaczynają się od "Adres:"  a  każdy  element
       adresu jest oddzielony przecinkiem. Jak to:

       Adres: S. Holmes, 221b Baker St., London, England

       Jeżeli  chciałbyś  zmienić  układ  listy,  tak by na początku był kraj, potem miasto, nazwisko osoby a na
       końcu adres, możesz zrobić to tak:

       Wpisz ^K F by rozpocząć szukanie. Następnie wprowadź łańcuch do wyszukania:

       Adres:\*,\*,\*,\*\$

       by dopasować "Adres:", cztery elementy rozdzielone przecinkami oraz koniec linii. Przy zapytaniu o opcje,
       wybierz r, gdyz chcemy zastępować wyszukany łańcuch. Potem podaj łańcuch zastępujący:

       Adres:\3,\2,\0,\1

       co powinno przetasować informację w wymagany przez ciebie sposób.  Po naciśnięciu return  rozpocznie  się
       wyszukiwanie, a przykładowa linia zostanie zmieniona na:

       Adres: England, London, S. Holmes, 221b Baker St.

   Bloki tekstu
       Chcąc   przesuwać,   powielać,   zapisywać  czy  usuwać  zadane  fragmenty  tekstu  możesz  posłużyć  się
       podświetlanymi blokami. Najpierw przesuń kursor na początek fragmentu tekstu, z którym chcesz pracować  i
       naciśnij  ^K B.  Następnie przesuń kursor na znak zaraz za końcem interesującego cię tekstu i naciśnij ^K
       K. Tekst pomiędzy ^K B i ^K K powinien się podświetlić. Możesz teraz przemieścić  kursor  w  jakieś  inne
       miejsce  dokumentu i nacisnąć ^K C by wstawić kopię podświetlonego tekstu w miejsce wskazane kursorem. ^K
       Y usuwa podświetlony tekst.  ^K W zapisuje podświetlony tekst do pliku.

       Bardzo przydatnym poleceniem jest ^K /, które filtruje blok tekstu przy pomocy  polecenia  unixowego.  Na
       przykład, jeżeli przez ^K B i ^K K wybierzesz listę wyrazów, a następnie wpiszesz  ^K / sort, to lista ta
       zostanie  posortowana. Innym użytecznym poleceniem unixowym zastosowanym na blokach tekstu jest tr. Jeśli
       wpiszesz ^K / tr a-z A-Z, to wszystkie litery alfabetu łacińskiego użyte w podświetlonym  tekście  zostną
       zamienione na duże.

       Po  zakończeniu  pracy  z  blokiem  tekstu  możesz, jeśli ci to nie przeszkadza, pozostawić podświetlenie
       (oczywiście, jeżeli przypadkowo naciśniesz ^K Y i  nie  zauważysz...).  Jednak,  jeżeli  naprawdę  ci  to
       przeszkadza, po prostu naciśnij ^K B ^K K, co wyłączy podświetlenie (pusty blok).

   Wcięcia bloków tekstu programu
       Tryb  automatycznych  wcięć  przełączany  poleceniem ^T I.  Plik joerc jest zwykle skonfigurowany tak, że
       pliki o nazwach kończących się na .p, .c lub .h mają włączony tryb automatycznych wcięć.  W takim  trybie
       po  naciśnięciu  Return kursor zostanie umieszczony w tej samej kolumnie, w której znajdował się pierwszy
       różny od SPACE/TAB znak pierwotnej linii.

       Do przesuwania bloku tekstu w lewo lub w prawo możesz użyć poleceń ^K , i  ^K  ..  Jeżeli  w  czasie  ich
       wydawania  żaden  tekst  nie jest podświetlony, to zostanie wybrany i przesunięty przez kolejne polecenia
       blok programu, w obrębie którego  znajduje  się  kursor.   Liczba  kolumn,  o  ile  przesuwają  tekst  te
       polecenia, może być ustawiona opcją ^T.

   Okna
       Możesz  prowadzić  jednoczesną  edycję  wielu  plików  lub wielu różnych miejsc w tym samym pliku. Aby to
       zrobić naciśnij ^K O, co podzieli ekran na dwa okna. Polecenia ^K P i ^K N przesuwają kursor  odpowiednio
       do  górnego i dolnego okna. ^K E rozpoczyna edycję nowego pliku w jednym z okien. Okno znika po zapisaniu
       pliku przez ^K X lub porzuceniu edycji poleceniem ^C.  Jeśli  porzucasz  edycję  pliku  otwartego  w  dwu
       oknach, to znika tylko jedno z okien; nie oznacza to całkowitego zaniechania pracy z plikiem.

       Możesz  nacisnąć ^K O w oknie, by utworzyć więcej okien. Jeżeli na ekranie masz zbyt wiele okien, ale nie
       chcesz ich usuwać, naciśnij ^K I. Spowoduje to pokazanie tylko okna, w którym znajduje się  kursor,  lub,
       jeśli  na  ekranie było tylko jedno okno, próbę umieszczenia na ekranie wszystkich ukrytych okien. Jeżeli
       okien ukrytych jest więcej, niż można pomieścić na ekranie, możesz użyć ^K N w najniższym z nich lub ^K P
       na najwyższym, by się do nich dostać.

       Jeżeli przy wywołaniu JOE'go podano więcej niż jedną nazwę pliku, to każdy plik  zostanie  umieszczony  w
       osobnym oknie.

       Możesz zmieniać wysokość okien przy pomocy poleceń ^K G i ^K T.

   Makra klawiaturowe
       Makra  pozwalają  na zapisanie szeregu naciśnięć klawiszy i odtworzenie ich za naciśnięciem dwu klawiszy.
       Przydaje się to do automatyzacji powtarzalnych zadań. W celu rozpoczęcia rejestracji makra naciśnij ^K  [
       oraz  cyfrę  od  0  do  9. W linii statusu zostanie wyświetlone (Macro n recording...).  Teraz użyj serii
       klawiszy, którą chciałbyś móc  powtarzać.  Polecenia,  które  wprowadzisz  będą  mieć  zwykłe  znaczenie.
       Naciśnięcie  ^K  ]  zatrzymuje  rejestrację makra. Możesz teraz nacisnąć ^K zakończone numerem, pod jakim
       zapisałeś makro, co powinno jednokrotnie wykonać sekwencję zarejestrowanych naciśnięć.

       Na przykład, jeśli chcesz wstawić "**" na początku pewnej liczby linii, możesz wpisać:

       ^K [ ^A ** <strzałka w dół> ^K ]

       Rozpoczyna to proces rejestrowania makra, przesuwa kursor  na  początek  linii,  wstawia  "**",  przesuwa
       kursor  w  dół  o jedną linię i kończy rejestrację makra.  Ponieważ zawarliśmy w nim naciśnięcia klawiszy
       niezbędne do ustawienia kursora w następnej linii,  możemy  powtarzać  użycie  tego  makra  bez  potrzeby
       własnoręcznego przesuwania kursora. Warto o tym pamiętać rejestrując makra.

       Jeżeli  zauważysz,  że  makro,  które  rejestrujesz  posiada  już samo w sobie powtarzającą się sekwencję
       klawiszy, to możesz zapisać jedno makro wewnątrz innego, używając oczywiście innego numeru makra.  Możesz
       również wykonywać poprzednio zarejestrowane makra wewnątrz nowych makr.

   Powtarzanie
       Możesz  użyć  polecenia  powtarzania,  ^K  \,  by powtórzyć zadaną ilość razy makro lub jakiekolwiek inne
       polecenie czy nawet zwykły znak. Naciśnij ^K \, wpisz ile razy chcesz by zostało powtórzone  polecenie  i
       naciśnij Return. Następne użyte polecenie edycji zostanie powtórzone zadaną liczbę razy.

       Na przykład, by usunąć 20 linii tekstu, wpisz:

       ^K \ 20<return>^Y

   Tryb bloków prostokątnych
       Po  użyciu  ^T  X,  sekwencje ^K B i ^K K będą zaznaczać prostokątne bloki tekstu zamiast bloków ciągłego
       tekstu (stream-of-text).  Tryb ten przydaje się do przesuwania, kopiowania, usuwania  czy  zapisu  kolumn
       tekstu.  Możesz  też  filtrować  kolumny  tekstu  przy  pomocy polecenia ^K /, jeśli chcesz, na przykład,
       posortować kolumnę. Tryb ten wpływa również na polecenie wstawiania pliku, ^K R.  Gdy wybrany  jest  tryb
       pracy  z  blokami  prostokątnymi, przydaje się również tryb nadpisywania tekstu (^T T). Po wybraniu trybu
       nadpisywania prostokąty nie będą wstawiane przed istniejący tekst -  zamiast  tego  będą  go  zastępować.
       Również polecenie usunięcia bloku (^K Y) wyczyści wybrany obszar spacjami i tabulatorami zamiast usuwania
       go.  Tryb  zastępowania  jest  szczególnie użyteczny w poleceniu filtrowania bloku (^K /), gdyż zachowuje
       pierwotną szerokość wybranej kolumny.

   Wyszukiwanie znaczników (tags)
       Jeżeli tworzysz duży program w języku C z wieloma plikami  źródłowymi,  możesz  użyć  programu  ctags  do
       utworzenia  pliku  tags.  Plik  ten zawiera listę symboli programu oraz plików i miejsc, gdzie symbole są
       definiowane.  Możesz posłużyć się poleceniem ^K ; wyszukującym symbol (funkcje, stałe symboliczne  itd.),
       wczytującym plik, w którym jest on zdefiniowany, do bieżącego okna i ustawiającym kursor w miejscu, gdzie
       zdefiniowano  symbol.   ^K  ; pyta o pożądany symbol, ale domyślnie używa symbolu, na którym stoi kursor.
       Ponieważ ^K ; wczytuje plik z definicją do bieżącego okna,  zapewne  zechcesz  uprzednio  podzielić  okna
       sekwencją ^K O, by mieć wczytany do edytora zarówno pierwotny plik jak i plik z definicją.

   Okna powłoki
       Naciśnięcie  ^K  '  uruchamia  powłokę  poleceń  w  jednym z okien JOE'go.  Gdy kursor jest na końcu okna
       powłoki (naciśnij ^K V, jeśli nie jest), cokolwiek wpiszesz przesyłane  jest  do  powłoki  zamiast  okna.
       Wyniki  zwracane  przez  powłokę  lub polecenia wykonywane w powłoce dołączane są na koniec okna powłoki.
       Kursor będzie przemieszczał się za nimi,  jeśli  był  na  końcu  okna.   Polecenie  to  przydaje  się  do
       zapisywania  wyników  poleceń  powłoki - na przykład wyjścia polecenia make, rezultatu wyszukiwania przez
       grep ciągu znaków w plikach czy listy katalogów  z  sesji  FTP.   Oprócz  możliwych  do  wpisania  znaków
       (typeable characters), przesyłane są do powłoki klawisze ^C, Backspace, DEL, Return i ^D. Wpisz polecenie
       powłoki  exit,  by  zatrzymać  zapisywanie  wyników  z powłoki. Jeżeli naciśniesz ^C w oknie powłoki, gdy
       kursor nie znajduje się na końcu okna, proces powłoki zostanie zabity.

ZMIENNE ŚRODOWISKA

       Poprawna praca JOE'go wymaga  właściwego  ustawienia  wielu  innych  zmiennych  środowiska.  Powinna  być
       prawidłowo ustawiona prędkość transmisji dla połączenia między komputerem a twoim terminalem; tylko wtedy
       JOE  będzie gładko aktualizował ekran i umożliwi wpisywanie znaków z wyprzedzeniem opóźniając odświeżanie
       ekranu.  Ustaw prędkość poleceniem stty nnn. Powinna zostać ustawiona na  wartość  najbliższą  faktycznej
       prędkości  połączenia.  Na  przykład,  jeżeli jesteś połączony za pośrednictwem modemu 1200 bodów, to tej
       właśnie wartości powinieneś użyć  jako  parametru  stty.  Jeżeli  jesteś  połączony  modemem  14.4k,  ale
       "terminal  server",  z którym jesteś połączony łączy się z komputerem z 9600 bodów, to powinieneś ustawić
       prędkość na 9600. Specjalna prędkość 38400 lub extb wskazuje, że używasz bardzo szybkiego połączenia, jak
       na  przykład  konsoli  mającej  bezpośrednie  odwzorowanie  w  pamięci  (memory   mapped   console)   lub
       pseudoterminala  X-window  (X-window  terminal  emulator).   Jeżeli  nie  możesz  użyć  polecenia stty do
       ustawienia rzeczywistej przepustowości, możesz zamiast tego nadać wartość numeryczną zmiennej  środowiska
       BAUD (setenv BAUD 9600 dla powłoki csh lub BAUD=9600; export BAUD dla sh).

       Zmienna środowiska TERM musi być ustawiona na typ terminala, z którego korzystasz. Jeżeli rozmiar (liczba
       linii/kolumn)  twojego  terminala  różni  się  od  wskazanej  we wpisie w TERMCAP czy TERMINFO, możesz go
       ustawić przy pomocy polecenia stty rows nn cols nn albo ustawiając zmienne środowiska LINES i COLUMNS.

       Zwykle JOE spodziewa się, że sterowanie przepływem danych (flow  control)  pomiędzy  komputerem  a  twoim
       terminalem  używa  programowych  potwierdzeń  ^S/^Q  (tzn.  jeśli komputer wysyła do terminala znaki zbyt
       szybko, to terminal przesyła ^S, by zasygnalizować żądanie wstrzymania nadawania  kolejnych  danych,  zaś
       ^Q,  by wznowić nadawanie). Jeżeli sterowanie przepływem danych używa potwierdzenia sprzętowego (hardware
       handshaking) lub "out-of-hand" albo terminal  jest  dostatecznie  szybki  by  zawsze  nadążać  za  danymi
       nadawanymi  z  komputera,  możesz  przypisać  sekwencje ^S i ^Q do poleceń edycyjnych JOE'go.  W tym celu
       powinieneś ustawić zmienną środowiska NOXON, by  JOE  mógł  wyłączyć  potwierdzanie  przez  ^S/^Q.  Jeśli
       połączenie  między komputerem a twoim terminalem nie używa potwierdzeń, zaś terminal nie jest dość szybki
       by poprawnie odbierać wszystkie nadsyłane dane,  to  możesz  ustawić  zmienną  środowiska  DOPADDING,  co
       spowoduje,  że  JOE  spowolni  wysyłanie przeplatając znakami wypełniającymi (PAD) sekwencje aktualniania
       ekranu terminala.

NAZWY PLIKÓW

       Wszędzie, gdzie JOE oczekuje wprowadzenia nazwy pliku, zarówno  w  linii  poleceń  jak  i  w  zapytaniach
       edytora, możesz również wpisać:

       !polecenie
              Odczyt lub zapis danych do lub z polecenia powłoki. Na przykład, użyj joe '!ls', by otrzymać kopię
              listingu  katalogu  gotową do edycji, albo wewnątrz edytora użyj ^K D !mail jhallen@world.std.com,
              aby wysłać do autora JOE'go edytowany plik.

       >>nazwapliku
              Nakazuje JOE'mu dołączenie edytowanego tekstu na koniec pliku nazwapliku.

       nazwapliku, START, ROZMIAR
              Daje dostęp  do  konkretnego  fragmentu  pliku  lub  urządzenia.   START  oraz  ROZMIAR  mogą  być
              wprowadzone w postaci dziesiętnej (np. 123), ósemkowej (np. 0777) lub szesnastkowej (np. 0xFF). Na
              przykład,  joe /dev/fd0,508,2 umożliwia edycję 508-go i 509-go bajtu pierwszego napędu dyskietek w
              Linuksie.

       -      Pobiera dane ze standardowego wejścia lub zapisuje wyniki na  standardowe  wyjście.  Na  przykład,
              możesz  włączyć joe'go do potoku poleceń: quota -v | joe - | mail root, jeśli chcesz ponarzekać na
              swoje zbyt małe udziały w przestrzeni dyskowej (quota).

PLIK joerc

       Opcje ^T, ekrany pomocy i przypisania sekwencji klawiszy do  poleceń  edytora  zdefiniowane  są  w  pliku
       inicjującym  JOE'go.  Po zrobieniu kopii tego pliku (który zwykle znajduje się w /usr/local/lib/joerc) do
       katalogu domowego, pod nazwą $HOME/.joerc,  możesz  zmieniać  te  ustawienia  według  własnych  upodobań.
       Składnia pliku inicjującego powinna być dość oczywista, poza tym są w nim zawarte dalsze wskazówki.

PODZIĘKOWANIA

       JOE'go  napisał  Joseph H. Allen. Zgłoszenia błędów i pytania nadsyłaj na adres jhallen@world.std.com.  W
       pracy  nad  stworzeniem  JOE'go  pomogli  również  Larry  Foard  (entropy@world.std.com)  i   Gary   Gray
       (ggray@world.std.com).

INFORMACJE O TŁUMACZENIU

       Powyższe tłumaczenie pochodzi z nieistniejącego już Projektu Tłumaczenia Manuali i może nie być aktualne.
       W  razie  zauważenia  różnic  między powyższym opisem a rzeczywistym zachowaniem opisywanego programu lub
       funkcji, prosimy o zapoznanie się z oryginalną (angielską) wersją strony podręcznika za pomocą polecenia:

              man --locale=C 1 joe

       Prosimy  o  pomoc  w  aktualizacji  stron  man  -   więcej   informacji   można   znaleźć   pod   adresem
       http://sourceforge.net/projects/manpages-pl/.

                                                                                                          JOE(1)