NAZWA

       fdisk - obsługa dyskowej tablicy partycji

SKŁADNIA

       fdisk [opcje] urządzenie

       fdisk -l [urządzenie...]

OPIS

       fdisk to obsługiwany z pomocą okien dialogowych program do tworzenia i zmieniania tablicy
       partycji dysku twardego. Obsługuje tablice partycji typu GPT, MBR, Sun, SGI i BSD.

       Urządzenia blokowe mogą być podzielone na jeden lub więcej logicznych dysków zwanych
       partycjami. Podział ten jest zapisany w tablicy partycji znajdującej się zwykle w sektorze
       0 dysku (w świecie BSD mówi się o tzw. plastrach dyskowych "disk slice" i etykietach dysku
       "disklabel").

       Partycjonowanie przestrzega domyślnie limitów wejścia/wyjścia urządzenia (topologii).
       fdisk jest w stanie zoptymalizować schemat dysku do 4-kilobajtowego rozmiaru sektora oraz
       używa wyrównania przesunięcia na współczesnych dyskach korzystających z MBR i GPT. Zawsze
       powinno się korzystać z ustawień domyślnych fdiska, ponieważ domyślne wartości (np.
       początkowego i końcowego sektora partycji) i rozmiary partycji podane w notacji
       +/-rozmiar{M,G,...} są zawsze wyrównywane zgodnie z właściwościami urządzenia.

       Adresowanie cylinder-głowica-sektor (ang. Cylinder-Head-Sector - CHS) jest przestarzałe i
       nie jest domyślnie stosowane. Nie należy korzystać ze starych artykułów i rekomendacji z
       poleceniem fdisk -S <n> -H <n> do napędów SSD lub urządzeń z sektorami 4K.

       Bogaty interfejs do wyświetlania schematów dysków dla skryptów zapewnia partx(8), fdisk
       jest przeznaczony raczej dla ludzi. Kompatybilność wsteczna w wyjściu fdisk nie jest
       gwarantowana. Wejście (polecenia) powinny pozostać wstecznie kompatybilne.

OPCJE

       -b, --sector-size rozmiar-sektora
           Określa rozmiar sektora dysku. Możliwe wartości są następujące: 512, 1024, 2048 i
           4096. (Ostatnie jądra znają rozmiar sektora. Proszę używać tej opcji tylko dla starych
           jąder lub w celu nadpisania wartości podanej przez jądro). Od util-linux-2.17 fdisk
           rozróżnia logiczny i fizyczny rozmiar sektora. Ta opcja zmienia obie wartości
           rozmiarów sektora na rozmiar-sektora.

       -B, --protect-boot
           Nie zamazuje początku pierwszego sektora dysku przy tworzeniu nowej etykiety dysku. Ta
           funkcja jest obsługiwana w przypadku GPT i MBR.

       -c, --compatibility[=tryb]
           Określa tryb kompatybilności, dos lub nondos. Domyślnym trybem jest niedosowy. Aby
           zachować kompatybilność wsteczną, możliwe jest użycie tej opcji bez argumentu tryb -
           używana jest wówczas wartość domyślna. Proszę zauważyć, że opcjonalny argument tryb
           nie może być oddzielony od opcji -c spacją, poprawną formą jest np. -c=dos.

       -h, --help
           Wyświetla ten tekst i kończy pracę.

       -V, --version
           Wyświetla informacje o wersji i kończy działanie.

       -L, --color[=kiedy]
           Koloryzuje wynik. Opcjonalnym argumentem kiedy może być auto, never (nigdy) lub always
           (zawsze). Gdy nie poda się argumentu kiedy, domyślnym ustawieniem jest auto. Kolory
           mogą być wyłączone, aktualne wbudowane ustawienie domyślne pokaże opcja --help. Zob.
           również rozdział KOLORY.

       -l, --list
           Wypisuje tablice partycji dla podanych urządzeń i kończy działanie.

           Jeżeli nie podano żadnych urządzeń, to używane są urządzenia wymienione w pliku
           /proc/partitions (o ile taki plik istnieje). Urządzenia są zawsze wypisywane w
           kolejności w jakiej podano je w wierszu poleceń lub w kolejności jądra z pliku
           /proc/partitions.

       -x, --list-details
           Jak --list, ale bardziej szczegółowo.

       --lock[=tryb]
           Use exclusive BSD lock for device or file it operates. The optional argument mode can
           be yes, no (or 1 and 0) or nonblock. If the mode argument is omitted, it defaults to
           yes. This option overwrites environment variable $LOCK_BLOCK_DEVICE. The default is
           not to use any lock at all, but it’s recommended to avoid collisions with
           systemd-udevd(8) or other tools.

       -n, --noauto-pt
           Nie tworzy automatycznie domyślnej tablicy partycji na pustym urządzeniu. Tablica
           partycji musi być utworzona wprost przez użytkownika (poleceniami takimi jak "o", "g"
           itp.).

       -o, --output lista
           Określa wypisywane kolumny. Ich listę można poznać podając opcję --help.

           Domyślna listę kolumn można rozszerzyć, jeśli listę poda się w formacie +lista (np. -o
           +UUID).

       -s, --getsz
           Wyświetla rozmiar jako 512-bajtowe sektory każdego podanego urządzenia blokowego. Ta
           opcja jest PRZESTARZAŁA na korzyść blockdev(8).

       -t, --type typ
           Włącza obsługę etykiet dysku wyłącznie podanego typu, wyłączając obsługę pozostałych
           typów.

       -u, --units[=jednostka]
           Podczas wypisywania tablic partycji pokazuje rozmiary w sectors (sektorach) lub w
           cylinders (cylindrach). Domyślnie używane są sektory. Ze względu na kompatybilność
           wsteczną, możliwe jest użycie tej opcji bez argumentu jednostki - używana jest wówczas
           wartość domyślna. Proszę zauważyć, że opcjonalny argument jednostka nie może być
           oddzielony od opcji -u spacją, poprawną formą jest np. "-u=cylinders".

       -C, --cylinders liczba
           Określa liczbę cylindrów dysku. Prawdopodobnie nie ma osoby, która miałaby powód aby
           używać tej opcji.

       -H, --heads liczba
           Określa liczbę głowic dysku (oczywiście nie ich fizyczną liczbę, lecz liczbę używaną
           do tablic partycji). Rozsądnymi wartościami są 255 i 16.

       -S, --sectors liczba
           Określa liczbę sektorów dysku na ścieżkę (oczywiście nie ich fizyczną liczbę, lecz
           liczbę używaną do tablic partycji). Rozsądną wartością jest 63.

       -w, --wipe kiedy
           Usuwa sygnatury systemu plików, tablicy partycji i RAID aby zapobiec ewentualnym
           kolizjom. Argument kiedy może przyjąć wartość auto, never lub always. Gdy nie poda się
           tej opcji, domyślnie stosowane jest ustawienie auto, które usuwa sygnatury tylko w
           trybie interaktywnym. W każdym przypadku wykryte sygnatury skutkują wypisaniem
           ostrzeżenia przed utworzeniem nowej tablicy partycji. Zob. też polecenie wipefs(8).

       -W, --wipe-partitions kiedy
           Usuwa sygnatury systemu plików, tablicy partycji i RAID z nowo tworzonych partycji,
           aby zapobiec ewentualnym kolizjom. Argument kiedy może przyjąć wartość auto, never lub
           always. Gdy nie poda się tej opcji, domyślnie stosowane jest ustawienie auto, które
           usuwa sygnatury tylko w trybie interaktywnym i po potwierdzeniu przez użytkownika. W
           każdym przypadku wykryte sygnatury skutkują wypisaniem ostrzeżenia przed utworzeniem
           nowej tablicy partycji. Zob. też polecenie wipefs(8).

       -V, --version
           Wyświetla informacje o wersji i kończy działanie.

URZĄDZENIA

       Urządzenie jest to z reguły /dev/sda, /dev/sdb itp. Nazwy urządzeń odnoszą się do całego
       dysku. Stare systemy bez libata (biblioteki używanej wewnątrz jądra Linux do obsługi
       kontrolerów i urządzeń ATA) rozróżniają dyski IDE i SCSI. W takich przypadkach nazwami
       urządzeń będą /dev/hd* (IDE) lub /dev/sd* (SCSI).

       Partycja to nazwa urządzenia, za którą następuje numer partycji. Na przykład, /dev/sda1
       jest pierwszą partycją pierwszego dysku twardego w systemie. Proszę również zapoznać się z
       dokumentacją jądra Linux (plik Documentation/admin-guide/devices.txt).

ROZMIARY

       Okno "ostatni sektor" ("last sector") akceptuje podanie rozmiaru partycji za pomocą liczby
       sektorów albo w notacji +/-rozmiar{K,B,M,G,...}.

       Jeśli rozmiar poprzedzi się plusem "+", to jest on interpretowany jako liczony w
       odniesieniu do pierwszego sektora partycji. Jeśli przedrostkiem będzie minus "-", to jest
       on interpretowany w odniesieniu do ostatniego dostępnego sektora partycji.

       Gdy poda się rozmiar w bajtach; po liczbie tej mogą występować przyrostki oznaczające
       wielokrotność: KiB=1024, MiB=1024*1024 itd. dla GiB, TiB, PiB, EiB, ZiB i YiB. Cząstka
       "iB" jest opcjonalna, tzn. "K" ma to samo znaczenie co "KiB".

       Rozmiary relatywne są zawsze wyrównywane zgodnie z limitami wejścia/wyjścia danego
       urządzenia. Zaleca się stosowanie notacji +/-rozmiar{K,B,M,G,...}.

       W celu kompatybilności wstecznej fdisk przyjmuje również przyrostki KB=1000, MB=1000*1000
       itd. dla GB, TB, PB, EB, ZB i YB. Te przyrostki utworzone w oparciu o notację 10^N są
       przestarzałe.

PLIKI SKRYPTÓW

       fdisk pozwala na odczytanie (poleceniem "I") skryptów kompatybilnych z sfdisk(8). Skrypt
       jest następnie stosowany do tablicy partycji przechowywanej w pamięci, a później istnieje
       możliwość modyfikacji jej przed ostatecznym zapisaniem na dysk.

       Działa to również w drugą stronę, ponieważ poleceniem "O" można zapisać aktualny schemat
       dysku przechowywany w pamięci do skryptu.

       Pliki skryptów są kompatybilne pomiędzy cfdisk(8), sfdisk(8), fdisk i pozostałymi
       programami libfdisk. Więcej szczegółów w podręczniku sfdisk(8).

ETYKIETY DYSKU

       GPT (GUID Partition Table)
           GPT to nowoczesny standard opisujący schemat tablicy partycji. GTP używa 64-bitowe
           logicznych adresów bloków, sum kontrolnych, UUID-ów i nazw dla partycji. Nie ma
           ograniczeń w liczbie partycji (choć narzędzia partycjonujące zwykle ograniczają tę
           liczbę do 128).

           Proszę zauważyć, że w specyfikacji GPT pierwszy sektor jest wciąż przeznaczony na
           ochronne MBR. Unika się w ten sposób błędne rozpoznanie i zamazanie dysków GPT przez
           narzędzia partycjonujące znające tylko MBR.

           GPT jest zawsze lepszym wyborem niż MBR, szczególnie na nowoczesnym sprzęcie
           korzystającym z UEFI.

       Typu DOS-owego (MBR)
           Tablica partycji typu DOS może opisać nieograniczoną liczbę partycji. W sektorze 0
           jest miejsce na opis 4 partycji (zwanych podstawowymi — `primary'). Jedna z nich może
           być partycją rozszerzoną; jest ona jakby pudełkiem zawierającym partycje logiczne,
           których deskryptory można znaleźć w wiązanej liście sektorów, z których każdy
           poprzedza odpowiadającą partycję logiczną. Cztery podstawowe partycje, niezależnie od
           tego czy są obecne, czy nie, otrzymują numery od 1 do 4. Numery partycji logicznych
           zaczynają się od 5.

           W tablicy partycji typu DOS początkowe przesunięcie ("offset") i rozmiar każdej
           partycji przechowywany jest na dwa sposoby: jako bezwzględna liczba sektorów
           (zapisywana na 32 bitach) i jako trójka Cylindry/Głowice/Sektory
           (Cylinders/Heads/Sectors) (zapisywana na 10+8+6 bitach). Pierwszy zapis jest w
           porządku - przy 512-bajtowych sektorach będzie działał aż do 2 TB. W przypadku
           drugiego zapisu występują dwa małe problemy. Przede wszystkim pola C/H/S mogą być
           wypełnione tylko wtedy, gdy znana jest liczba głowic oraz liczba sektorów na ścieżce.
           Po drugie, nawet jeżeli te liczby są znane, to te 24 bity, które są dostępne, nie
           wystarczają. DOS używa tylko C/H/S, Windows — obu, a Linux nigdy nie używa C/H/S.
           Adresowanie C/H/S jest przestarzałe i może w przyszłości nie być obsługiwane przez
           którąś z wersji fdisk.

           Proszę zapoznać się z rozdziałem o trybie DOS-owym, aby utworzyć partycje kompatybilne
           z DOS-em. Domyślnie, fdisk nie troszczy się o granice cylindrów.

       Typu BSD/Sun
           Etykieta dysku typu BSD/Sun może opisywać 8 partycji, z których trzecia powinna być
           specjalną partycją oznaczającą cały dysk. Partycji, która używa swojego pierwszego
           sektora (jak na przykład partycja wymiany) nie należy umieszczać w cylindrze 0,
           ponieważ zniszczy to etykietę dysku. Proszę zauważyć, że etykieta BSD jest zwykle
           zagnieżdżona w partycji DOS.

       Typu IRIX/SGI
           Etykieta dysku IRIX/SGI może opisywać 16 partycji, z których jedenasta powinna być
           partycją całego "woluminu", natomiast dziewiąta powinna być tzw. "nagłówkiem
           woluminu". Nagłówek woluminu także pokrywa całą tablicę partycji, tzn. zaczyna się w
           bloku zerowym i domyślnie ciągnie się przez pięć cylindrów. Pozostałe miejsce w
           nagłówku woluminu może być użyte przez wpisy głównych katalogów. Żadna partycja nie
           może nachodzić na nagłówek woluminu. Także, nie należy zmieniać typu nagłówka
           woluminu, ani tworzyć na nim systemu plików, ponieważ spowoduje to utratę tablicy
           partycji. Proszę używać tego typu etykiety dysku tylko podczas pracy z Linuksem na
           komputerach IRIX/SGI lub podczas pracy z dyskami IRIX/SGI pod Linuksem.

           Gdy zaktualizowano tablicę partycji, to przed wyjściem wykonywane jest sync(2) i
           ioctl(BLKRRPART) (ponowne odczytanie tablicy partycji z dysku).

OSTRZEŻENIE TRYBU DOS i DOS 6.x

       Cały ten rozdział jest nieaktualny. W żadnym ze współczesnych systemów operacyjnych nie ma
       potrzeby martwić się takimi rzeczami jak geometria czy cylindry. Jeśli naprawdę konieczne
       jest stosowanie partycjonowanie kompatybilnego z DOS-em konieczne jest włączenie trybu DOS
       i cylindrów jako jednostek za pomocą opcji wiersza poleceń "-c=dos -u=cylinders".

       Komenda FORMAT z DOS 6.x szuka informacji w pierwszym sektorze obszaru danych partycji i
       traktuje je jako godniejsze zaufania niż informacje z tablicy partycji. Dosowy FORMAT
       oczekuje od dosowego FDISK-a, że ten wyczyści pierwsze 512 bajtów obszarów danych przy
       każdej zmianie rozmiarów. Dosowy FORMAT zajrzy do tych dodatkowych danych nawet z flagą /U
       -- uważamy to za błąd tych programów.

       Tak więc używając programu cfdisk(8) lub fdisk do zmiany rozmiaru partycji dosowej, należy
       też użyć dd(1) do wyzerowania pierwszych 512 bajtów tej partycji przed użyciem dosowego
       FORMAT. Na przykład, po utworzeniu dosowej partycji /dev/sda1 programem fdisk (po wyjściu
       z fdisk i przeładowaniu Linuksa, dzięki czemu informacje o tablicy partycji będą
       poprawne), powinno się wykonać polecenie dd if=/dev/zero of=/dev/hda1 bs=512 count=1,
       które zeruje pierwszych 512 bajtów partycji.

       fdisk zwykle automatycznie uzyska informacje o geometrii dysku. Niekoniecznie musi to być
       fizyczna geometria dysku (co więcej, nowoczesne dyski w rzeczywistości nie mają czegoś
       takiego jak fizyczna geometria, a w każdym razie nie mają niczego, co mogłoby być opisane
       w prostej postaci cylindry/głowice/sektory), lecz geometria, której używa MS-DOS dla
       tablicy partycji.

       Zazwyczaj wszystko idzie dobrze i nie ma żadnych problemów, jeżeli Linux jest jedynym
       systemem na dysku. Jednakże, jeśli dysk będzie dzielony z innymi systemami operacyjnymi,
       to dobrym pomysłem jest utworzenie co najmniej jednej partycji fdiskiem pochodzącym z
       innego systemu operacyjnego. Linux, podczas uruchamiania, przegląda tablicę partycji i
       stara się wywnioskować, jaka (fałszywa) geometria dysku jest wymagana, żeby mógł dobrze
       współpracować z innymi systemami.

       Gdy wypisywana jest tablica partycji, w trybie DOS dokonywane jest sprawdzenie spójności
       wpisów tablicy. Sprawdzane jest, czy fizyczne i logiczne punkty startowe i końcowe są
       takie same, oraz czy partycja rozpoczyna się i kończy w granicach cylindrów (poza pierwszą
       partycją).

       Niektóre wersje MS-DOS tworzą pierwszą partycję, która nie rozpoczyna się na granicy
       cylindra, lecz na 2 sektorze pierwszego cylindra. Partycje rozpoczynające się na cylindrze
       1 nie mogą rozpoczynać się na granicy cylindra, lecz raczej nie powinno to sprawiać
       problemów, chyba że używany jest OS/2.

       Dla najlepszych wyników, zawsze powinno się używać fdiska specyficznego dla danego
       systemowi operacyjnemu. Na przykład, partycje dosowe powinno się tworzyć dosowym
       FDISK-iem, a linuksowe — linuksowym fdiskiem lub cfdisk(8)iem.

KOLORY

       The output colorization is implemented by terminal-colors.d(5) functionality. Implicit
       coloring can be disabled by an empty file

          /etc/terminal-colors.d/fdisk.disable

       for the fdisk command or for all tools by

          /etc/terminal-colors.d/disable

       The user-specific $XDG_CONFIG_HOME/terminal-colors.d or $HOME/.config/terminal-colors.d
       overrides the global setting.

       Note that the output colorization may be enabled by default, and in this case
       terminal-colors.d directories do not have to exist yet.

       The logical color names supported by fdisk are:

       header
           Nagłówek wyjściowych tablic/tabel.

       help-title
           Tytuły sekcji pomocy.

       warn
           Ostrzeżenia.

       welcome
           Powitania.

ŚRODOWISKO

       FDISK_DEBUG=all
           włącza wyjście debugowania fdisk.

       LIBFDISK_DEBUG=all
           włącza wyjście debugowania libfdisk.

       LIBBLKID_DEBUG=all
           włącza wyjście debugowania libblkid.

       LIBSMARTCOLS_DEBUG=all
           włącza wyjście debugowania libsmartcols.

       LIBSMARTCOLS_DEBUG_PADDING=on
           używa widocznych znaków wypełniających.

       LOCK_BLOCK_DEVICE=<tryb>
           używa blokowania na wyłączność BSD. Tryb to "1" lub "0". Więcej informacji w opisie
           opcji --lock.

AUTORZY

       Karel Zak <kzak@redhat.com>, Davidlohr Bueso <dave@gnu.org>

       Oryginalną wersję napisali Andries E. Brouwer, A. V. Le Blanc i inni.

ZOBACZ TAKŻE

       cfdisk(8), mkfs(8), partx(8), sfdisk(8)

ZGŁASZANIE BŁĘDÓW

       Raporty o błędach proszę zgłaszać pod adresem
       https://github.com/util-linux/util-linux/issues.

DOSTĘPNOŚĆ

       Polecenie fdisk jest częścią pakietu util-linux i można je pobrać ze strony Linux Kernel
       Archive <https://www.kernel.org/pub/linux/utils/util-linux/>.

TŁUMACZENIE

       Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika są: Przemek Borys
       <pborys@dione.ids.pl>, Robert Luberda <robert@debian.org> i Michał Kułach
       <michal.kulach@gmail.com>

       Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji
       można uzyskać zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3
       ⟨https://www.gnu.org/licenses/gpl-3.0.html⟩ lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ
       ODPOWIEDZIALNOŚCI.

       Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres listy dyskusyjnej
       ⟨manpages-pl-list@lists.sourceforge.net⟩.