Ubuntu Manpage: chmod - dosya kipi bitlerini değiştirir

İSİM

       chmod - dosya kipi bitlerini değiştirir

KULLANIM

       chmod [ SEÇENEK ]... KİP [,KİP ]... DOSYA...
       chmod [ SEÇENEK ]... SEKİZLİK-KİP DOSYA...
       chmod [ SEÇENEK ]... --reference=ÖRNEK-DOSYA DOSYA...

AÇIKLAMA

Bu kılavuzda, chmod komutunun GNU sürümü anlatılmaktadır. chmod, belirtilen her dosyanın
kip bitlerini belirtilen KİP’e göre değiştirir. Kip belirtimi yapılacak değişiklilerin
sembolik gösterimlerinden oluşabileceği gibi yeni kip bitlerinin belirtildiği bit kalıbını
içeren sekizlik sayılardan da oluşabilir.

Sembolik kip sözdizimi:

[ugoa...][[+-=][rwxXstugo...]...][,...]

rwxXst harflerinden birkaçı belirtilebilirken, ugo harflerinden yalnız biri
belirtilebilir. Virgüller ile ayrılarak, çeşitli sembolik kipler belirtilebilir.

ugoa harfleri, değiştirilecek dosyaya hangi kullanıcıların erişeceğini belirler:

u sahibi olan kullanıcı
g dosyanın grubunda bulunan kullanıcılar
o dosya grubunun dışındaki diğer kullanıcılar
a bütün kullanıcılar

Şayet bunlardan birisi belirtilmemişse, a seçeneği belirtilmiş gibi işlem yapılır, fakat
umask içinde ayarlanmış bitler etkilenmez.

+ işleci, seçilen kiplerin her dosyadaki mevcut kip bitlerine eklenmesini sağlar
- işleci bunları mevcut kiplerden kaldırmaya yarar
= işleci dosyada bulunan izinler üzerine atama yapmaya yarar

= işleci kullanıldıktan sonra eski dosya izinleri geçersiz olur ve yeni atanan izinler
kullanılır; dizinlerin kullanıcı ve grup kimliği atama bitleri bu özellikten
etkilenmezler.

rwxXst harfleri, etkiledikleri kullanıcılar için, yeni bit kiplerini seçerler:

r oku
w yaz
x çalıştır (dizinler için erişim)
X dizin için veya çalıştırma izni olan kullanıcılar için çalıştır
s çalıştırma için kullanıcı veya grup kimliklerini ayarla
t sınırlı silme bayrağı veya yapışkan bit

Bu harflerin bir veya birkaçı yerine ugo harflerinden yalnızca birini belirtebilirsiniz:

u izinler dosyanın sahibi olan kullanıcılara aittir
g izinler dosyanın sahibi olan gruptaki kullanıcılara aittir
o izinler önceki iki sınıfta belirtilenlerin dışındaki kullanıcılara aittir.

Bir sayısal kip, en az bir en çok dört sekizlik (0 ile 7 arasında) rakamdan oluşur ve her
rakam 4, 2 ve 1 değerli bitler birbirine eklenerek elde edilir. Atlanmış her bir basamak
sıfır kabul edilir. İlk rakam kullanıcı kimliğine ata (4), grup kimliğine ata (2) ve
yapışkan bit (1) özniteliklerinden oluşur. İkinci rakam dosyanın sahibi olan kullanıcı
için izinleri seçer: okuma (4), yazma (2) ve çalıştırma (1) izinleri. Üçüncüsü aynı
değerleri gruptaki kullanıcılara, sonuncusu da diğer tüm kullanıcılara uygular.

chmod asla, sembolik bağların izinlerini değiştirmez, onların izinlerini chmod sistem
çağrıları da değiştiremez. Sembolik bağların izinleri asla kullanılmadığı için, bu temelde
bir sorun yaratmaz. Bununla beraber, komut satırında listelenen her bir sembolik bağ için,
chmod sembolik bağın hedefi olan dosyanın izinlerini değiştirir. Bunun tersi olarak,
chmod, ardışık dizin geçişleri sırasında saptadığı sembolik bağları görmezden gelir.

KULLANICI VE GRUP KİMLİĞİ BİTLERİ

       Dosyanın grup kimliği kullanıcının etkin grup kimliğiyle veya kullanıcının ek grup
       kimliklerinden biriyle eşleşmezse, kullanıcı uygun ayrıcalıklara sahip olmadığı sürece
       chmod normal bir dosyanın grup kimliği atama bitini (setgid) temizler. Ek kısıtlamalar,
       KİP veya ÖRNEK-DOSYA kullanıcı kimliği atama (setuid) bitinin ve grup kimliği atama
       (setgid) bitinin yok sayılmasına neden olabilir. Bu davranış, temel alınan chmod sistem
       çağrısının ilkesine ve işlevselliğine bağlıdır. Şüphe duyduğunuzda, temeldeki sistem
       davranışını kontrol edin.

       chmod, siz aksini açıkça belirtmedikçe, dizinler için kullanıcı kimliği ve grup kimliği
       atama bitlerini korur. u+s ve g-s gibi sembolik kiplerle bitleri atayabilir veya
       temizleyebilirsiniz. Sayısal kipi olan dizinlerde bu bitleri temizlemek için 00755 gibi
       başa bir sıfır, -6000 gibi başa bir eksi imi veya =755 gibi başa bir eşit imi koymak
       gerekir.

SINIRLI SİLME BAYRAĞI VEYA YAPIŞKAN BİT

       Sınırlı silme bayrağı ve yapışkan bit tek bir bit olup, bit dosyanın türüne bağlı olarak
       yorumlanır. Dizinler için bu bit sıradan kullanıcıların kendilerine ait olmayan dizinleri
       ve dosyaları dizinden silmelerini veya isimlerini değiştirmelerini engeller; bu durumda
       bit, dizin için sınırlı silme bayrağı adını alır ve genelde /tmp gibi herkesin yazabildiği
       dizinlerde kullanılır. Bazı eski sistemlerdeki normal dosyalarda bu bit uygulamaların
       metin bağlamlarının takas alanında saklanmasına ve böylece çalıştırılırken daha hızlı
       yüklenmesini sağlardı; bu durumda bit yapışkan bit adını alırdı. (Linux çekirdeği bu
       yapışkan bitleri yoksayar.)

SEÇENEKLER

       Her DOSYA’nın kipine belirtilen KİP atanır. --reference seçeneği ile DOSYA’nın kipine
       ÖRNEK-DOSYA’nın kipi atanır.

       -c, --changes
           Sadece değişiklik yapıldığında bildirilmesi dışında --verbose gibidir.

       -f, --silent, --quiet
           Çoğu hata iletisi çıktılanmaz.

       -v, --verbose
           İşlem yapılan her dosya için bir tanı bilgisi çıktılanır.

       --no-preserve-root
           Kök dizin (’/’) özellikle işleme alınmaz (öntanımlı).

       --preserve-root
           Kök dizin (’/’) üzerinde ardışık işlem başarısız olur.

       --reference=ÖRNEK-DOSYA
           Bir KİP belirtmek yerine ÖRNEK-DOSYA’nın kipi kullanılır.

       -R, --recursive
           Dosyalar ve dizinler üzerinde ardışık işlem yapılır.

       --help
           Yardım metnini gösterir ve çıkar.

       --version
           Sürüm bilgilerini basar ve çıkar.

       Her bir KİP ugoa harflerinin sıfır ya da birinden, +-= imlerinin birinden ve rwxXst
       harflerinden sıfır veya bir kaçından, ugo harflerinin birinden oluşur.
       (veya kısaca ’[ugoa]*([-+=]([rwxXst]*|[ugo]))+’)

YAZAN

       David MacKenzie ve Jim Meyering tarafından yazılmıştır.

GERİBİLDİRİM

       GNU coreutils sayfası: <http://www.gnu.org/software/coreutils/>

TELİF HAKKI

       Telif hakkı © 2021 Free Software Foundation, Inc. Lisans GPLv3+: GNU GPL sürüm 3 veya üstü
       <http://gnu.org/licenses/gpl.html> Bu bir özgür yazılımdır: yazılımı değiştirmek ve
       dağıtmakta özgürsünüz. Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.

İLGİLİ BELGELER

       chmod(2)
       GNU coreutils sayfasında: <http://www.gnu.org/software/coreutils/chmod>
       Veya sisteminizde: info ’(coreutils) chmod invocation’

ÇEVİREN

       © 2006 Yalçın Kolukısa
       © 2022 Nilgün Belma Bugüner
       Bu çeviri özgür yazılımdır: Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.
       Lütfen, çeviri ile ilgili bildirimde bulunmak veya çeviri yapmak için
       https://github.com/TLBP/manpages-tr/issues adresinde "New Issue" düğmesine tıklayıp yeni
       bir konu açınız ve isteğinizi belirtiniz.