Provided by: po4a_0.69-1_all 
NAAM
po4a - raamwerk voor de vertaling van documentatie en ander materiaal
Inleiding
po4a (PO voor alles) vergemakkelijkt het onderhoud van de vertaling van documentatie via
het gebruik van het klassieke gettext-gereedschap. De belangrijkste eigenschap van po4a is
dat het de vertaling van de inhoud loskoppelt van de structuur van het document.
Dit document dient als een inleiding tot het po4a-project met een focus op potentiële
gebruikers die zich afvragen of ze dit hulpmiddel zouden gebruiken, en op nieuwsgierigen
die willen begrijpen waarom de dingen zijn zoals ze zijn.
Waarom po4a?
De filosofie van Vrije Software is om de technologie echt voor iedereen beschikbaar te
maken. Maar het licentie-aspect is niet het enige om in overweging te nemen: voor niet-
Engelstaligen is niet-vertaalde software nutteloos. Daarom hebben we nog steeds wat werk
te doen om software voor iedereen beschikbaar te maken.
Door de meeste projecten wordt deze situatie goed begrepen en iedereen is nu overtuigd van
de noodzaak om alles te vertalen. Niettemin betekent het eigenlijke vertaalwerk een
geweldige inspanning voor veel individuen, gehandicapt door kleine technische
moeilijkheden.
Gelukkig wordt opensourcesoftware eigenlijk heel goed vertaald met behulp van de gettext
gereedschapssuite. Dit gereedschap wordt gebruikt om de te vertalen tekstfragmenten uit
een programma te extraheren en deze te vertalen tekstfragmenten aan te bieden in een
gestandaardiseerde indeling (PO-bestanden genoemd, ofwel vertaalcatalogus). Een heel
ecosysteem hulpmiddelen is ontstaan om vertalers te helpen bij het daadwerkelijk vertalen
van deze PO-bestanden. Het resultaat wordt vervolgens door gettext gebruikt om tijdens de
programmauitvoering de vertaalde berichten aan de eindgebruiker te tonen.
Met betrekking tot documentatie is de situatie nog steeds enigszins ontgoochelend. Op het
eerste gezicht lijkt het vertalen van documentatie makkelijker dan een programma vertalen,
aangezien het erop lijkt dat je gewoon het bronbestand met de documentatie moet kopiëren
en moet beginnen met het vertalen van de inhoud. Wanneer aan de originele documentatie
echter aanpassingen gemaakt worden, wordt het bijhouden van de wijzigingen al snel een
nachtmerrie voor de vertalers. Indien deze taak manueel moet gebeuren is ze onaangenaam en
foutgevoelig.
Verouderde vertalingen zijn vaak erger dan helemaal geen vertaling. Eindgebruikers kunnen
misleid worden door documentatie die een verouderd gedrag van het programma beschrijft.
Bovendien kunnen zij niet rechtstreeks in interactie treden met de onderhouders, omdat zij
geen Engels spreken. Daarenboven kan de onderhouder het probleem niet oplossen, aangezien
deze niet elke taal kan kennen waarin de documentatie vertaald werd. Deze moeilijkheden,
vaak veroorzaakt door slecht gereedschap, kan de motivatie van vertaalvrijwilligers
ondermijnen en zo leiden tot een verdere verergering van het probleem.
Het doel van het po4a-project is om het werk van documentatievertalers te
vergemakkelijken. In het bijzonder maakt het documentatievertalingen onderhoudbaar.
Het idee bestaat erin de gettext-aanpak te hergebruiken en aan te passen aan deze sector.
Zoals dat met gettext het geval is, worden teksten geëxtraheerd uit hun originele locatie
en aan vertalers voorgelegd als PO-vertaalcatalogi. De vertalers kunnen gebruik maken van
het klassieke gettext-gereedschap om het te presteren werk op te volgen, om samen te
werken en zich als team te organiseren. Daarna injecteert po4a de vertalingen rechtstreeks
in de structuur van de documentatie om vertaalde bronbestanden te produceren die verwerkt
en verspreid kunnen worden, net als de Engelse bestanden. Elke onvertaalde paragraaf
blijft in het uiteindelijke document in het Engels staan, zodat er voor gezorgd wordt dat
de eindgebruiker nooit een verouderde vertaling te zien krijgt in de documentatie.
Dit automatiseert het grootste deel van het zware werk van het onderhoud van vertalingen.
Te weten komen welke paragrafen bijgewerkt moeten worden, wordt erg makkelijk, en het
proces van het herordenen van elementen zonder dat er verder iets wijzigt, verloopt
volledig automatisch. Ook kan specifieke verificatie toegepast worden om de kans op
opmaakfouten, welke tot een defect document zouden leiden, te verkleinen.
Raadpleeg ook de FAQ verder in dit document, voor een meer volledige lijst van de voor- en
nadelen van deze aanpak.
Ondersteunde indelingen
Momenteel werd deze aanpak met succes toegepast voor verschillende soorten
tekstopmaakindelingen:
man (voldragen ontleder)
De goede oude man-paginaindeling, welke door zoveel programma's gebruikt wordt.
Ondersteuning door po4a is hier erg welkom, aangezien deze indeling enigszins moeilijk
te gebruiken is en niet echt vriendelijk voor nieuwkomers.
De module Locale::Po4a::Man(3pm) ondersteunt ook de mdoc-indeling, welke door de BSD
man-pagina's gebruikt wordt (deze zijn ook redelijk gebruikelijk onder Linux).
AsciiDoc (voldragen ontleder)
Dit is een lichtgewicht opmaakindeling, bedoeld om het schrijven van documentatie te
vergemakkelijken. Zij wordt bijvoorbeeld gebruikt voor het documenteren van het git-
systeem. Deze man-pagina's worden vertaald met po4a.
Zie Locale::Po4a::AsciiDoc voor details.
pod (voldragen ontleder)
Dit is de indeling voor de Perl Online Documentatie. De computertaal en de
uitbreidingen ervan worden gedocumenteerd met behulp van deze indeling, net als de
meeste bestaande Perl-scripts. Het maakt het makkelijk om de documentatie dicht bij de
echte code te houden, door beide in te bedden in hetzelfde bestand. Het maakt het
leven van programmeurs makkelijker, maar jammer genoeg niet dat van vertalers, tenzij
u po4a gebruikt.
Zie Locale::Po4a::Pod voor details.
sgml (voldragen ontleder)
Zelfs als deze indeling tegenwoordig wordt vervangen door XML, wordt ze nog steeds
gebruikt voor documenten van meer dan enkele schermen lang. Ze kan zelfs gebruikt
worden voor volledige boeken. Het kan een hele uitdaging zijn om dergelijk lange
documenten bij te werken. diff blijkt vaak niet bruikbaar te zijn wanneer na het
bijwerken het inspringen van de oorspronkelijke tekst opnieuw werd uitgevoerd.
Gelukkig kan po4a u na dit proces behulpzaam zijn.
Momenteel worden enkel DebianDoc en DocBook DTD ondersteund, maar iets anders
ondersteunen is erg gemakkelijk. Het is zelfs mogelijk om zonder de code te wijzigen
po4a te gebruiken bij een onbekende SGML DTD door de nodige informatie op te geven aan
de commandoregel. Zie Locale::Po4a::Sgml(3pm) voor details.
TeX / LaTeX (voldragen ontleder)
De LaTeX-indeling is een heel belangrijke indeling voor documentatie in de vrije-
softwarewereld evenals voor publicaties.
De module Locale::Po4a::LaTeX(3pm) werd getest met de Python-documentatie , een boek
en enkele presentaties.
text (voldragen ontleder)
De indeling Text is de basisindeling voor veel indelingen welke lange blokken tekst
bevatten, waaronder Markdown, fortunes, inleidend gedeelte van YAML, debian/changelog
en debian/control.
Dit ondersteunt de indeling die Static Site Generators, README's en andere
documentatiesystemen gebruiken en gemeen hebben.
xml and XHMTL (vermoedelijk voldragen ontleder)
De indeling XML is een basisindeling voor veel documentatie-indelingen.
Momenteel worden DocBook DTD (zie Locale::Po4a::Docbook(3pm) voor details) en XHTML
door po4a ondersteund.
BibTex (vermoedelijk voldragen ontleder)
De BibTex-bestandsindeling wordt naast LaTex gebruikt voor het opmaken van
referentielijsten (bibliografieën).
Zie Locale::Po4a::BibTex voor details.
Docbook (vermoedelijk voldragen ontleder)
Een op XML gebaseerde opmaaktaal die semantische tags gebruikt om documenten te
beschrijven.
Zie Locale::Po4a:Docbook voor meer details.
Guide XML (vermoedelijk voldragen ontleder)
Een XML-documentatieformaat. Deze module is speciaal ontwikkeld in functie van het
ondersteunen en onderhouden van vertalingen van Gentoo Linux-documentatie tot ten
minste maart 2016 (gebaseerd op de Wayback Machine). Gentoo is sindsdien overgestapt
naar de DevBook XML-bestandsindeling.
Zie Locale::Po4a:Guide voor meer details.
Wml (vermoedelijk voldragen ontleder)
De Web-opmaaktaal (Web Markup Language); verwar WML niet met de WAP-spullen die op
mobiele telefoons worden gebruikt. Deze module is gebaseerd op de Xhtml-module, die
zelf weer is gebaseerd op de XmL-module.
Zie Locale::Po4a::Wml voor meer details.
Yaml (vermoedelijk voldragen ontleder)
Een strikte superset van JSON. YAML wordt vaak gebruikt als systeem- of
configuratieproject. YAML vormt de kern van Red Hat's Ansible.
Zie Locale::Po4a::Yaml voor meer details.
RubyDoc (vermoedelijk voldragen ontleder)
Het Ruby Document (RD) formaat, oorspronkelijk het standaard documentatieformaat voor
Ruby en Ruby-projecten voordat in 2002 werd overgeschakeld naar RDoc, hoewel de
Japanse versie van het Ruby Referentiehandboek blijkbaar nog steeds RD gebruikt.
Zie Locale::Po4a::RubyDoc voor meer details.
Halibut (vermoedelijk experimentele ontleder)
Een documentatieproductiesysteem, met elementen die te vergelijken zijn met TeX,
debiandoc-sgml, TeXinfo, en andere, ontwikkeld door Simon Tatham, de ontwikkelaar van
PuTTY.
Zie Locale::Po4a:Halibut voor meer details.
Ini (vermoedelijk experimentele ontleder)
Configuratiebestandsindeling, populair geworden door MS-DOS.
Zie Locale::Po4a::Ini voor meer details.
texinfo (zeer erg experimentele ontleder)
Alle GNU-documentatie wordt in deze indeling geschreven (het is zelfs een vereiste om
een officieel GNU-project te worden). De ondersteuning in po4a voor
Locale::Po4a::Texinfo(3pm) zit nog steeds in zijn beginfase. Gelieve problemen en
functieverzoeken te rapporteren.
Andere ondersteunde indelingen
Po4a kan ook overweg met enkele meer zeldzame of gespecialiseerde indelingen, zoals de
documentatie over compilatieopties voor de 2.4+ Linux-kernels
(Locale::Po4a::KernelHelp) of de diagrammen die door het programma dia
(Locale::Po4a:Dia) geproduceerd worden. Een nieuwe indeling toevoegen is vaak erg
gemakkelijk en de belangrijkste taak bestaat erin een ontleder aan te brengen voor de
beoogde indeling. Zie Locale::Po4a::TransTractor(3pm) voor meer informatie hierover.
Niet-ondersteunde indelingen
Jammer genoeg biedt po4a nog geen ondersteuning voor verschillende documentaie-
indelingen. Voor vele zou po4a makkelijk ondersteuning kunnen bieden. Het betreft
indelingen die niet enkel voor documentatie gebruikt worden, zoals
pakketbeschrijvingen (deb en rpm), vragen van pakketinstallatiescripts, changelogs van
pakketten en alle gespecialiseerde bestandsformaten welke gebruikt worden door
programma's zoals spelscenario's en wine-bronbestanden.
Het gebruik van po4a
Oorspronkelijk werd po4a gebouwd rond vier scripts, welke elk een specifieke taak
vervullen. po4a-gettextize(1) helpt bij het opstarten van vertalingen en eventueel bij het
converteren van bestaande vertaalprojecten naar po4a. po4a-updatepo(1) reflecteert de
wijzigingen in de originele documentatie in de overeenkomstige po-bestanden.
po4a-translate(1) bouwt een vertaald bronbestand uit de originele documentatie en het
overeenkomstige PO-bestand. Daarnaast is er po4a-normalize(1) dat vooral nuttig is voor
het debuggen van de po4a-ontleders, omdat het een onvertaald document produceert vanuit
het origineel. Het maakt het gemakkelijker om de door het parser-proces veroorzaakte
probleempjes op te sporen.
De meeste projecten hebben enkel de functionaliteit van po4a-updatepo(1) en
po4a-translate(1) nodig, maar deze scripts bleken in het gebruik omslachtig en
foutgevoelig te zijn. Indien de te vertalen documentatie opgesplitst is in verschillende
bronbestanden, is het moeilijk om de PO-bestanden up-to-date te houden en de
documentatiebestanden correct te bouwen. Als antwoord hierop wordt een
alles-in-ééngereedschap aangereikt: po4a(1). Dit gereedschap vertrekt van een
configuratiebestand dat de structuur van het vertaalproject beschrijft: de locatie van de
PO-bestanden, de lijst van de te vertalen bestanden en de te gebruiken opties, en het
automatiseert dit proces volledig. Wanneer u po4a(1) uitvoert, werkt het niet enkel de PO-
bestanden bij, maar het regenereert ook de vertaalbestanden welke dit nodig hebben. Indien
alles reeds up-to-date is, verandert po4a(1) geen enkel bestand.
In de rest van dit onderdeel vindt u een overzicht over hoe de scriptinterface van po4a
wordt gebruikt. De meeste gebruikers zullen er waarschijnlijk de voorkeur aan geven het
alles-in-ééngereedschap te gebruiken, dat beschreven wordt in de documentatie van po4a(1).
Grafisch overzicht van de po4a-scripts
Het volgende schema geeft een overzicht van hoe elk po4a-script gebruikt kan worden. Hier
is hoofddocument.doc een voorbeeldnaam voor de te vertalen documentatie; XX.doc is
hetzelfde document, vertaald in taal XX, terwijl doc.XX.po de vertaalcatalogus van dat
document is in taal XX. Auteurs van documentatie zullen zich hoofdzakelijk bezighouden
met hoofddocument.doc (dit kan een man-pagina zijn, een XML-document, een asciidoc-bestand
of iets dergelijks). De vertalers zullen zich hoofdzakelijk bezighouden met het PO-
bestand, terwijl de eindgebruikers uitsluitend het bestand XX.doc zullen zien.
hoofddocument.doc
|
V
+<-----<----+<-----<-----<--------+------->-------->-------+
: | | :
{vertaling} | { update van hoofddocument.doc } :
: | | :
XX.doc | V V
(facultatief) | hoofddocument.doc ->-------->------>+
: | (nieuw) |
V V | |
[po4a-gettextize] doc.XX.po -->+ | |
| (oud) | | |
| ^ V V |
| | [po4a-updatepo] |
V | | V
vertaling.pot ^ V |
| | doc.XX.po |
| | (onnauwkeurig) |
{ vertaling } | | |
| ^ V V
| | {handmatig bewerken} |
| | | |
V | V V
doc.XX.po --->---->+<---<-- doc.XX.po addendum hoofddocument.doc
(initieel) (up-to-date) (facultatief) (up-to-date)
: | | |
: V | |
+----->----->----->------> + | |
| | |
V V V
+------>-----+------<------+
|
V
[po4a-translate]
|
V
XX.doc
(up-to-date)
Dit schema is gecompliceerd, maar in de praktijk wordt enkel het rechterdeel gebruikt
(waarbij po4a-updatepo(1) en po4a-translate(1) betrokken zijn) nadat het project opgezet
en geconfigureerd is.
Het linkerdeel laat zien hoe po4a-gettextize(1) kan worden gebruikt om een bestaand
vertaalproject te converteren naar de po4a-infrastructuur. Dit script gebruikt een
origineel document en zijn vertaalde tegenhanger en tracht het overeenkomstige PO-bestand
te bouwen. Een dergelijke handmatige conversie is nogal omslachtig (zie de documentatie
over po4a-gettextize(1) voor meer details), maar ze moet slechts eenmaal gebruikt worden
om uw bestaande vertalingen om te zetten. Indien u geen te converteren vertalingen heeft,
kunt u dit vergeten en u concentreren op het rechterdeel van het schema.
In de rechterbovenhoek wordt de actie van de oorspronkelijke auteur afgebeeld, welke de
documentatie bijwerkt. Het middelste rechterdeel geeft de automatische acties van
po4a-updatepo(1) weer. Het nieuwe materiaal wordt geëxtraheerd en vergeleken met de
bestaande vertaling. De vorige vertaling wordt gebruikt voor de delen welke niet gewijzigd
werden, terwijl de gedeeltelijk gewijzigde delen gekoppeld worden aan de vorige vertaling
met de aanduiding "fuzzy" (onnauwkeurig), hetgeen aangeeft dat de vertaling moet
bijgewerkt worden. Nieuw of grondig gewijzigd materiaal blijft onvertaald.
Vervolgens geeft het gerapporteerde handmatig bewerken de actie van de vertalers weer,
welke de PO-bestanden wijzigen om te voorzien in een vertaling voor elk origineel
tekstfragment en alinea. Dit kan gebeuren met een specifieke editor, zoals de GNOME
Translation Editor, KDE's Lokalize of poedit, of met een online lokalisatieplatform, zoals
weblate of pootle. Het resultaat van de vertaling is een aantal PO-bestanden, één per
taal. Raadpleeg de gettext-documentatie voor meer details.
Het onderste deel van de afbeelding toont hoe po4a-translate(1) een vertaald brondocument
creëert uit het originele document hoofddocument.doc en de vertaalcatalogus doc.XX.po die
door de vertalers bijgewerkt werd. De structuur van het document wordt hergebruikt,
terwijl de originele inhoud vervangen wordt door de vertaalde tegenhanger. Facultatief kan
een addendum gebruikt worden om aan de vertaling extra tekst toe te voegen. Dit wordt vaak
gebruikt om de naam van de vertaler toe te voegen aan het uiteindelijke document. Zie
hieronder voor details.
Zoals voordien reeds aangegeven werd, combineert het programma po4a(1) de effecten van de
aparte scripts en werkt de PO-bestanden en het vertaalde document bij in één beweging. De
onderliggende logica blijft dezelfde.
Beginnen met een nieuwe vertaling
Indien u po4a(1) gebruikt, bestaat er geen specifieke stap voor het starten van een
vertaling. U moet gewoon de talen vermelden in het configuratiebestand en de ontbrekende
PO-bestanden worden automatisch gecreëerd. Natuurlijk moet de vertaler dan voor de
vertaling zorgen van alle inhoud uit uw documenten. po4a(1) creëert ook een POT-bestand,
hetgeen een PO-sjabloonbestand is. Potentiële vertalers kunnen uw project naar een nieuwe
taal vertalen door dit bestand te hernoemen en te zorgen voor de vertaling ervan in hun
taal.
Indien u verkiest om de individuele scripts apart te gebruiken, moet u po4a-gettextize(1)
als volgt gebruiken om het POT-bestand te creëren. Dit bestand kan dan gekopieerd worden
naar XX.po om een nieuwe vertaling te starten.
$ po4a-gettextize --format <indeling> --master <hoofddocument.doc> --po <vertaling.pot>
Het hoofddocument wordt als invoer gebruikt, terwijl het POT-bestand de uitvoer van dit
proces is.
Wijzigingen in het originele document integreren
Het script dat daarvoor gebruikt moet worden is po4a-updatepo(1) (raadpleeg de erbij
horende documentatie voor details):
$ po4a-updatepo --format <indeling> --master <nieuw_hoofddocument.doc> --po <oud_doc.XX.po>
Het hoofddocument wordt gebruikt als invoer, terwijl het PO-bestand bijgewerkt wordt: het
wordt gebruikt als invoer en als uitvoer.
Een vertaald document genereren
Als u klaar bent met de vertaling, wilt u de vertaalde documentatie nemen en deze samen
met het origineel verdelen naar de gebruikers. Daarvoor moet u het programma
po4a-translate(1) als volgt gebruiken:
$ po4a-translate --format <indeling> --master <hoofddocument.doc> --po <doc.XX.po> --localized <XX.doc>
Zowel het hoofddocument als de PO-bestanden worden als invoer gebruikt, terwijl het
gelokaliseerde bestand de uitvoer is van dit proces.
Addenda gebruiken om extra tekst toe te voegen aan vertalingen
Het toevoegen van nieuwe tekst aan de vertaling is waarschijnlijk het enige dat op de
lange termijn gemakkelijker is wanneer u bestanden handmatig vertaalt :). Dit gebeurt
wanneer u een extra onderdeel wilt toevoegen aan het vertaalde document, waarvoor in het
originele document geen overeenkomstige inhoud bestaat. Het klassieke toepassingsgebied is
erkenning geven aan het vertaalteam en aangeven hoe vertaalspecifieke problemen gemeld
kunnen worden.
Met po4a moet u addendum-bestanden opgeven, die conceptueel beschouwd kunnen worden als
patches die na verwerking toegepast worden op het gelokaliseerde document. Elk addendum
moet als apart bestand aangereikt worden. De indeling ervan verschilt evenwel erg van
klassieke patches. De eerste regel is een header-regel, die het invoegpunt van het
addendum definieert (met een helaas cryptische syntaxis -- zie hieronder), terwijl de rest
van het bestand woordelijk toegevoegd wordt op de aangegeven positie.
De header-regel moet beginnen met de tekst PO4A-HEADER:, gevolgd door een door puntkomma's
gescheiden lijst van I <sleutel> B <=> I <waarde> velden.
Bijvoorbeeld, de volgende header declareert een addendum dat helemaal aan het einde van de
vertaling geplaatst moet worden.
PO4A-HEADER: mode=eof
De zaken zijn complexer wanneer u de extra inhoud wilt toevoegen in het midden van het
document. De volgende header declareert bijvoorbeeld een addendum dat ingevoegd moet
worden na de XML-sectie welke het tekstfragment "Over dit document" bevat in de vertaling.
PO4A-HEADER: position=About this document; mode=after; endboundary=</section>
Wanneer po4a tracht een addendum toe te passen, zoekt het in de praktijk naar de eerste
regel die overeenkomt met het "position"-argument (dit kan een reguliere expressie zijn).
Vergeet niet dat po4a hier rekening houdt met het vertaalde document. Deze documentatie is
in het Nederlands (en de originele versie ervan in het Engels), maar uw regel zou er
waarschijnlijk als volgt moeten uitzien, indien u van plan bent een addendum toe te passen
op de Franse vertaling van het document.
PO4A-HEADER: position=À propos de ce document; mode=after; endboundary=</section>
Nadat in het doeldocument de "position" gevonden werd, zoekt po4a naar de eerstvolgende
regel na deze "position" welke overeenkomt met de opgegeven "endboundary". Het addendum
wordt ingevoegd net na deze regel (omdat we een endboundary opgaven, d.w.z. een begrenzing
die de huidige sectie afsluit).
Exact hetzelfde effect kan bekomen worden met de volgende header, die gelijkwaardig is:
PO4A-HEADER: position=Over dit document; mode=after; beginboundary=<section>
Hier zoekt po4a naar de eerste regel die overeenkomt met "<section"> na de regel die
overeenkomt met "Over dit document" in de vertaling en voegt het addendum toe voor die
regel, omdat we een beginboundary opgegeven hebben, d.w.z. een begrenzing welke het begin
van de volgende sectie markeert. Deze header-regel vereist dus dat het addendum geplaatst
wordt na de sectie waarin "Over dit document" voorkomt, en informeert po4a dat een sectie
begint met een regel welke de tag "<section"> bevat. Dit is het equivalent van het vorige
voorbeeld, want wat u eigenlijk wilt is het addendum in te voegen na "</section"> en voor
"<section">.
U kunt de invoeging mode ook instellen op de waarde "before", met een vergelijkbare
semantiek: het combineren van "mode = before" met een "endboundary" zal het addendum juist
na de overeenkomstige begrenzing plaatsen, welke de laatst mogelijke begrenzing is voor de
"position". De combinatie van "mode = before" met een "beginboundary" zal het addendum
juist voor de overeenkomstige begrenzing plaatsen, welke de laatst mogelijke grensregel is
vóór de "position".
Modus | Soort begrenzing | Gebruikte begrenzing | Invoegpunt tegenover begrenzing
========|===============|========================|=========================================
'before'| 'endboundary' | laatste voor 'position' | Juist na de geselecteerde begrenzing
'before'|'beginboundary'| laatste voor 'position' | Juist voor de geselecteerde begrenzing
'after' | 'endboundary' | eerste na 'position' | Juist na de geselecteerde begrenzing
'after' |'beginboundary'| eerste na 'position' | Juist voor de geselecteerde begrenzing
'eof' | (geen) | n.v.t. | Einde van het bestand
Aanwijzingen en kneepjes in verband met addenda
• Denk eraan dat dit reguliere expressies zijn. Indien u bijvoorbeeld het einde van een
nroff-sectie wilt opzoeken welke eindigt met de regel ".fi", moet u niet ".fi"
gebruiken als endboundary, omdat dit een overeenkomst zal opleveren met "the [fi]le",
hetgeen duidelijk niet is wat u verwacht. De juiste endboundary in dit geval is:
"^\.fi$".
• Witruimte IS belangrijk in de inhoud van de "position" en de begrenzingen. En dus zijn
de twee volgende zinnen verschillend. De tweede zal slechts gevonden worden als er in
het vertaalde document voldoende nakomende spaties zijn.
PO4A-HEADER: position=Over dit document; mode=after; beginboundary=<section>
PO4A-HEADER: position=Over dit document ; mode=after; beginboundary=<section>
• Hoewel ruwweg zou kunnen aangenomen worden dat deze contextzoekfunctie werkt op elke
regel van het vertaalde document, werkt het in feite op de interne gegevensreeks van
het vertaalde document. Deze interne gegevensreeks kan een tekst zijn die een
volledige alinea beslaat en meerdere regels bevat, of kan ook enkel een XML-tag zijn.
Het exacte invoegpunt van het addendum moet voor of na de interne gegevensreeks komen
en kan er niet binnenin liggen.
• Geef het argument -vv op aan po4a om te zien hoe de addenda aan de vertaling worden
toegevoegd. Dit kan ook behulpzaam zijn voor het uitvoeren van po4a in debug-modus om
de exacte gegevensreeks te bekijken wanneer het addendum niet toegevoegd wordt.
Voorbeelden van addenda
• Indien u na de volgende nroff-sectie iets wilt toevoegen:
.SH "AUTEURS"
U moet een benadering in twee stappen selecteren door mode = after in te stellen.
Vervolgens moet u de zoekopdracht beperken tot de regel na AUTEURS met de reguliere
expressie voor het argument position. Daarna moet u het begin van de volgende sectie
(d.w.z. ^\.SH) laten opzoeken met de reguliere expressie voor het argument
beginboundary. Het is te zeggen:
PO4A-HEADER:mode=after;position=AUTEURS;beginboundary=\.SH
• Indien u iets wilt toevoegen vlak na een bepaalde regel (bijv. na de regel "Copyright
Grote Kerel"), gebruik dan een position die met deze regel overeenkomt, mode=after en
geef een beginboundary op die met om het even welke regel overeenkomt.
PO4A-HEADER:mode=after;position=Copyright Grote Kerel, 2004;beginboundary=^
• Indien u iets wilt toevoegen aan het einde van het document, geef dan een position op
die overeenkomt met om het even welke regel van uw document (maar enkel één regel,
omdat po4a niet zal aanvaarden dat de position niet met één enkele regel overeenkomt),
en geef een endboundary op die met niets overeenkomt. Gebruik hier geen eenvoudige
tekenreeks, zoals "EOF", maar geef de voorkeur aan die welke minder kans maken om in
uw document voor te komen.
PO4A-HEADER:mode=after;position=Over dit document;beginboundary=VerzonnenPo4aBegrenzing
Een meer gedetailleerd voorbeeld
Origineel document (POD-indeling):
|=head1 NAAM
|
|dummy - een dummy-programma
|
|=head1 AUTEUR
|
|ik
Dan zal het volgende addendum ervoor zorgen dat een sectie (in het Frans) over de vertaler
toegevoegd wordt aan het eind van het bestand ("TRADUCTEUR" in het Frans betekent
"VERTALER", en "moi" betekent "ik").
|PO4A-HEADER:mode=after;position=AUTEUR;beginboundary=^=head
|
|=head1 TRADUCTEUR
|
|moi
|
Om uw addendum voor de AUTEUR te plaatsen, gebruikt u de volgende header:
PO4A-HEADER:mode=after;position=NAAM;beginboundary=^=head1
Dit werkt omdat de volgende regel die overeenkomt met de beginboundary /^=head1/ na de
sectie "NAME" (vertaald als "NAAM" in het Nederlands), die is welke de auteurs vermeldt.
Dus zal het addendum tussen de beide secties geplaatst worden. Merk op dat indien later
een andere sectie toegevoegd wordt tussen de secties NAAM en AUTEUR, po4a de addenda ten
onrechte zal plaatsen voor de nieuwe sectie.
Om dit te vermijden, kunt u hetzelfde bereiken met behulp van mode=before:
PO4A-HEADER:mode=before;position=^=head1 AUTEUR
Hoe werkt dit?
Dit hoofdstuk geeft u een kort overzicht van de binnenkant van po4a, zodat u met meer
zelfvertrouwen ons kunt helpen het te onderhouden en te verbeteren. Het kan u ook helpen
te verstaan waarom het niet doet wat u verwachtte en hoe u uw problemen kunt oplossen.
De po4a-architectuur is objectgeoriënteerd. De klasse Locale::Po4a::TransTractor(3pm) is
de gemeenschappelijke voorouder van alle po4a-ontleders. Deze vreemde naam komt door het
feit dat het tegelijk belast is met de vertaling van het document en het extraheren van
tekstfragmenten.
Meer formeel neemt het als invoer een te vertalen document plus een PO-bestand dat de te
gebruiken vertalingen bevat en produceert het twee aparte uitvoerbestanden: een ander PO-
bestand (als resultaat van de extractie van vertaalbare tekstfragmenten uit het
invoerdocument) en een vertaald document (met dezelfde structuur als het invoerdocument,
maar waarin alle vertaalbare tekstfragmenten vervangen werden met inhoud uit het invoer-
PO-bestand). Hier volgt een grafische voorstelling ervan:
Invoerdocument --\ /---> Uitvoerdocument
\ TransTractor:: / (vertaald)
+-->-- parse() --------+
/ \
Invoer-PO --------/ \---> Uitvoer-PO
(geëxtraheerd)
Dit kleine botje vormt de kern van de hele po4a-architectuur. Indien u de invoer-PO en het
uitvoerdocument weglaat, krijgt u po4a-gettextize. Indien u de beide invoerdocumenten
geeft en de uitvoer-PO negeert, krijgt u po4a-translate. De po4a aanroept tweemaal
TransTractor en aanroept msgmerge -U tussen deze aanroepen van TransTractor in, om een
totaaloplossing te bieden met één configuratiebestand. Raadpleeg
Locale::Po4a::TransTractor(3pm) voor meer details.
Openbronprojecten die po4a gebruiken
Hier volgt een zeer gedeeltelijke lijst met projecten die po4a in productie gebruiken voor
hun documentatie. Indien u wenst dat uw project wordt toegevoegd aan de lijst, stuur dan
gewoon een e-mail (of een Merge Request).
• adduser (man): gereedschap voor het beheer van gebruikers en groepen.
• apt (man, docbook): pakketbeheerder in Debian.
• aptitude (docbook, svg): terminalgeoriënteerd pakketbeheerhulpmiddel voor Debian
• F-Droid website <https://gitlab.com/fdroid/fdroid-website> (markdown): installeerbare
catalogus van FOSS (Free and Open Source Software - Vrije en openbronsoftware)
toepassingssoftware voor het Android-platform.
• git <https://github.com/jnavila/git-manpages-l10n> (asciidoc): gedistribueerd
versiebeheersysteem voor het volgen van wijzigingen in de broncode.
• Linux man-pagina's <https://salsa.debian.org/manpages-l10n-team/manpages-l10n> (man)
Dit project voorziet in een infrastructuur voor het vertalen van veel man-pagina's
naar verschillende talen, klaar om geïntegreerd te worden in verschillende belangrijke
distributies (Arch Linux, Debian en derivativen, Fedora).
• Stellarium <https://github.com/Stellarium/stellarium> (HTML): een vrij
openbronplanetarium voor uw computer. po4a wordt gebruikt om de beschrijving van de
lucht en de hemellichamen in verschillende culturen, te vertalen.
• Ander uit te zoeken item: <https://gitlab.com/fdroid/fdroid-website/>
<https://github.com/fsfe/reuse-docs/pull/61>
FAQ
Hoe spreekt men po4a uit?
Zelf spreek ik het uit als pouah <https://en.wiktionary.org/wiki/pouah>, wat een Franse
klanknabootsing is die men gebruikt voor bah :) Misschien heb ik een vreemd gevoel voor
humor :)
Hoe zit het met de andere vertaalhulpmiddelen voor documentatie die gebruik maken van gettext?
Er zijn er een paar. Hier is een mogelijk onvolledige lijst, en er verschijnen meer
hulpmiddelen aan de horizon.
poxml
Dit gereedschap werd ontwikkeld door mensen van KDE om DocBook XML te verwerken. Voor
zover ik weet was dit het eerste programma dat te vertalen tekstfragmenten uit
documentatie extraheerde naar PO-bestanden en deze na vertaling terug injecteerde.
Het kan enkel XML verwerken, en enkel een specifieke DTD. Ik ben erg ongelukkig met de
verwerking van lijsten welke terechtkomen in één grote msgid. Wanneer de lijst groot
wordt, is het moeilijker die brok door te slikken.
po-debiandoc
Dit door Denis Barbier gemaakt programma is een soort voorloper van de SGML-module van
po4a, waardoor het min of meer achterhaald werd. Zoals de naam het zegt, verwerkt het
enkel de DebianDoc DTD, hetgeen min of meer een achterhaalde DTD is.
xml2po.py
Wordt gebruikt door het GIMP-documentatieteam sinds 2004. Het werkt redelijk goed, zij
het, zoals de naam al doet vermoeden, alleen met XML-bestanden, en het heeft speciaal
geconfigureerde makefiles nodig.
Sphinx
Ook het documentatieproject van Sphinx maakt veelvuldig gebruik van gettext om zijn
vertalingen te beheren. Helaas werkt dit hulpmiddel slechts voor enkele tekstformaten,
voor rest en voor markdown, hoewel het misschien wel het enige hulpmiddel is dat dit
beheren van het hele vertaalproces op zich neemt.
De belangrijkste voordelen van po4a tegenover hen zijn het gemak waarmee extra inhoud
toegevoegd kan worden (wat bij deze andere hulpmiddelen nog moeilijker is) en de
mogelijkheid een gettextize-procedure uit te voeren.
SAMENVATTING van de voordelen van een op gettext gebaseerde benadering
• De vertalingen worden niet samen met het origineel opgeslagen, wat het mogelijk maakt na
te gaan of vertalingen verouderd beginnen te raken.
• De vertalingen worden in aparte bestanden opgeslagen, wat interferentie tussen vertalers
van verschillende talen voorkomt, zowel wanneer deze hun patch indienen als bij de keuze
van de tekstcodering van de bestanden.
• Intern is het gebaseerd op gettext (maar po4a biedt een heel eenvoudige interface, zodat
u de interne werking niet moet kennen om het te gebruiken). Op die manier moeten we het
wiel niet terug uitvinden, en omdat dit gereedschap zo ruim gebruikt wordt, mogen we
aannemen dat het min of meer vrij van fouten is.
• Voor de eindgebruiker verandert er niets (behalve het feit dat vertalingen hopelijk
beter onderhouden zullen worden). Het resulterende documentatiebestand dat verspreid
wordt, is exact hetzelfde.
• Vertalers moeten geen nieuwe bestandsyntaxis leren en hun favoriete editor voor PO-
bestanden (zoals de PO-modus in Emacs, Lokalize of Gtranslator) voldoet perfect.
• gettext biedt een eenvoudige manier om statistieken te bekomen over het gepresteerde
werk, over wat nazicht en een update nodig heeft en over wat er nog moet gebeuren.
Enkele voorbeelden zijn te vinden op deze adressen:
- https://docs.kde.org/stable5/en/kdesdk/lokalize/project-view.html
- http://www.debian.org/intl/l10n/
Maar niet alles is rozengeur en deze aanpak heeft ook enkele nadelen waarmee we moeten
omgaan.
• Addenda zijn… vreemd op het eerste gezicht.
• Het is niet mogelijk om de vertaalde tekst naar uw smaak aan te passen, zoals hier een
paragraaf opsplitsen en er daar twee andere samenvoegen. Maar in zekere zin moet het hoe
dan ook als een bug gemeld worden, wanneer er een probleem is met het origineel.
• Zelfs met een gemakkelijke interface blijft het een nieuw gereedschap dat mensen moeten
leren gebruiken.
Een van mijn dromen is om po4a op een of andere manier te integreren in Gtranslator of
Lokalize. Wanneer een documentatiebestand geopend wordt, zouden de tekstfragmenten
automatisch geëxtraheerd worden en een vertaald bestand + po-bestand zouden naar schijf
geschreven worden. Indien we erin zouden slagen een MS Word(TM)-module te ontwikkelen
(of minstens een RTF-module), zouden zelfs professionele vertalers er gebruik van maken.
ZIE OOK
• De documentatie over het alles-in-één gereedschap dat u zou moeten gebruiken: L <po4a
(1)>.
• De documentatie van de individuele po4a-scripts: po4a-gettextize(1), po4a-updatepo(1),
po4a-translate(1), po4a-normalize(1).
• De extra ondersteunende scripts: msguntypot(1), po4a-display-man(1),
po4a-display-pod(1).
• De ontleders (parsers) voor elke indeling, in het bijzonder om te zien welke opties
voor elke van hen mogelijk zijn: Locale::Po4a::AsciiDoc(3pm) Locale::Po4a::Dia(3pm),
Locale::Po4a::Guide(3pm), Locale::Po4a::Ini(3pm), Locale::Po4a::KernelHelp(3pm),
Locale::Po4a::Man(3pm), Locale::Po4a::RubyDoc(3pm), Locale::Po4a::Texinfo(3pm),
Locale::Po4a::Text(3pm), Locale::Po4a::Xhtml(3pm), Locale::Po4a::Yaml(3pm),
Locale::Po4a::BibTeX(3pm), Locale::Po4a::Docbook(3pm), Locale::Po4a::Halibut(3pm),
Locale::Po4a::LaTeX(3pm), Locale::Po4a::Pod(3pm), Locale::Po4a::Sgml(3pm),
Locale::Po4a::TeX(3pm), Locale::Po4a::Wml(3pm), Locale::Po4a::Xml(3pm).
• De implementatie van de basisinfrastructuur:: Locale::Po4a::TransTractor(3pm) (in het
bijzonder van belang om de organisatie van de code te begrijpen),
Locale::Po4a::Chooser(3pm), Locale::Po4a::Po(3pm), Locale::Po4a::Common(3pm). Bekijk
ook het bestand CONTRIBUTING.md in de broncodeboom.
AUTEURS
Denis Barbier <barbier,linuxfr.org>
Martin Quinson (mquinson#debian.org)