NAZWA

       intro - wprowadzenie do poleceń użytkownika

OPIS

       Sekcja  1. podręcznika ekranowego opisuje polecenia i narzędzia dostępne dla użytkowników,
       na przykład narzędzia  obróbki  teksów,  powłoki,  kompilatory,  przeglądarki  stron  www,
       przeglądarki plików i obrazów, edytory itd.

UWAGI

       Linux  jest  odmianą  systemu  UNIX  i w zasadzie wszystkie uniksowe polecenia użytkownika
       działają dokładnie tak samo pod Linuksem (oraz pod FreeBSD i  na  wielu  innych  systemach
       uniksopodobnych).

       Pod  Linuksem  są  dostępne  różne  graficzne  środowiska użytkownika (GUI, graphical user
       interface), w których można używać myszki do  wykonywania  różnych  operacji,  co  pozwala
       zacząć  pracę  bez  wcześniejszego  przebijania  się  przez  tony  dokumentacji.  Jednakże
       tradycyjnym  środowiskiem  Uniksa  jest  interfejs  linii  poleceń  (CLI,   command   line
       interface), w którym wpisuje się polecenia, aby powiedzieć komputerowi, co ma zrobić. Jest
       to szybsze i ma większe możliwości, ale wymaga sprawdzenia, jakie te komendy są.   Poniżej
       przedstawiono podstawowe minimum, tak na początek.

   Logowanie
       Aby  zacząć  pracę,  najprawdopodobniej trzeba najpierw otworzyć sesję, wprowadzając nazwę
       użytkownika i hasło. Program login(1) uruchamia powłokę (interpreter poleceń). W przypadku
       środowiska  graficznego,  wyświetlony  zostanie ekran z menu lub ikonkami i powłokę będzie
       można uruchomić kliknięciem myszy. Patrz także xterm(1).

   Powłoka (shell)
       Polecenia są wydawane powłoce, czyli interpreterowi poleceń.  Jest  to  zwykły  program  i
       można  go  zmienić.  Każdy  ma swoją ulubioną powłokę. Ta standardowa nazywa się sh. Patrz
       także: ash(1), bash(1), chsh(1), csh(1), dash(1), ksh(1), zsh(1).

       Przykładowa sesja może wyglądać tak:

           knuth login: aeb
           Password: ********
           $ date
           Tue Aug  6 23:50:44 CEST 2002
           $ cal
                August 2002
           Su Mo Tu We Th Fr Sa
                        1  2  3
            4  5  6  7  8  9 10
           11 12 13 14 15 16 17
           18 19 20 21 22 23 24
           25 26 27 28 29 30 31

           $ ls
           bin  tel
           $ ls -l
           total 2
           drwxrwxr-x   2 aeb       1024 Aug  6 23:51 bin
           -rw-rw-r--   1 aeb         37 Aug  6 23:52 tel
           $ cat tel
           maja    0501-1136285
           peter   0136-7399214
           $ cp tel tel2
           $ ls -l
           total 3
           drwxr-xr-x   2 aeb       1024 Aug  6 23:51 bin
           -rw-r--r--   1 aeb         37 Aug  6 23:52 tel
           -rw-r--r--   1 aeb         37 Aug  6 23:53 tel2
           $ mv tel tel1
           $ ls -l
           total 3
           drwxr-xr-x   2 aeb       1024 Aug  6 23:51 bin
           -rw-r--r--   1 aeb         37 Aug  6 23:52 tel1
           -rw-r--r--   1 aeb         37 Aug  6 23:53 tel2
           $ diff tel1 tel2
           $ rm tel1
           $ grep maja tel2
           maja    0501-1136285
           $

       Użycie kombinacji klawiszy Control-D zakończyło sesję.

       The $ here was the command prompt—it is the shell's way of indicating that it is ready for
       the  next  command.   The  prompt can be customized in lots of ways, and one might include
       stuff like username, machine name, current directory, time,  and  so  on.   An  assignment
       PS1="What next, master? " would change the prompt as indicated.

       Widzieliśmy,  że  istnieją  polecenia  date  (wyświetla  datę  i  czas) oraz cal (pokazuje
       kalendarz).

       The command ls lists the contents of the current directory—it tells  you  what  files  you
       have.  With a -l option it gives a long listing, that includes the owner and size and date
       of the file, and the permissions people have for reading and/or changing  the  file.   For
       example,  the  file  "tel"  here is 37 bytes long, owned by aeb and the owner can read and
       write it, others can only read it.  Owner and permissions can be changed by  the  commands
       chown and chmod.

       Polecenie cat wyświetla zawartość pliku. (Nazwa pochodzi od "concatenate and print" ("scal
       i wydrukuj"): wszystkie pliki podane jako parametry są łączone  a  następnie  wysyłane  na
       "standardowe wyjście" (zob. stdout(3)), w tym przypadku ekran terminalu).

       Polecenie cp (od "copy" — ang. kopiuj) kopiuje plik.

       Polecenie mv (od "move" — ang. "przenieś") tylko zmieni mu nazwę.

       Polecenie  diff  wyświetla  różnice  między dwoma plikami. Tutaj nie było żadnego wyjścia,
       ponieważ nie było różnic.

       Polecenie rm  (od  "remove"  —  ang.  "usuń")  usuwa  plik  i  —  bądź  ostrożny!  —  plik
       nieodwołalnie  znika.  Nie  ma  kosza  ani  nic w tym rodzaju. Usunięcie oznacza utracenie
       pliku.

       Polecenie grep (od "g/re/p") szuka wystąpień podanego łańcucha znaków w jednym lub  więcej
       plikach. Tutaj znalazło numer telefonu Mai.

   Ścieżki i katalog bieżący
       Pliki  znajdują  się  w  rozległym  drzewie,  hierarchii  plików.  Każda ma nazwę ścieżki,
       opisującą ścieżkę z korzenia drzewa (który jest nazywany /) do  pliku.  Na  przykład  taką
       pełną  ścieżką  mogłoby  być  /home/aeb/tel.  Ponieważ podawanie pełnych ścieżek za każdym
       razem nie byłoby zbyt wygodne, więc dla plików znajdujących się w bieżącym katalogu  można
       podać  tylko  ostatni  komponent  ścieżki.  To  dlatego /home/eb/tel można skrócić do tel,
       jeżeli bieżącym katalogiem jest /home/aeb.

       Polecenie pwd wyświetla nazwę bieżącego katalogu.

       Polecenie cd zmienia bieżący katalog.

       Try alternatively cd and pwd commands and explore cd usage: "cd", "cd .", "cd ..", "cd /",
       and "cd ~".

   Katalogi
       Polecenie mkdir tworzy nowy katalog.

       Polecenie rmdir usuwa katalog, jeżeli jest pusty, lub zgłasza błąd w przeciwnym wypadku.

       Polecenie  find  (z  raczej  rozbudowaną  składnią) wyszuka pliki o danej nazwie lub innej
       właściwości. Na przykład "find . -name tel" znalazłoby  wszystkie  pliki  tel,  zaczynając
       wyszukiwanie  od obecnego katalogu (który jest nazywany .). A "find / -name tel" zrobiłoby
       to  samo,  ale  zaczęłoby  wyszukiwanie  od  korzenia  drzewa.   Ponieważ   przeszukiwanie
       wielogigabajtowego  dysku może zająć sporo czasu, czasami lepszym pomysłem może być użycie
       polecenia locate(1).

   Dyski i systemy plików
       Polecenie mount dołącza system plików znaleziony na jakimś dysku (lub dyskietce,  CDROM-ie
       itp.) do hierarchii systemu plików. A umount z powrotem go odłącza. Polecenie df mówi, ile
       wolnego miejsca pozostało na dysku.

   Procesy
       W systemach uniksowych może jednocześnie działać  wiele  procesów,  zarówno  uruchomionych
       przez  użytkownika,  jak  i  systemowych.  Procesy  uruchamiane  z  konsoli  są  procesami
       pierwszoplanowymi, a pozostałe są procesami działającymi w tle.   Polecenie  ps  pokazuje,
       jakie  procesy  są  aktywne i jakie numery zostały przypisane tym procesom. Polecenie kill
       pozwala na pozbycie się procesów. Bez żadnej opcji wysyła  tylko  przyjacielskie  żądanie:
       proszę  się  zakończyć. A "kill -9", po którym następuje numer procesu, natychmiast zabije
       proces. Procesy pierwszoplanowe mogą często zostać zabite przez naciśnięcie Control-C.

   Wyszukiwanie informacji
       Istnieją  tysiące  poleceń,  każde  mające   wiele   opcji.   Tradycyjnie   polecenia   są
       udokumentowane w stronach podręcznika ekranowego (takich, jak ta), tak więc polecenie "man
       kill" dokumentuje sposób użycia polecenia  "kill"  (a  "man  man"  wyświetla  dokumentację
       programu  "man").   Program  man  wyświetla  tekst za pomocą pagera, którym zazwyczaj jest
       less.  Naciśnij klawisz spacji, aby wyświetlić kolejną stronę, naciśnij q, aby zakończyć.

       Wszelka dokumentacja zwyczajowo odwołuje się do stron podręcznika ekranowego przez podanie
       nazwy  i  numeru sekcji, jak na przykład man(1). Strony podręcznika są zwięzłe i pozwalają
       na szybkie wyszukanie jakiegoś zapomnianego szczegółu. Dla nowych  użytkowników  użyteczny
       jest tekst wprowadzenia z większą liczbą przykładów i wyjaśnień.

       Z  wieloma  programami GNU/FSF są dostarczane pliki info.  Polecenie "info info" wyświetli
       wprowadzenie na temat użycia programu info.

       Specjalne tematy są często  omawiane  w  dokumentach  HOWTO.  Sprawdź  zawartość  katalogu
       /usr/share/doc/howto/pl  lub  /usr/share/doc/howto/en  i  użyj  przeglądarki  www,  jeżeli
       znajdziesz tam pliki HTML.

ZOBACZ TAKŻE

       ash(1), bash(1), chsh(1), csh(1), dash(1), ksh(1), locate(1), login(1), man(1),  xterm(1),
       zsh(1), wait(2), stdout(3), man-pages(7), standards(7)

TŁUMACZENIE

       Autorami   polskiego   tłumaczenia   niniejszej   strony   podręcznika   są:  Adam  Byrtek
       <alpha@irc.pl>,     Robert     Luberda     <robert@debian.org>     i     Michał     Kułach
       <michal.kulach@gmail.com>

       Niniejsze  tłumaczenie  jest  wolną  dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji
       można   uzyskać   zapoznając   się   z   GNU   General   Public   License   w   wersji   3
       ⟨https://www.gnu.org/licenses/gpl-3.0.html⟩   lub   nowszej.   Nie  przyjmuje  się  ŻADNEJ
       ODPOWIEDZIALNOŚCI.

       Błędy w tłumaczeniu  strony  podręcznika  prosimy  zgłaszać  na  adres  listy  dyskusyjnej
       ⟨manpages-pl-list@lists.sourceforge.net⟩.