Provided by: manpages-pl_4.21.0-2_all bug

NAZWA

       less - przeciwieństwo more

SKŁADNIA

       less -?
       less --help
       less -V
       less --version
       less [-[+]aABcCdeEfFgGiIJKLmMnNqQrRsSuUVwWX~]
       [-b rozmiar] [-h linie] [-j linia] [-k plikklu]
       [-{oO} pliklog] [-p wzór] [-P zachęta] [-t tag]
       [-T pliktagów] [-x tab,...] [-y linie] [-[z] linie]
       [-# shift] [+[+]cmd] [--] [filename]...
       (Alternatywną składnię, z długimi nazwami opcji, opisano w części OPCJE).

OPIS

       Less  is  a program similar to more(1), but it has many more features.  Less does not have
       to read the entire input file before starting, so with large  input  files  it  starts  up
       faster  than text editors like vi(1).  Less uses termcap (or terminfo on some systems), so
       it can run on a variety  of  terminals.   There  is  even  limited  support  for  hardcopy
       terminals.   (On  a  hardcopy  terminal,  lines  which should be printed at the top of the
       screen are prefixed with a caret.)

       Polecenia oparte  są  zarówno  na  more  jak  i  vi.  Polecenia  można  poprzedzić  liczbą
       dziesiętną,  zwaną  N w opisach poniżej.  Liczba ta jest używana przez niektóre polecenia,
       jak to zaznaczono.

POLECENIA

       W poniższych opisach, ^X oznacza Control-X, ESC oznacza klawisz ESCAPE; na przykład  ESC-v
       oznacza dwuznakową sekwencję ESC, potem "v".

       h lub H
              Pomoc:  wyświetla  podsumowanie  tych  poleceń.   Jeśli zapomnisz wszystkich innych
              poleceń, pamiętaj o tej.

       SPACE lub ^V lub f lub ^F
              Przewija w przód N linii, domyślnie jedno okno (zobacz opcja -z poniżej).  Jeśli  N
              wynosi  więcej  niż  rozmiar  ekranu,  wyświetlany  jest tylko ostatni pełny ekran.
              Ostrzeżenie: niektóre systemy używają ^V jako specjalnego znaku dosłowności.

       z      Jak SPACJA, ale jeśli podano N, staje się nowym rozmiarem okna.

       ESC-SPACE
              Jak spacja, ale przewija o pełną wielkość ekranu, nawet jeśli  po  drodze  osiągnie
              koniec pliku.

       ENTER lub RETURN lub ^N lub e lub ^E lub j lub ^J
              Przewija  w  przód  o  N linii, domyślnie jedną.  Wyświetlane są wszystkie N linie,
              nawet jeśli N wynosi więcej niż wielkość ekranu.

       d lub ^D
              Przewija w przód o N linii, domyślnie połowę wielkości  ekranu.   Jeśli  podano  N,
              staje się ono nową wartością domyślną dla kolejnych poleceń d i u.

       b lub ^B lub ESC-v
              Przewija  w  tył  N linii, domyślnie jedno okno (zobacz opcja -z poniżej).  Jeśli N
              wynosi  więcej  niż  rozmiar  ekranu,  wyświetlany  jest  tylko  ostatnia  wielkość
              ekranowa.

       w      Jak ESC-v, ale jeśli podano N, staje się ono nowym rozmiarem okna.

       y lub ^Y lub ^P lub k lub ^K
              Przewija w tył o N linii, domyślnie jedną.  Wyświetlane są wszystkie N linie, nawet
              jeśli N wynosi więcej niż wielkość ekranu.  Ostrzeżenie: niektóre  systemy  używają
              ^Y jako specjalnego znaku kontroli zadań.

       u lub ^U
              Przewija w tył o N linii, domyślnie połowę wielkości ekranu.  Jeśli podano N, staje
              się ono nową wartością domyślną dla kolejnych poleceń

       J      Like j, but continues to scroll beyond the end of the file.

       K lub Y
              Like k, but continues to scroll beyond the beginning of the file.

       ESC-) lub STRZAŁKA_W_PRAWO
              Przewija poziomo N znaków w prawo, domyślnie o połowę szerokości ekranu (zob. opcja
              -#).!  Jeśli  podano  liczbę  N,  to  staje się ona domyślna dla przyszłych poleceń
              STRZAŁKA_W_PRAWO i STRZAŁKA_W_LEWO.  Podczas  przewijania  tekstu  działa  to  tak,
              jakby była włączona opcja -S (ucinania linii).

       ESC-( lub STRZAŁKA_W_LEWO
              Przewija poziomo N znaków w prawo, domyślnie o połowę szerokości ekranu (zob. opcja
              -#).! Jeśli podano liczbę N, to staje  się  ona  domyślna  dla  przyszłych  poleceń
              STRZAŁKA_W_PRAWO i STRZAŁKA_W_LEWO.

       ESC-} lub ^STRZAŁKA_W_PRAWO
              Scroll horizontally right to show the end of the longest displayed line.

       ESC-{ lub ^STRZAŁKA_W_LEWO
              Scroll horizontally left back to the first column.

       r lub ^R lub ^L
              Odświeża ekran.

       R      Repaint  the  screen,  discarding  any buffered input.  That is, reload the current
              file.  Useful if the file is changing while it is being viewed.

       F      Scroll forward, and keep trying to read when the end of file is reached.   Normally
              this  command  would  be  used when already at the end of the file.  It is a way to
              monitor the tail of a file which  is  growing  while  it  is  being  viewed.   (The
              behavior  is  similar  to  the  "tail -f" command.)  To stop waiting for more data,
              enter the interrupt character (usually ^C).  On some systems you can also use ^X.

       ESC-F  Like F, but as soon as a line is found which matches the last search  pattern,  the
              terminal bell is rung and forward scrolling stops.

       g lub < lub ESC-<
              Przechodzi  do  linii  numer  N  w  pliku,  domyślnie  pierwszej  (początku pliku).
              (Ostrzeżenie: może to być powolne jeśli N jest duże).

       G lub > lub ESC->
              Przechodzi do linii numer N w pliku, domyślnie na koniec pliku.  (Ostrzeżenie: może
              to  być  powolne  jeśli  N  jest  duże  lub  jeśli N jest niepodane, a czytane jest
              standardowe wejście zamiast pliku).

       ESC-G  Same as G, except if no number N is specified and the input is standard input, goes
              to the last line which is currently buffered.

       p lub %
              Go  to  a position N percent into the file.  N should be between 0 and 100, and may
              contain a decimal point.

       P      Go to the line containing byte offset N in the file.

       {      Jeśli w  linii  wyświetlanej  na  górze  ekranu  znajduje  się  otwierający  nawias
              klamrowy,  polecenie  {  przejdzie do odpowiadającego mu prawego nawiasu.  Pasujący
              zamykający nawias klamrowy jest umieszczany na dole ekranu.  Jeśli w linii na górze
              ekranu  znajduje  się  więcej  niż  jeden  nawias  klamrowy,  można  użyć  liczby N
              określającej N-ty nawias w linii.

       }      Jeśli w linii wyświetlanej na dole ekranu znajduje się zamykający nawias  klamrowy,
              polecenie  } przejdzie do odpowiadającego mu prawego nawiasu.  Pasujący otwierający
              nawias klamrowy jest umieszczany na górze ekranu.  Jeśli w linii  na  górze  ekranu
              znajduje  się  więcej  niż  jeden nawias klamrowy, można użyć liczby N określającej
              N-ty nawias w linii.

       (      Jak {, ale odnosi się do nawiasów okrągłych, a nie klamrowych

       )      Jak }, ale odnosi się do nawiasów okrągłych, a nie klamrowych

       [      Jak {, ale odnosi się do nawiasów kwadratowych, a nie klamrowych

       ]      Jak }, ale odnosi się do nawiasów kwadratowych, a nie klamrowych

       ESC-^F Po którym następują dwa znaki, zachowuje się jak {, ale  używa  tych  dwóch  znaków
              jako  odpowiednio  nawiasu otwierającego i zamykającego.  Na przykład, "ESC ^F < >"
              można użyć do przejścia do >, które odpowiada <  wyświetlanemu  w  linii  na  górze
              ekranu.

       ESC-^B Po  którym  następują  dwa  znaki, zachowuje się jak }, ale używa tych dwóch znaków
              jako odpowiednio nawiasu otwierającego i zamykającego.  Na przykład, "ESC ^B  <  >"
              można  użyć  do przejścia do w tył do <, które odpowiada > wyświetlanemu w linii na
              dole ekranu.

       m      Followed by any lowercase or uppercase letter, marks the first displayed line  with
              that  letter.  If the status column is enabled via the -J option, the status column
              shows the marked line.

       M      Acts like m, except the last  displayed  line  is  marked  rather  than  the  first
              displayed line.

       '      (Single  quote.)   Followed  by  any  lowercase or uppercase letter, returns to the
              position which was previously marked with that letter.  Followed by another  single
              quote,  returns  to  the  position  at  which the last "large" movement command was
              executed.  Followed by a ^ or $,  jumps  to  the  beginning  or  end  of  the  file
              respectively.   Marks  are  preserved when a new file is examined, so the ' command
              can be used to switch between input files.

       ^X^X   Tak jak pojedynczy apostrof.

       ESC-m  Followed by any lowercase or uppercase letter, clears the mark identified  by  that
              letter.

       /wzorzec
              Search forward in the file for the N-th line containing the pattern.  N defaults to
              1.  The pattern is a regular expression, as recognized by  the  regular  expression
              library  supplied  by  your  system.  The search starts at the first line displayed
              (but see the -a and -j options, which change this).

              Pewne znaki mają specjalne znaczenie  jeśli  wprowadzono  je  na  początku  wzorca;
              zmieniają one typ szukania, a nie są traktowane jako część wzorca:

              ^N lub !
                     Szukanie linii, które NIE pasują do wzorca.

              ^E lub *
                     Szukanie  w  wielu  plikach.   To  znaczy,  jeśli  szukanie  doszło do końca
                     bieżącego pliku  bez  znalezienia  dopasowania,  ciągnie  się  ono  dalej  w
                     kolejnym pliku z listy podanej w wierszu poleceń.

              ^F lub @
                     Zaczęcie  szukania  od  pierwszej  linii  PIERWSZEGO pliku z listy z wiersza
                     poleceń, niezależnie od tego, co aktualnie wyświetlane jest na ekranie, oraz
                     ustawień opcji -a i -j.

              ^K     Podświetlanie  każdego  tekstu,  który pasuje do wzorca na bieżącym ekranie,
                     ale bez przesuwania się do pierwszego dopasowania (KEEP =  utrzymaj  bieżącą
                     pozycję).

              ^R     Bez interpretacji metaznaków wyrażeń regularnych. Wykonuje proste porównanie
                     tekstowe.

              ^W     WRAP around the current file.  That is, if the search reaches the end of the
                     current  file  without  finding a match, the search continues from the first
                     line of the current file up to the line where it started.

       ?wzorzec
              Search backward in the file for the N-th line containing the pattern.   The  search
              starts  at  the  last  line  displayed (but see the -a and -j options, which change
              this).

              Pewne znaki mają specjalne znaczenie, jak w poleceniu /:

              ^N lub !
                     Szukanie linii, które NIE pasują do wzorca.

              ^E lub *
                     Szukanie w wielu plikach.  To znaczy,  jeśli  szukanie  doszło  do  początku
                     bieżącego  pliku  bez  znalezienia  dopasowania,  ciągnie  się  ono  dalej w
                     poprzednim pliku z listy podanej w wierszu poleceń.

              ^F lub @
                     Zaczęcie szukania od ostatniej linii OSTATNIEGO  pliku  z  listy  z  wiersza
                     poleceń,  niezależnie od tego co aktualnie wyświetlane jest na ekranie, oraz
                     ustawień opcji -a i -j.

              ^K     Jak w szukaniu w przód.

              ^R     Jak w szukaniu w przód.

              ^W     WRAP around the current file.  That is, if the search reaches the  beginning
                     of  the  current file without finding a match, the search continues from the
                     last line of the current file up to the line where it started.

       ESC-/wzorzec
              To samo co "/*".

       ESC-?wzorzec
              To samo co "?*".

       n      Powtarza poprzednie szukanie, dla N-tej linii zawierającej ostatni wzorzec.   Jeśli
              poprzednie  szukanie  zmodyfikowano  przez  ^N,  szukanie jest wykonywane dla N-tej
              linii NIE zawierającej wzorca.  Jeśli poprzednie szukanie zmodyfikowano  przez  ^E,
              szukanie ciągnie się przez następny (lub poprzedni) plik, jeśli nie wystarczył plik
              bieżący.  Jeśli poprzednie szukanie zmodyfikowano  przez  ^R,  szukanie  wykonywane
              jest  bez użycia wyrażeń regularnych.  Jeśli poprzednie szukanie było zmodyfikowane
              przez ^F lub ^K, nie występuje żaden efekt.

       N      Powtarza poprzednie szukanie, ale w przeciwnym kierunku.

       ESC-n  Powtarza poprzednie szukanie, ale przekraczając granice plików.   Efekt  jest  taki
              sam, jak gdyby poprzednie szukanie zmodyfikowano przez *.

       ESC-N  Powtarza  poprzednie  szukanie,  ale  w przeciwnym kierunku i przekraczając granice
              plików.

       ESC-u  Cofa  podświetlanie  szukania.   Wyłącza  podświetlanie  łańcuchów  pasujących   do
              bieżącego  wzoru  szukania.   Jeśli  podświetlenie  już  jest  wyłączone  z  powodu
              poprzedniego polecenia ESC-u, włącza je z powrotem.  Podświetlenie włączy też każde
              polecenie szukające (można je też wyłączyć przełączając opcję -G; wówczas polecenia
              szukające nie włączają go z powrotem).

       ESC-U  Like ESC-u but also clears the saved search  pattern.   If  the  status  column  is
              enabled  via  the  -J  option,  this clears all search matches marked in the status
              column.

       &wzorzec
              Display only lines which match the pattern; lines which do not  match  the  pattern
              are  not  displayed.   If  pattern  is empty (if you type & immediately followed by
              ENTER), any filtering is turned off, and all lines are displayed.  While  filtering
              is  in  effect,  an  ampersand  is  displayed  at the beginning of the prompt, as a
              reminder that some lines in the file may be hidden.  Multiple  &  commands  may  be
              entered,  in  which  case  only  lines  which  match  all  of  the patterns will be
              displayed.

              Pewne znaki mają specjalne znaczenie, jak w poleceniu /:

              ^N lub !
                     Display only lines which do NOT match the pattern.

              ^R     Bez interpretacji metaznaków wyrażeń regularnych. Wykonuje proste porównanie
                     tekstowe.

       :e [nazwa_pliku]
              Oglądanie  nowego  pliku.   Jeśli  brakuje  nazwy  pliku,  plik  "bieżący"  (zobacz
              polecenia :n i :p poniżej) z listy plików z wierszu poleceń jest oglądany na  nowo.
              Znak  procentu  (%)  w  nazwie  pliku zastępowany jest nazwą pliku bieżącego.  Znak
              funta (#) jest zastępowany nazwą poprzednio oglądanego pliku.  Jednak  dwa  kolejne
              znaki  procentu  są po prostu zastępowane pojedynczym znakiem procentu.  Pozwala to
              na wprowadzenie nazwy pliku zawierającej w nazwie  znak  procentu.   Podobnie,  dwa
              kolejne  znaki  funta  są  zastępowane  pojedynczym  znakiem  funta.   Nazwa  pliku
              wstawiana jest do listy plików z wiersza poleceń, tak aby można  ją  było  obejrzeć
              kolejnymi  poleceniami  :n  i  :p.   Jeśli  nazwa  pliku składa się z kilku plików,
              wszystkie one są wstawiane do listy plików i oglądany jest pierwszy z nich.   Jeśli
              nazwa pliku zawiera jedną lub więcej spacji, cała nazwa musi być ujęta w cudzysłowy
              (zobacz też opcja -").

       ^X^V lub E
              To samo  co  :e.   Uwaga:  niektóre  systemy  używają  ^V  jako  specjalnego  znaku
              dosłowności.  W takich systemach użycie ^V może być niemożliwe.

       :n     Oglądanie  następnego  pliku  (z  listy  plików  podanej w wierszu poleceń).  Jeśli
              podano liczbę N, wyświetlany jest N-ty następny plik.

       :p     Oglądanie poprzedniego pliko (z listy plików podanej  w  wierszu  poleceń).   Jeśli
              podano liczbę N, wyświetlany jest N-ty poprzedni plik.

       :x     Oglądanie  pierwszego pliku z listy plików podanej w wierszu poleceń.  Jeśli podano
              liczbę N, wyświetlany jest N-ty plik na liście.

       :d     Usunięcie bieżącego pliku z listy plików.

       t      Przejście do następnego tagu (znacznika), jeśli dla bieżącego wystąpiło więcej  niż
              jedno dopasowanie. Tagi omówiono dokładniej w opisie opcji -t.

       T      Przejście  do  poprzedniego  tagu,  jeśli  dla bieżącego wystąpiło więcej niż jedno
              dopasowanie.

       = lub ^G lub :f
              Wypisuje pewne informacje o pliku właśnie oglądanym, w tym jego  nazwę  oraz  numer
              linii  i  offset  bajtowy  dolnej wyświetlanej linii.  Jeśli to możliwe, wypisywana
              jest także długość pliku, ilość linii w pliku oraz procentowa wielkość pliku  ponad
              ostatnią wyświetlaną linią.

       -      Plus  jedna  lub  więcej  opcji  wierszu  poleceń  (zobacz  OPCJE poniżej): zmienia
              ustawienie tej  opcji  i  wypisuje  komunikat  opisujący  nowe  ustawienie.   Jeśli
              bezpośrednio  po  kresce  zostanie  wprowadzone ^P (CONTROL-P), to ustawienie danej
              opcji jest zmieniane, ale bez  wypisywania  komunikatu.   Jeśli  opcja  ma  wartość
              liczbową  (jak  -b lub -h) lub łańcuchową (jak -P lub -t), wartość można wprowadzić
              tuż po literze opcji.   Jeśli  nie  wprowadzono  nowej  wartości,  wypisywany  jest
              komunikat o bieżącym ustawieniu i nic nie ulega zmianie.

       --     Jak  polecenie  -,  ale  przyjmuje  jako  argument  długą nazwę opcji (zobacz OPCJE
              poniżej), a nie pojedynczą literę opcji.  Po wpisaniu nazwy opcji  musisz  nacisnąć
              ENTER  lub  RETURN.   ^P  bezpośrednio  po drugiej eliminuje wypisywanie komunikatu
              opisującego nowe ustawienie, tak jak w poleceniu -.

       -+     Plus jedna z liter opcji wierszu poleceń; przywraca opcję do ustawienia  domyślnego
              i  wypisuje  komunikat  opisujący  nowe  ustawienie  (polecenie "-+X" dokonuje tego
              samego co opcja "-+X" w linii poleceń).  Nie działa to dla opcji  mających  wartość
              łańcuchową.

       --+    Jak polecenie -+, ale pobiera długą nazwę opcji zamiast pojedynczej litery opcji.

       -!     Plus  jedna  z  liter  opcji  wierszu  poleceń;  ustawia opcję na wartość przeciwną
              ustawieniu domyślnego i wypisuje komunikat opisujący nowe ustawienie.   Nie  działa
              to dla opcji mających wartość liczbową lub łańcuchową.

       --!    Jak polecenie -!, ale pobiera długą nazwę opcji zamiast pojedynczej litery opcji.

       _      (podkreślenie)   Plus  jedna  z  liter  opcji  wierszu  poleceń; wypisuje komunikat
              opisujący bieżące ustawienie tej opcji.  Nie zmienia ustawienia.

       __     (podwojone podkreślenie)  Jak polecenie _ (podkreślenie), ale pobiera  długą  nazwę
              opcji  zamiast  pojedynczej  litery opcji.  Po wpisaniu nazwy opcji musisz nacisnąć
              ENTER lub RETURN.

       +polecenie
              Powoduje, że podane polecenie jest wykonywane za każdym razem,  gdy  oglądany  jest
              nowy plik.  Na przykład, +G powoduje, że less zaczyna wyświetlanie każdego pliku od
              końca zamiast od początku.

       V      Wypisuje numer bieżącej wersji less.

       q lub Q lub :q lub :Q lub ZZ
              Kończy działanie less.

       Następujące cztery polecenia mogą, ale  nie  muszą  być  prawidłowe,  zależnie  od  twojej
       instalacji.

       v      Wywołuje  edytor  do  edycji  właśnie  oglądanego  pliku.   Edytor  pobierany  jest
              pobierany ze zmiennej środowiskowej VISUAL, jeśli ta jest  określona,  lub  EDITOR,
              jeśli  VISUAL nie jest określona, a w każdym razie domyślnie "vi", jeśli ani VISUAL
              ani EDITOR jest określona.  Zobacz też  omówienie  LESSEDIT  po  sekcji  o  ZNAKACH
              ZACHĘTY poniżej.

       ! polecenie-powłoki
              Wywołuje  powłokę  i  wykonuje  podaną  polecenie  powłoki.  Znak procentu (%) jest
              zastępowany  nazwą  bieżącego  pliku.   Znak  funta  (#)  jest  zastępowany   nazwą
              poprzednio  oglądanego  pliku.  "!!"  powtarza ostatnie polecenie powłoki.  "!" bez
              polecenia wywołuje  po  prostu  powłokę.   W  systemach  Unixowych,  nazwa  powłoki
              pobierana jest ze zmiennej środowiskowej SHELL, a w każdym razie domyślnie "sh".  W
              systemach MS-DOS i OS/2, powłoką jest zwykły procesor poleceń.

       | <m> polecenie-powłoki
              <m> represents any mark letter.  Pipes a section of the input  file  to  the  given
              shell  command.  The section of the file to be piped is between the position marked
              by the letter and the current screen.   The  entire  current  screen  is  included,
              regardless  of  whether  the marked position is before or after the current screen.
              <m> may also be ^ or $ to indicate beginning or end of file respectively.   If  <m>
              is . or newline, the current screen is piped.

       s nazwa_pliku
              Zapisuje wejście do pliku.  Działa to tylko wtedy, gdy wejście jest potokiem, a nie
              zwyczajnym plikiem.

OPCJE

       Opcje wierszu poleceń są opisane  poniżej.   Większość  opcji  można  zmieniać  w  trakcie
       działania less, używając polecenia "-".

       Większość  opcji  można podać w jednej z dwu postaci: albo kreski z pojedynczą literą albo
       dwu kresek z następującą po nich długą nazwą opcji.  Długie nazwy opcji można  skracać,  o
       ile  skrót jest jednoznaczny.  Na przykład, --quit-at-eof można skrócić do --quit, ale nie
       do --qui, ponieważ na --qui zaczynają się zarówno --quit-at-eof, jak i --quiet.   Niektóre
       z  długich  nazw  opcji  zapisane  są  dużymi  literami,  jak --QUIT-AT-EOF, odróżniane od
       --quit-at-eof. Takie nazwy wymagają dużej tylko pierwszej litery, reszta może  być  podana
       małymi lub dużymi.  Na przykład, --Quit-at-eof jest równoważnikiem --QUIT-AT-EOF.

       Opcje  pobierane  są  także  ze  zmiennej  środowiskowej  LESS.  Na przykład, żeby uniknąć
       pisania "less -options ..." za każdym wywołaniem less, możesz napisać w csh:

       setenv LESS "-options"

       lub, jeśli używasz sh:

       LESS="-options"; export LESS

       W MS-DOS nie potrzebujesz cudzysłowów, ale powinieneś zastąpić wszystkie znaki procentu  w
       łańcuchu opcji podwójnymi znakami procentu.

       Zmienna  środowiskowa  analizowana  jest  przed  wierszem  poleceń, tak więc opcje wiersza
       poleceń unieważniają zmienną LESS.  Jeśli jakaś opcja pojawia się w zmiennej  LESS,  można
       przywrócić jej wartość domyślną poprzedzając w wierszu poleceń opcję znakami "-+".

       Some  options  like -k or -D require a string to follow the option letter.  The string for
       that option is considered to end when a dollar sign ($) is found.  For  example,  you  can
       set two -D options on MS-DOS like this:

       LESS="Dn9.1$Ds4.1"

       If  the  --use-backslash  option  appears  earlier  in  the options, then a dollar sign or
       backslash may be included literally in an option string by preceding it with a  backslash.
       If  the  --use-backslash  option  is  not  in  effect,  then  backslashes  are not treated
       specially, and there is no way to include a dollar sign in the option string.

       -? lub --help
              Opcja ta wyświetla podsumowanie  poleceń  akceptowanych  przez  less  (to  samo  co
              polecenie h).  Zależnie od tego, jak używana przez ciebie powłoka interpretuje znak
              zapytania, może być koniecznym zacytowanie go, jako "-\?".

       -a lub --search-skip-screen
              By default, forward searches start at the top of the displayed screen and backwards
              searches  start at the bottom of the displayed screen (except for repeated searches
              invoked by the n or N commands, which start  after  or  before  the  "target"  line
              respectively;  see  the  -j  option for more about the target line).  The -a option
              causes forward searches to instead start at the bottom of the screen  and  backward
              searches  to  start  at the top of the screen, thus skipping all lines displayed on
              the screen.

       -A lub --SEARCH-SKIP-SCREEN
              Causes all forward searches (not just non-repeated searches)  to start  just  after
              the  target  line,  and all backward searches to start just before the target line.
              Thus, forward searches will skip part of the displayed screen (from the first  line
              up  to  and including the target line).  Similarly backwards searches will skip the
              displayed screen from the last line up to and including the target line.  This  was
              the default behavior in less versions prior to 441.

       -bn lub --buffers=n
              Specifies  the  amount  of  buffer  space  less will use for each file, in units of
              kilobytes (1024 bytes).  By default 64 KB of buffer space is  used  for  each  file
              (unless  the  file  is a pipe; see the -B option).  The -b option specifies instead
              that n kilobytes of buffer space should be used for each file.  If n is -1,  buffer
              space is unlimited; that is, the entire file can be read into memory.

       -B lub --auto-buffers
              By  default,  when data is read from a pipe, buffers are allocated automatically as
              needed.  If a large amount of data is read from the pipe, this can  cause  a  large
              amount of memory to be allocated.  The -B option disables this automatic allocation
              of buffers for pipes, so that only 64 KB (or the amount of space specified  by  the
              -b  option)   is  used  for  the  pipe.  Warning: use of -B can result in erroneous
              display, since only the most recently viewed part of the  piped  data  is  kept  in
              memory; any earlier data is lost.

       -c lub --clear-screen
              Powoduje że pełne odświeżania ekranu są rysowane od górnej linii w dół.  Domyślnie,
              pełne odświeżania ekranu są dokonywane poprzez przewijanie z dołu ekranu.

       -C lub --CLEAR-SCREEN
              Same as -c, for compatibility with older versions of less.

       -d lub --dumb
              Opcja -d wyłącza komunikat o błędzie wyświetlany zwykle jeśli terminal jest  niemy,
              to  jest,  brakuje w nim ważnych zdolności, takich jak możliwość odświeżania ekranu
              lub przewijania w tył.  Opcja -d nie zmienia w  każdym  razie  zachowania  less  na
              niemym terminalu.

       -Dxkolor lub --color=xkolor
              Changes  the  color  of  different  parts  of  the  displayed  text.  x is a single
              character which selects the type of text whose color is being set:

              B      Znaki binarne.

              C      Znaki sterujące.

              E      Errors and informational messages.

              M      Mark letters in the status column.

              N      Line numbers enabled via the -N option.

              P      Prompts.

              R      The rscroll character.

              S      Search results.

              W      The highlight enabled via the -w option.

              d      Bold text.

              k      Blinking text.

              s      Standout text.

              u      Underlined text.

              The uppercase letters can be used only when  the  --use-color  option  is  enabled.
              When  text  color  is specified by both an uppercase letter and a lowercase letter,
              the uppercase letter takes precedence.  For example, error  messages  are  normally
              displayed  as  standout  text.   So  if both "s" and "E" are given a color, the "E"
              color applies to error messages, and the "s" color applies to other standout  text.
              The  "d"  and  "u"  letters refer to bold and underline text formed by overstriking
              with backspaces (see the -u option), not to text using ANSI escape  sequences  with
              the -R option.

              A  lowercase  letter may be followed by a + to indicate that both the normal format
              change and the specified color should both be used.   For  example,  -Dug  displays
              underlined  text  as  green  without  underlining; the green color has replaced the
              usual underline formatting.  But -Du+g displays underlined text as both  green  and
              in underlined format.

              color is either a 4-bit color string or an 8-bit color string:

              A  4-bit  color  string  is  zero, one or two characters, where the first character
              specifies the foreground color and the second specifies  the  background  color  as
              follows:

              b      Blue

              c      Cyan

              g      Green

              k      Black

              m      Magenta

              r      Red

              w      White

              y      Yellow

              The  corresponding  upper-case  letter  denotes a brighter shade of the color.  For
              example, -DNGk displays line numbers as bright green text on  a  black  background,
              and  -DEbR  displays  error  messages  as blue text on a bright red background.  If
              either character is a "-" or is omitted, the corresponding color is set to that  of
              normal text.

              An  8-bit color string is one or two decimal integers separated by a dot, where the
              first  integer  specifies  the  foreground  color  and  the  second  specifies  the
              background  color.   Each  integer  is  a  value  between 0 and 255 inclusive which
              selects a "CSI 38;5" color value (see
              https://en.wikipedia.org/wiki/ANSI_escape_code#SGR_parameters) If either integer is
              a  "-"  or  is  omitted, the corresponding color is set to that of normal text.  On
              MS-DOS versions of less, 8-bit color is not supported; instead, decimal values  are
              interpreted as 4-bit CHAR_INFO.Attributes values (see
              https://docs.microsoft.com/en-us/windows/console/char-info-str).

       -e lub --quit-at-eof
              Powoduje  że  less  automatycznie kończy pracę, gdy za drugim razem osiągnie koniec
              pliku.  Domyślnie, jedyną metodą wyjścia z less jest polecenie "q".

       -E lub --QUIT-AT-EOF
              Powoduje, że less automatycznie kończy pracę, jak tylko osiągnie koniec pliku.

       -f lub --force
              Forces non-regular files to be opened.  (A non-regular file is  a  directory  or  a
              device  special  file.)   Also suppresses the warning message when a binary file is
              opened.  By default, less will refuse to open non-regular files.   Note  that  some
              operating systems will not allow directories to be read, even if -f is set.

       -F lub --quit-if-one-screen
              Powoduje,  że less automatycznie kończy pracę, jeśli cały plik da się wyświetlić na
              jednym ekranie.

       -g lub --hilite-search
              Normalnie less podświetla WSZYSTKIE łańcuchy, które pasują do ostatniego  polecenia
              szukania.   Opcja  -g  zmienia to zachowanie, każąc podświetlać tylko ten konkretny
              łańcuch, który znaleziono ostatnim poleceniem szukania.   Może  to  spowodować,  że
              less będzie pracował nieco szybciej niż domyślnie.

       -G lub --HILITE-SEARCH
              Opcja   -G  wyłącza  wszystkie  podświetlania  łańcuchów  znalezionych  poleceniami
              szukania.

       -hn lub --max-back-scroll=n
              Określa maksymalną liczbę linii  do  przewijania  w  tył.   Jeśli  koniecznym  jest
              przewinięcie  w  tył o więcej niż n linii, ekran jest rysowany na nowo w kierunku w
              przód.  Jeśli terminal nie ma możliwości przewijania w dół, zakładane jest -h0).

       -i lub --ignore-case
              Powoduje, że szukania ignorują wielkość liter; to  jest,  litery  małe  i  duże  są
              uważane  za identyczne.  Opcja ta jest ignorowana jeśli we wzorcu szukania wystąpią
              jakiekolwiek duże litery; innymi słowy, jeśli wzorzec zawiera duże litery, szukanie
              nastąpi z uwzględnieniem wielkości liter.

       -I lub --IGNORE-CASE
              Jak -i, ale szukania ignorują wielkość liter nawet jeśli wzór zawiera duże litery.

       -jn lub --jump-target=n
              Specifies  a  line  on the screen where the "target" line is to be positioned.  The
              target line is the line specified by any command to search for a pattern, jump to a
              line  number,  jump  to a file percentage or jump to a tag.  The screen line may be
              specified by a number: the top line on the screen is 1, the next is 2, and  so  on.
              The  number may be negative to specify a line relative to the bottom of the screen:
              the bottom line on the screen is -1, the second to the bottom is  -2,  and  so  on.
              Alternately,  the  screen  line may be specified as a fraction of the height of the
              screen, starting with a decimal point: .5 is in the middle of  the  screen,  .3  is
              three  tenths  down  from the first line, and so on.  If the line is specified as a
              fraction, the actual line number is recalculated if the terminal window is resized,
              so that the target line remains at the specified fraction of the screen height.  If
              any form of the -j option is used, repeated forward searches (invoked with  "n"  or
              "N")   begin  at  the line immediately after the target line, and repeated backward
              searches begin at the target line, unless changed by -a or  -A.   For  example,  if
              "-j4"  is  used,  the  target  line  is  the  fourth line on the screen, so forward
              searches begin at the fifth line  on  the  screen.   However  nonrepeated  searches
              (invoked  with  "/" or "?")  always begin at the start or end of the current screen
              respectively.

       -J lub --status-column
              Displays a status column at the left edge of the screen.  The status  column  shows
              the lines that matched the current search, and any lines that are marked (via the m
              or M command).

       -knazwa_pliku lub --lesskey-file=nazwa_pliku
              Causes less to open and interpret the named  file  as  a  lesskey(1)  binary  file.
              Multiple -k options may be specified.  If the LESSKEY or LESSKEY_SYSTEM environment
              variable is set, or if a lesskey file  is  found  in  a  standard  place  (see  KEY
              BINDINGS), it is also used as a lesskey file.

       --lesskey-src=nazwa_pliku
              Causes  less  to open and interpret the named file as a lesskey(1) source file.  If
              the LESSKEYIN or LESSKEYIN_SYSTEM environment variable is  set,  or  if  a  lesskey
              source  file  is found in a standard place (see KEY BINDINGS), it is also used as a
              lesskey source file.  Prior to version 582, the lesskey program needed to be run to
              convert  a  lesskey  source  file  to a lesskey binary file for less to use.  Newer
              versions of less read the lesskey source file directly and ignore the  binary  file
              if the source file exists.

       -K lub --quit-on-intr
              Causes  less  to  exit  immediately  (with  status  2)  when an interrupt character
              (usually ^C) is typed.  Normally,  an  interrupt  character  causes  less  to  stop
              whatever  it  is  doing  and  return  to its command prompt.  Note that use of this
              option makes it impossible to return to the command prompt from the "F" command.

       -L lub --no-lessopen
              Ignore the LESSOPEN  environment  variable  (see  the  INPUT  PREPROCESSOR  section
              below).   This  option can be set from within less, but it will apply only to files
              opened subsequently, not to the file which is currently open.

       -m lub --long-prompt
              Powoduje że less pokazuje rozwinięty znak zachęty (jak more), z procentową  pozycją
              w pliku.  Domyślnie, znakiem zachęty less jest dwukropek.

       -M lub --LONG-PROMPT
              Powoduje, że less wyświetla jeszcze bardziej szczegółową zachętę niż more.

       -n lub --line-numbers
              Wyłącza  numery  linii.  Wartość domyślna (używanie numerów linii) może spowodować,
              że less będzie działał w niektórych przypadkach wolniej, zwłaszcza z  bardzo  dużym
              plikiem  wejściowym.   Wyłączenie  numerów  linii  opcją  -n  pozwoli  uniknąć tego
              problemu.  Używanie  numerów  linii  oznacza:  numer  linii  będzie  wyświetlany  w
              rozwiniętym znaku zachęty i poleceniu =, a polecenie v przekaże bieżący numer linii
              edytorowi (zobacz także omówienie LESSEDIT i ZNAKÓW ZACHĘTY poniżej).

       -N lub --LINE-NUMBERS
              Powoduje, że na początku każdej linii ekranowej wyświetlane są numery linii.

       -onazwa_pliku lub --log-file=nazwa_pliku
              Powoduje, że less podczas przeglądania otrzymanego wejścia kopiuje je do wskazanego
              pliku.   Działa  to  tylko  wtedy  gdy  plik wejściowy jest potokiem, a nie zwykłym
              plikiem.  Jeśli podany  plik  już  istnieje,  less  zapyta  o  potwierdzenie  przed
              nadpisaniem go.

       -Onazwa_pliku lub --LOG-FILE=nazwa_pliku
              Opcja  -O  jest  podobna  do  -o,  ale  nadpisze  istniejący  plik  bez  pytania  o
              potwierdzenie.

              Jeśli nie podano pliku logu, opcji -o i -O  można  użyć  z  wnętrza  less  do  jego
              określenia.   Bez  nazwy  pliku,  będą  one  po  prostu  podawać  nazwę pliku logu.
              Polecenie "s" jest równoważne podaniu -o z wnętrza less.

       -pwzorzec lub --pattern=wzorzec
              Opcja -p w wierszu poleceń jest równoważna podaniu  wzorca  +/wzorzec;  to  znaczy,
              nakazuje less aby rozpoczął od pierwszego wystąpienia wzorzec w pliku.

       -Pzachęta lub --prompt=zachęta
              Daje  metodę  przystosowania  trzech  stylów  znaku  zachęty  do własnych upodobań.
              Normalnie umieszcza się ją w  zmiennej  środowiskowej  LESS,  zamiast  wpisywać  po
              każdym  poleceniu  less.   Taka opcja musi być albo ostatnią opcją w zmiennej LESS,
              albo być zakończona znakiem dolara.
               -Ps plus łańcuch zmienia domyślną (krótką) zachętę na ten łańcuch.
               -Pm zmienia średnią (-m) zachętę.  -PM zmienia długą (-M) zachętę.
               -Ph zmienia zachętę na ekranie pomocy.
               -P= zmienia komunikat wypisywany poleceniem =.
               -Pw zmienia komunikat wypisywany podczas oczekiwania na dane (w poleceniu F).

              Wszystkie łańcuchy zachęty składają się z sekwencji liter i  specjalnych  sekwencji
              escape'owych. Szczegóły opisano w sekcji ZNAKI ZACHĘTY.

       -q lub --quiet lub --silent
              Powoduje  średnio  "ciche"  działanie: dzwonek terminala nie dzwoni jeśli próbowano
              przewinąć poza koniec pliku lub przed jego początek - jeśli  terminal  ma  "dzwonek
              wizualny",  jest  on  używany  zamiast  zwykłego.  Dzwonek zadzwoni przy niektórych
              innych błędach, jak wpisywanie niewłaściwych znaków.   Domyślnym  ustawieniem  jest
              dzwonienie we wszystkich takich przypadkach.

       -Q lub --QUIET lub --SILENT
              Causes totally "quiet" operation: the terminal bell is never rung.  If the terminal
              has a "visual bell", it is used in all cases where the  terminal  bell  would  have
              been rung.

       -r lub --raw-control-chars
              Powoduje  wyświetlanie nieprzetworzonych, "surowych" znaków sterujących.  Domyślnie
              znaki sterujące (złożone z Ctrl) wyświetlane są z użyciem notacji  z  daszkiem;  na
              przykład,  Control-A (ósemkowo 001) wyświetlane jest jako "^A".  Uwaga: gdy używana
              jest opcja -r, less nie potrafi zachować faktycznego wyglądu  ekranu  (ponieważ  to
              zależy  od  tego,  jak ekran reaguje na każdy rodzaj znaku sterującego).  Mogą więc
              wystąpić różne problemy z wyświetlaniem, jak dzielenie długich linii w niewłaściwym
              miejscu.

              USE OF THE -r OPTION IS NOT RECOMMENDED.

       -R lub --RAW-CONTROL-CHARS
              Like  -r,  but only ANSI "color" escape sequences and OSC 8 hyperlink sequences are
              output in "raw" form.  Unlike -r, the screen appearance  is  maintained  correctly,
              provided  that  there are no escape sequences in the file other than these types of
              escape sequences.  Color escape sequences are only  supported  when  the  color  is
              changed  within  one line, not across lines.  In other words, the beginning of each
              line is assumed to be normal (non-colored), regardless of any escape  sequences  in
              previous  lines.   For  the  purpose  of  keeping track of screen appearance, these
              escape sequences are assumed to not move the cursor.

              OSC 8 hyperlinks are sequences of the form:

                ESC ] 8 ; ... \7

              The terminating sequence may be either a BEL character (\7)  or  the  two-character
              sequence "ESC \".

              ANSI color escape sequences are sequences of the form:

                ESC [ ... m

              where  the "..." is zero or more color specification characters.  You can make less
              think that characters other than "m" can end ANSI color escape sequences by setting
              the environment variable LESSANSIENDCHARS to the list of characters which can end a
              color escape sequence.  And you can make less think that characters other than  the
              standard  ones  may  appear  between  the  ESC and the m by setting the environment
              variable LESSANSIMIDCHARS to the list of characters which can appear.

       -s lub --squeeze-blank-lines
              Powoduje ściskanie kolejnych pustych linii w  pojedynczą  linię  pustą.   Użyteczne
              przy oglądaniu wyjścia nroffa.

       -S lub --chop-long-lines
              Causes  lines  longer  than  the screen width to be chopped (truncated) rather than
              wrapped.  That is, the portion of a long line that does not fit in the screen width
              is  not  displayed until you press RIGHT-ARROW.  The default is to wrap long lines;
              that is, display the remainder on the next line.

       -ttag lub --tag=tag
              The -t option, followed immediately by a TAG, will edit the  file  containing  that
              tag.   For  this to work, tag information must be available; for example, there may
              be a file in the current directory called "tags", which  was  previously  built  by
              ctags(1)   or an equivalent command.  If the environment variable LESSGLOBALTAGS is
              set, it is taken to be the name of a command compatible with  global(1),  and  that
              command       is       executed       to       find       the       tag.       (See
              http://www.gnu.org/software/global/global.html).   The  -t  option  may   also   be
              specified  from within less (using the - command) as a way of examining a new file.
              The command ":t" is equivalent to specifying -t from within less.

       -Tplik_tagów lub --tag-file=plik_tagów
              Podaje plik tagów, który należy użyć zamiast "tags".

       -u lub --underline-special
              Powoduje, że znaki backspace i powroty karetki są traktowane jako znaki drukowalne;
              to jest, posyłane są one na terminal jeśli pojawią się w wejściu.

       -U lub --UNDERLINE-SPECIAL
              Causes  backspaces,  tabs, carriage returns and "formatting characters" (as defined
              by Unicode) to be treated as control characters;  that  is,  they  are  handled  as
              specified by the -r option.

              By  default,  if neither -u nor -U is given, backspaces which appear adjacent to an
              underscore character are treated specially: the underlined text is displayed  using
              the  terminal's  hardware  underlining  capability.   Also, backspaces which appear
              between two identical characters are treated  specially:  the  overstruck  text  is
              printed  using  the  terminal's hardware boldface capability.  Other backspaces are
              deleted, along with the preceding character.  Carriage returns immediately followed
              by  a  newline are deleted.  Other carriage returns are handled as specified by the
              -r option.  Unicode formatting characters, such as the Byte Order Mark, are sent to
              the  terminal.   Text  which  is  overstruck  or  underlined can be searched for if
              neither -u nor -U is in effect.

       -V lub --version
              Wyświetla numer wersji less.

       -w lub --hilite-unread
              Tymczasowo podświetla pierwszą "nową" linię  po  ruchu  w  przód  o  pełną  stronę.
              Pierwsza  "nowa"  linia  to linia występująca bezpośrednio po tej, która znajdowała
              się poprzednio na samym dole ekranu. Podświetlana  jest  także  linia  docelowa  po
              poleceniach  g  lub p. Przy następnym poleceniu powodującym ruch podświetlenie jest
              usuwane. Podświetlana  jest  cała  linia,  chyba  że  działa  opcja  -J  -  wówczas
              podświetlana będzie tylko kolumna stanu.

       -W lub --HILITE-UNREAD
              Tak jak -w, ale tymczasowo podświetla pierwszą nową linię po każdym poleceniu ruchu
              o więcej niż jedną linię.

       -xn,... lub --tabs=n,...
              Ustawia pozycje tabulacji.  Jeśli podano tylko jedno n,  to  pozycje  tabulacji  są
              ustawiane  na  wielokrotnościach  n.  Jeżeli  podano  więcej wartości, oddzielonych
              przecinkami, tabulacje ustawiane są na tych pozycjach,  a  następnie  w  tym  samym
              odstępie,  co  ostatnie dwie.  Na przykład, -x9,17 ustawi tabulacje na pozycjach 9,
              17, 25, 33, itd.  Domyślną wartością n jest 8.

       -X lub --no-init
              Wyłącza wysyłanie sekwencji inicjalizacji i deinicjalizacji  terminala  z  termcap.
              Jest to czasami pożądane, jeżeli łańcuch deinicjalizacyjny robi coś niepotrzebnego,
              jak czyszczenie ekranu.

       -yn lub --max-forw-scroll=n
              Określa maksymalną liczbę linii do przesunięcia w  przód.   Jeśli  koniecznym  jest
              przesunięcie  o  więcej  niż n linii, zamiast tego odświeżany jest ekran.  Opcji -c
              lub -C można użyć do odświeżenia ekranu od  jego  góry,  jeśli  jest  to  pożądane.
              Domyślnie każdy ruch w przód powoduje przewijanie.

       -zn lub --window=n lub -n
              Changes  the  default  scrolling  window  size  to  n  lines.   The  default is one
              screenful.  The z and w commands can also be used to change the window  size.   The
              "z"  may  be omitted for compatibility with some versions of more.  If the number n
              is negative, it indicates n lines less than the current screen size.  For  example,
              if  the  screen  is  24  lines, -z-4 sets the scrolling window to 20 lines.  If the
              screen is resized to 40 lines, the scrolling window  automatically  changes  to  36
              lines.

       -"cc lub --quotes=cc
              Zmienia znak cytujący w nazwach plików.  Może to być konieczne przy nazywaniu pliku
              zawierającego zarówno znaki spacji jak  i  cudzysłowy.   Jeśli  następuje  po  niej
              pojedynczy  znak, zmienia ona znak cytujący na tenże znak.  Nazwa pliku zawierająca
              spacje powinna odtąd być otoczona tym znakiem, a nie cudzysłowami.  Jeśli następują
              po  niej  dwa  znaki,  zmienia  ona  znak otwierający cytowanie na znak pierwszy, a
              zamykający na drugi.  Nazwa pliku zawierająca spacje powinna odtąd być  poprzedzona
              znakiem  otwierającym  i  zakończona  znakiem  zamykającym.  Zauważ, że nawet jeśli
              zmieniono znaki cytujące, opcja ta pozostaje jako -" (myślnik plus cudzysłów).

       -~ lub --tilde
              Normalnie linie poza końcem pliku wyświetlane są jako zawierające pojedyncze  znaki
              tyldy (~). Ta opcja powoduje, że będą wyświetlane jako puste linie.

       -# lub --shift
              Specifies  the default number of positions to scroll horizontally in the RIGHTARROW
              and LEFTARROW commands.  If the number specified  is  zero,  it  sets  the  default
              number  of  positions to one half of the screen width.  Alternately, the number may
              be specified as a fraction of the width of the  screen,  starting  with  a  decimal
              point:  .5 is half of the screen width, .3 is three tenths of the screen width, and
              so on.  If the number is specified as a  fraction,  the  actual  number  of  scroll
              positions  is  recalculated  if  the terminal window is resized, so that the actual
              scroll remains at the specified fraction of the screen width.

       --file-size
              If --file-size is specified, less will determine the size of the  file  immediately
              after  opening  the file.  Normally this is not done, because it can be slow if the
              input file is large.

       --follow-name
              Normally, if the input file is renamed while an F command is executing,  less  will
              continue  to display the contents of the original file despite its name change.  If
              --follow-name is specified, during an F command less will periodically  attempt  to
              reopen  the  file by name.  If the reopen succeeds and the file is a different file
              from the original (which means that a new file has been created with the same  name
              as  the  original  (now  renamed) file), less will display the contents of that new
              file.

       --incsearch
              Subsequent search commands will be "incremental"; that is, less will advance to the
              next  line  containing the search pattern as each character of the pattern is typed
              in.

       --line-num-width
              Sets the minimum width of the line number field when the -N option  is  in  effect.
              The default is 7 characters.

       --mouse
              Enables  mouse  input:  scrolling  the  mouse wheel down moves forward in the file,
              scrolling the mouse wheel up moves backwards in the file, and  clicking  the  mouse
              sets  the  "#" mark to the line where the mouse is clicked.  The number of lines to
              scroll when the wheel is moved can be set by the --wheel-lines option.  Mouse input
              works  only  on  terminals  which  support  X11 mouse reporting, and on the Windows
              version of less.

       --MOUSE
              Like --mouse, except the direction scrolled on mouse wheel movement is reversed.

       --no-keypad
              Wyłącza  wysyłanie  sekwencji  inicjalizacji  i  deinicjalizacji   bloku   klawiszy
              numerycznych    terminala.     Jest    to   czasami   pożądane,   jeżeli   łańcuchy
              inicjujące/deinicjujące  powodują   zachowanie   się   klawiatury   numerycznej   w
              niepożądany sposób.

       --no-histdups
              This  option  changes the behavior so that if a search string or file name is typed
              in, and the same string is already in  the  history  list,  the  existing  copy  is
              removed  from  the  history list before the new one is added.  Thus, a given string
              will appear only once in the history list.  Normally, a string may appear  multiple
              times.

       --rscroll
              This  option changes the character used to mark truncated lines.  It may begin with
              a two-character attribute indicator like LESSBINFMT does.  If there is no attribute
              indicator, standout is used.  If set to "-", truncated lines are not marked.

       --save-marks
              Save  marks in the history file, so marks are retained across different invocations
              of less.

       --status-col-width
              Sets the width of the status column when the -J option is in effect.   The  default
              is 2 characters.

       --use-backslash
              This  option  changes  the interpretations of options which follow this one.  After
              the --use-backslash option, any backslash in an option string is  removed  and  the
              following  character  is taken literally.  This allows a dollar sign to be included
              in option strings.

       --use-color
              Enables the colored text in various places.  The -D option can be  used  to  change
              the  colors.   Colored  text  works only if the terminal supports ANSI color escape
              sequences (as defined in ECMA-48 SGR; see
              https://www.ecma-international.org/publications-and-standards/standards/ecma-48).

       --wheel-lines=n
              Set the number of lines to scroll when the mouse wheel is scrolled and the  --mouse
              or --MOUSE option is in effect.  The default is 1 line.

       --     Argument  wierszu poleceń "--" oznacza koniec argumentów opcji.  Wszelkie argumenty
              następujące po nim są interpretowane jako nazwa pliku.  Może być to przydatne  przy
              oglądaniu pliku którego nazwa zaczyna się od "-" lub "+".

       +      Jeśli  opcja  wierszu  poleceń  zaczyna  się  od  +,  reszta  opcji uważana jest za
              początkowe polecenie less.  Na przykład, +G mówi less, aby zaczął  od  końca  pliku
              zamiast  od początku, a +/xyz mówi mu, aby zaczął od pierwszego wystąpienia "xyz" w
              pliku.   W  przypadku  szczególnym,  +<liczba>  działa  jak  +<liczba>g,  to  jest,
              rozpoczyna  wyświetlanie  od  określonego  numeru linii (zobacz jednak zastrzeżenie
              przy poleceniu g powyżej).  Jeśli opcja zaczyna się  od  ++,  początkowe  polecenie
              odnosi  się  do  każdego  oglądanego  pliku,  nie  tylko  pierwszego.   Polecenia +
              opisywanej powyżej można też użyć do ustawienia (lub zmiany) polecenia początkowego
              dla każdego pliku.

LINIA EDYCJI

       When  entering a command line at the bottom of the screen (for example, a filename for the
       :e command, or the pattern for a search command), certain keys can be used  to  manipulate
       the  command line.  Most commands have an alternate form in [ brackets ] which can be used
       if a key does not exist on a particular keyboard.  (Note that the forms beginning with ESC
       do  not  work in some MS-DOS and Windows systems because ESC is the line erase character.)
       Any of these special keys may be entered literally by  preceding  it  with  the  "literal"
       character,  either ^V or ^A.  A backslash itself may also be entered literally by entering
       two backslashes.

       STRZAŁKA_W_LEWO [ ESC-h ]
              Przesuwa kursor jedno miejsce w lewo.

       STRZAŁKA_W_PRAWO [ ESC-l ]
              Przesuwa kursor jedno miejsce w prawo.

       ^STRZAŁKA_W_LEWO [ ESC-b lub ESC-STRZAŁKA_W_LEWO ]
              (To znaczy, CONTROL i STRZAŁKA_W_LEWO równocześnie).  Przesuwa kursor o jedno słowo
              w lewo.

       ^STRZAŁKA_W_PRAWO [ ESC-w lub ESC-STRZAŁKA_W_LEWO ]
              (To znaczy, CONTROL i STRZAŁKA_W_LEWO równocześnie).  Przesuwa kursor o jedno słowo
              w prawo.

       HOME [ ESC-0 ]
              Przesuwa kursor na początek linii.

       END [ ESC-$ ]
              Przesuwa kursor na koniec linii.

       BACKSPACE
              Usuwa znak na lewo od kursora lub  anuluje  polecenie  jeśli  wiersz  poleceń  jest
              pusta.

       DELETE lub [ ESC-x ]
              Usuwa znak pod kursorem.

       ^BACKSPACE [ ESC-BACKSPACE ]
              (To  znaczy,  CONTROL  i  BACKSPACE  równocześnie).   Usuwa  jedno słowo na lewo od
              kursora.

       ^DELETE [ ESC-X lub ESC-DELETE ]
              (To znaczy, CONTROL i DELETE równocześnie).  Usuwa słowo pod kursorem.

       UPARROW [ ESC-k ]
              Retrieve the previous command line.  If you first enter some text  and  then  press
              UPARROW, it will retrieve the previous command which begins with that text.

       DOWNARROW [ ESC-j ]
              Retrieve  the  next  command  line.   If  you  first enter some text and then press
              DOWNARROW, it will retrieve the next command which begins with that text.

       TAB (znak tabulacji)
              Dokończa częściową nazwę pliku na lewo od kursora.  Jeśli pasuje ona do więcej  niż
              jednej  nazwy  pliku,  do  wierszu  poleceń  wprowadzane jest pierwsze dopasowanie.
              Powtórne TABulatory przełączają wkoło pozostałe  nazwy  plików.   Jeśli  dokończona
              nazwa  pliku  jest  katalogiem,  dołączany  jest  do  niej  "/" (W systemach MS-DOS
              dołączany jest "\").  Do określenia innego znaku, który należy  dołączyć  do  nazwy
              katalogu, może być użyta zmienna środowiskowa LESSSEPARATOR.

       BACKTAB [ ESC-TAB ]
              Tak jak TAB, ale przełącza pasujące nazwy plików w odwrotnym porządku.

       ^L     Dokończa  częściową nazwę pliku na lewo od kursora.  Jeśli pasuje ona do więcej niż
              jednej nazwy pliku, do wierszu poleceń wprowadzane są wszystkie dopasowania  (jeśli
              się mieszczą).

       ^U (Unix i OS/2) lub ESC (MS-DOS)
              Usuwa  całą  linię  poleceń  lub anuluje polecenie jeśli wiersz poleceń jest pusta.
              Jeśli zmieniłeś znak kill w Unixie na coś innego niż ^U, zamiast ^U będzie  używany
              tenże znak.

       ^G     Delete the entire command line and return to the main prompt.

PRZYPISANIA KLAWISZY

       You  may  define  your  own  less  commands  by creating a lesskey source file.  This file
       specifies a set of command keys and an action associated with  each  key.   You  may  also
       change the line-editing keys (see LINE EDITING), and to set environment variables.  If the
       environment variable LESSKEYIN is set, less uses that as the name of  the  lesskey  source
       file.   Otherwise,  less  looks  in  a standard place for the lesskey source file: On Unix
       systems,  less  looks  for   a   lesskey   file   called   "$XDG_CONFIG_HOME/lesskey"   or
       "$HOME/.lesskey".   On  MS-DOS  and  Windows systems, less looks for a lesskey file called
       "$HOME/_lesskey", and if it is not found there, then  looks  for  a  lesskey  file  called
       "_lesskey"  in any directory specified in the PATH environment variable.  On OS/2 systems,
       less looks for a lesskey file called "$HOME/lesskey.ini", and if it  is  not  found,  then
       looks  for  a  lesskey  file  called  "lesskey.ini" in any directory specified in the INIT
       environment variable, and if it not found there, then looks  for  a  lesskey  file  called
       "lesskey.ini"  in  any  directory  specified  in  the  PATH environment variable.  See the
       lesskey manual page for more details.

       A system-wide lesskey source file may also be set up to provide key bindings.  If a key is
       defined  in  both  a  local  lesskey file and in the system-wide file, key bindings in the
       local file take precedence over  those  in  the  system-wide  file.   If  the  environment
       variable  LESSKEYIN_SYSTEM  is  set, less uses that as the name of the system-wide lesskey
       file.  Otherwise, less looks in a standard place for the system-wide lesskey file: On Unix
       systems, the system-wide lesskey file is /usr/local/etc/syslesskey.  (However, if less was
       built with a different sysconf directory than /usr/local/etc, that directory is where  the
       sysless  file  is  found.)  On MS-DOS and Windows systems, the system-wide lesskey file is
       c:\_syslesskey.  On OS/2 systems, the system-wide lesskey file is c:\syslesskey.ini.

       Previous versions of less (before v582) used lesskey files with a binary format,  produced
       by the lesskey program. It is no longer necessary to use the lesskey program.

PREPROCESOR WEJŚCIA

       Możesz  dla  less  zdefiniować "preprocesor wejścia".  Zanim less otwiera jakiś plik, daje
       najpierw twojemu preprocesorowi wejścia szansę zmodyfikowania sposobu w  jaki  wyświetlana
       jest  zawartość  pliku.   Preprocesor wejścia to po prostu wykonywalny program (lub skrypt
       powłoki), który zapisuje zawartość pliku do innego pliku,  zwanego  plikiem  zastępującym.
       Następnie  wyświetlana  jest  zawartość  pliku  zastępującego, zamiast pliku oryginalnego.
       Użytkownikowi będzie się jednak wydawać, że otwarty został  oryginalny  plik;  to  znaczy,
       less wyświetli oryginalną nazwę pliku jako nazwę bieżącego pliku.

       Preprocesor  wejścia  otrzymuje  jeden  argument  wiersza  poleceń, oryginalną nazwę pliku
       wprowadzoną przez użytkownika.  Powinien on stworzyć plik zastępujący,  a  kiedy  zakończy
       pracę,  wypisać nazwę pliku zastępującego na swoje standardowe wejście.  Jeśli preprocesor
       wejścia nie wypisze nazwy pliku zastępującego, less używa pliku oryginalnego, jak  zwykle.
       Preprocesor  wejścia  nie  jest  wywoływany  przy  oglądaniu  standardowego  wejścia.  Aby
       przygotować jakiś preprocesor, ustaw zmienną  środowiskową  LESSOPEN  na  wiersz  poleceń,
       który  wywoła  twój  preprocesor.   Ten wiersz poleceń powinien zawierać jedno wystąpienie
       łańcucha  "%s",  który  zostanie  zastąpiony  nazwą  pliku  podczas  wywołania   polecenia
       preprocesora.

       Gdy  less  zamyka  plik  otworzony tym sposobem, wywoła inny program, zwany postprocesorem
       wejścia, który może dokonać wszelkich pożądanych działań czyszczących (jak usuwanie  pliku
       zastępującego  stworzonego  przez  LESSOPEN).  Aby  przygotować  jakiś  preprocesor, ustaw
       zmienną środowiskową LESSCLOSE na wiersz poleceń, która  wywoła  twój  postprocesor.   Ten
       wiersz  poleceń  może zawierać dwa wystąpienia łańcucha "%s"; pierwsze zostanie zastąpione
       oryginalną nazwą pliku, a drugie nazwą pliku zastępującego wypisanego przez LESSOPEN.

       Na przykład, w wielu systemach Unixowych, poniższe dwa  skrypty  pozwolą  ci  przechowywać
       pliki  w  formie skompresowanej, ale nadal umożliwią oglądanie ich bezośrednio przy pomocy
       less:

       lessopen.sh:
         #! /bin/sh
         case "$1" in
         *.Z)    TEMPFILE=$(mktemp)
         uncompress -c $1 >$TEMPFILE 2>/dev/null
         if [ -s $TEMPFILE ]; then
         echo $TEMPFILE
         else
         rm -f $TEMPFILE
         fi
         ;;
         esac

       lessclose.sh:
         #! /bin/sh
         rm $2

       Aby  użyć  tych  skryptów,  umieść  oba  tam,   skąd   mogą   być   wykonywane   i   ustaw
       LESSOPEN="lessopen.sh %s",  oraz  LESSCLOSE="lessclose.sh %s %s".   Można napisać bardziej
       złożone skrypty LESSOPEN i LESSCLOSE, akceptujące inne typy plików skompresowanych itd.

       It is also possible to set up an input preprocessor to pipe  the  file  data  directly  to
       less,  rather  than  putting  the  data  into a replacement file.  This avoids the need to
       decompress the entire file before starting to view it.  An input preprocessor  that  works
       this  way  is  called  an  input  pipe.   An  input pipe, instead of writing the name of a
       replacement file on its standard output, writes the entire  contents  of  the  replacement
       file  on  its  standard  output.   If  the input pipe does not write any characters on its
       standard output, then there is no replacement file and less uses  the  original  file,  as
       normal.   To  use  an  input  pipe,  make  the first character in the LESSOPEN environment
       variable a vertical bar (|) to signify that the input preprocessor is an input  pipe.   As
       with  non-pipe  input preprocessors, the command string must contain one occurrence of %s,
       which is replaced with the filename of the input file.

       Na przykład, w wielu systemach Unixowych, poniższy  skrypt  zadziała  tak  jak  poprzednie
       skrypty przykładowe:

       lesspipe.sh:
         #! /bin/sh
         case "$1" in
         *.Z)    uncompress -c $1 2>/dev/null
         ;;
         *) exit 1
         ;;
         esac
         exit $?

       Aby   użyć   tego   skryptu,   umieść   go   tam,   skąd   może  być  wykonywany  i  ustaw
       LESSOPEN="|lesspipe.sh %s".

       Note that a preprocessor cannot output an empty file, since that is interpreted as meaning
       there is no replacement, and the original file is used.  To avoid this, if LESSOPEN starts
       with two vertical bars, the exit status of the script becomes  meaningful.   If  the  exit
       status  is zero, the output is considered to be replacement text, even if it is empty.  If
       the exit status is nonzero, any output is ignored and the  original  file  is  used.   For
       compatibility  with  previous  versions of less, if LESSOPEN starts with only one vertical
       bar, the exit status of the preprocessor is ignored.

       Gdy używa się potoku wejściowego, można użyć również postprocesora LESSCLOSE,  ale  zwykle
       nie jest on potrzebny, ponieważ nie ma pliku zastępującego który należałoby posprzątać.  W
       tym przypadku nazwą pliku zastępującego przekazywaną do postprocesora LESSCLOSE jest "-".

       For compatibility with previous versions of less, the input preprocessor or  pipe  is  not
       used  if less is viewing standard input.  However, if the first character of LESSOPEN is a
       dash (-), the input preprocessor is used on standard input as well  as  other  files.   In
       this case, the dash is not considered to be part of the preprocessor command.  If standard
       input is being viewed, the input preprocessor is passed a file name consisting of a single
       dash.   Similarly,  if the first two characters of LESSOPEN are vertical bar and dash (|-)
       or two vertical bars and a dash (||-), the input pipe is used on standard input as well as
       other  files.  Again, in this case the dash is not considered to be part of the input pipe
       command.

NARODOWE ZESTAWY ZNAKÓW

       W pliku wejściowym istnieją trzy rodzaje znaków:

       znaki normalne
              mogą być wyświetlane bezpośrednio na ekranie.

       znaki sterujące
              nie powinny być wyświetlane bezpośrednio, ale można się ich spodziewać  w  zwykłych
              plikach tekstowych (jak backspace i tabulacji).

       znaki binarne
              nie  powinny  być  wyświetlane  bezpośrednio  i  nie  spodziewamy się ich w plikach
              tekstowych.

       "Zestaw znaków" to po prostu  opis  tego,  jakie  znaki  mają  być  uważane  za  normalne,
       sterujące  i  binarne.   Do  wybrania  zestawu  znaków  można  użyć zmiennej środowiskowej
       LESSCHARSET.  Możliwymi wartościami LESSCHARSET są:

       ascii  BS, TAB, NL, CR i znak wysuwu do nowej strony  są  znakami  sterującymi,  wszystkie
              znaki  o wartościach pomiędzy 32 a 126 są normalnymi znakami, a wszystkie pozostałe
              - binarnymi.

       iso8859
              Wybiera zestaw znaków ISO 8859.  Jest to to samo, co ASCII, z  wyjątkiem  tego,  że
              znaki  między  160  i  255  są  traktowane  jako normalne.  [od tłum: niezbędne dla
              prawidłowej obsługi polskich znaków.]

       latin1 To samo, co iso8859.

       latin9 To samo, co iso8859.

       dos    Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla MS-DOS-u.

       ebcdic Wybiera zestaw znaków EBCDIC.

       IBM-1047
              Wybiera zestaw znaków EBCDIC stosowany przez OS/390 Unix Services.  W  EBCDIC  jest
              to  zestaw  analogiczny  do  latin1.  Podobny  efekt  możesz  uzyskać  ustawiając w
              środowisku albo LESSCHARSET=IBM-1047 albo LC_CTYPE=en_US.

       koi8-r Wybiera rosyjski zestaw znaków

       next   Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla komputerów NeXT.

       utf-8  Selects the UTF-8 encoding of the ISO 10646 character set.   UTF-8  is  special  in
              that it supports multi-byte characters in the input file.  It is the only character
              set that supports multi-byte characters.

       windows
              Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla Microsoft Windows (cp 1251).

       W wypadkach szczególnych może zajść  potrzeba  przystosowania  less  do  używania  zestawu
       znaków   innego   niż  te,  które  można  wskazać  przy  pomocy  LESSCHARSET.  Wówczas  do
       zdefiniowania zestawu znaków należy użyć zmiennej środowiskowej LESSCHARDEF.  Powinna  być
       ona  ustawiona  na łańcuch, którego każdy znak określa jeden znak w zestawie znaków.  Znak
       "." używany jest dla znaków normalnych, "c" dla sterujących i "b"  dla  binarnych.   Można
       użyć  liczby dziesiętnej oznaczającej powtórzenie.  Na przykład, "bccc4b." oznaczałoby, że
       znak [o kodzie] 0 jest binarny, 1, 2 i 3 są sterujące, 4, 5, 6 i 7 są binarne,  a  8  jest
       normalny.   Wszystkie  znaki  po  ostatnim są przyjmowane za takie same jak ostatni, znaki
       więc pomiędzy 9 a 255 byłby tu normalne  (jest  to  przykład,  niekonieczne  odpowiadający
       jakiemuś rzeczywistemu zestawowi znaków).

       Tabela  poniższa  pokazuje  wartość  LESSCHARDEF  równoważną  każdej  z możliwych wartości
       LESSCHARSET:

            ascii      8bcccbcc18b95.b
            dos        8bcccbcc12bc5b95.b.
            ebcdic     5bc6bcc7bcc41b.9b7.9b5.b..8b6.10b6.b9.7b
                       9.8b8.17b3.3b9.7b9.8b8.6b10.b.b.b.
            IBM-1047   4cbcbc3b9cbccbccbb4c6bcc5b3cbbc4bc4bccbc
                       191.b
            iso8859    8bcccbcc18b95.33b.
            koi8-r     8bcccbcc18b95.b128.
            latin1     8bcccbcc18b95.33b.
            next       8bcccbcc18b95.bb125.bb

       If neither LESSCHARSET nor LESSCHARDEF is set, but any of  the  strings  "UTF-8",  "UTF8",
       "utf-8" or "utf8" is found in the LC_ALL, LC_CTYPE or LANG environment variables, then the
       default character set is utf-8.

       Jeśli  tego  łańcucha  nie  znaleziono,  ale  wykorzystywany  system  obsługuje  interfejs
       setlocale,less  użyje setlocale do określenia zestawu znaków.  setlocale kontrolowane jest
       ustawieniem zmiennych środowiskowych LANG lub LC_CTYPE.

       Na koniec, jeśli interfejs setlocale również nie  jest  dostępny,  to  domyślnym  zestawem
       znaków jest latin1.

       Control  and  binary  characters  are  displayed  in  standout (reverse video).  Each such
       character is displayed in caret notation if  possible  (e.g.  ^A  for  control-A).   Caret
       notation  is  used only if inverting the 0100 bit results in a normal printable character.
       Otherwise, the character is displayed as a hex number in angle brackets.  This format  can
       be  changed  by  setting the LESSBINFMT environment variable.  LESSBINFMT may begin with a
       "*" and one character to select the display attribute: "*k" is  blinking,  "*d"  is  bold,
       "*u"  is  underlined,  "*s" is standout, and "*n" is normal.  If LESSBINFMT does not begin
       with a "*", normal attribute is assumed.  The remainder of LESSBINFMT is  a  string  which
       may  include  one  printf-style  escape  sequence (a % followed by x, X, o, d, etc.).  For
       example, if  LESSBINFMT  is  "*u[%x]",  binary  characters  are  displayed  in  underlined
       hexadecimal  surrounded  by  brackets.   The  default  if  no  LESSBINFMT  is specified is
       "*s<%02X>".  Warning: the result of expanding the character via LESSBINFMT  must  be  less
       than 31 characters.

       When  the character set is utf-8, the LESSUTFBINFMT environment variable acts similarly to
       LESSBINFMT but it applies to Unicode code points that were successfully  decoded  but  are
       unsuitable  for display (e.g., unassigned code points).  Its default value is "<U+%04lX>".
       Note that LESSUTFBINFMT and LESSBINFMT share their display  attribute  setting  ("*x")  so
       specifying one will affect both; LESSUTFBINFMT is read after LESSBINFMT so its setting, if
       any, will have priority.  Problematic octets in  a  UTF-8  file  (octets  of  a  truncated
       sequence,  octets  of a complete but non-shortest form sequence, invalid octets, and stray
       trailing octets)   are  displayed  individually  using  LESSBINFMT  so  as  to  facilitate
       diagnostic of how the UTF-8 file is ill-formed.

ZNAKI ZACHĘTY

       Opcja  -P  pozwala dostosować znaki zachęty do własnych upodobań.  Łańcuch podany opcji -P
       zastępuje określony łańcuch zachęty.  Pewne znaki  w  tym  łańcuchu  są  interpretowane  w
       sposób  szczególny.   Mechanizm  znaków zachęty jest raczej skomplikowany, ażeby zapewniać
       elastyczność, ale zwykły użytkownik nie musi rozumieć  szczegółów  konstruowania  własnych
       łańcuchów zachęty.

       Znak  procentu  plus dowolny pojedynczy znak rozwijany jest zależnie od tego, czym jest ów
       następny znak.

       %bX    Zastępowany przez offset bajtowy w  bieżącym  pliku  wejściowym.   Po  b  następuje
              pojedynczy  znak  (pokazany  jako  X  powyżej), który określa linię, której offsetu
              bajtowego należy użyć.  Jeśli znakiem tym jest "t",  używany  jest  offset  bajtowy
              linii  wyświetlanej  na górze ekranu, "m" oznacza linię środkową, "b" oznacza linię
              dolną, "B" oznacza linię tuż przed dolną, a "j" oznacza linię  "docelową",  jak  to
              określa opcja -j.

       %B     Zastępowany przez rozmiar bieżącego pliku wejściowego.

       %c     Zastępowany przez numer kolumny tekstu widniejącej w pierwszej kolumnie ekranu.

       %dX    Zastępowany przez numer strony dla wskazanej linii pliku wejściowego.  Linię, która
              ma zostać użyta, określa X, tak jak w opcji %b.

       %D     Zastępowany przez liczbę stron w pliku wejściowym, lub, co jest  równoważne,  numer
              strony ostatniej linii pliku.

       %E     Zastępowany przez nazwę edytora (ze zmiennej środowiskowej VISUAL, lub EDITOR jeśli
              VISUAL nie jest zdefiniowana).  Zobacz omówienie elementu LESSEDIT poniżej.

       %f     Zastępowany przez nazwę bieżącego pliku wejściowego.

       %F     Replaced by the last component of the name of the current input file.

       %g     Replaced by the shell-escaped name of the current input file.  This is useful  when
              the expanded string will be used in a shell command, such as in LESSEDIT.

       %i     Zastępowany przez indeks bieżącego pliku w liście plików wejściowych.

       %lX    Zastępowany  przez  numer  linii  w  pliku  wejściowym.   Linia, której należy użyć
              określana jest przez X, jak w opcji %b.

       %L     Zastępowany przez numer linii ostatniej linii w pliku wejściowym.

       %m     Zastępowany przez całkowitą liczbę plików wejściowych.

       %pX    Zastępowany przez pozycję procentową w bieżącym pliku wejściowym, według offsetów w
              bajtach.  Linia, której należy użyć określana jest przez X, jak w opcji %b.

       %PX    Zastępowany  przez  pozycję  procentową  w bieżącym pliku wejściowym, według liczby
              linii.

       %s     To samo co %B.

       %t     Powoduje, że wszystkie spacje występujące na końcu są usuwane.  Zwykle  używane  na
              końcu łańcucha, ale może się pojawić gdziekolwiek.

       %T     Normally  expands  to  the  word  "file".  However if viewing files via a tags list
              using the -t option, it expands to the word "tag".

       %x     Zastępowany nazwą następnego pliku wejściowego w liście.

       Jeśli jakikolwiek z elementów jest nieznany (na przykład rozmiar pliku jeśli wejściem jest
       potok), zamiast niego wypisywany jest znak zapytania.

       Format  łańcucha  zachęty  można  zmieniać  zależnie  od  pewnych warunków.  Pytajnik plus
       pojedynczy znak zachowuje się jak "IF"; zależnie od tego znaku rozpatrywany jest  warunek.
       Jeśli  warunek  jest  prawdziwy,  wszystkie  znaki  następujące po znaku zapytania i znaku
       warunku, aż do kropki, są umieszczane w zachęcie.  Jeśli warunek jest fałszywy,  znaki  te
       nie  są  tam umieszczane.  Dwukropka występującego między znakiem zapytania i kropką można
       użyć do zaznaczenia "ELSE"; wszystkie znaki pomiędzy dwukropkiem i kropką są  włączane  do
       łańcucha   wtedy   i   tylko  wtedy,  gdy  warunek  IF  jest  fałszywy.   Znakami  warunku
       (następującymi po znaku zapytania) mogą być:

       ?a     Prawda jeśli już włączono do zachęty jakieś znaki.

       ?bX    Prawda jeśli znany jest offset bajtowy określonej linii.

       ?B     Prawda jeśli znany jest rozmiar bieżącego pliku wejściowego.

       ?c     Prawda jeśli tekst jest przesunięty w poziomie (%c jest niezerowe).

       ?dX    Prawda jeśli znany jest numer strony dla podanej linii.

       ?e     Prawda jeśli osiągnięto koniec pliku.

       ?f     Prawda jeśli istnieje nazwa pliku wejściowego (tzn. wejście nie jest potokiem).

       ?lX    Prawda jeśli znany numer określonej linii.

       ?L     Prawda jeśli znany jest numer ostatniej linii pliku.

       ?m     Prawda jeśli jest więcej niż jeden plik wejściowy.

       ?n     Prawda jeśli jest to pierwsza zachęta w nowym pliku wejściowym.

       ?pX    Prawda jeśli znana jest, liczona według offsetów bajtowych,  pozycja  procentowa  w
              pliku określonej linii.

       ?PX    Prawda  jeśli  znana  jest, liczona według liczby linii, pozycja procentowa w pliku
              określonej linii.

       ?s     To samo co "?B".

       ?x     Prawda jeśli istnieje następny plik wejściowy  (to  jest,  bieżący  plik  nie  jest
              ostatnim).

       Wszystkie  znaki  inne  niż  znaki specjalne (znak zapytania, dwukropek, kropka i odwrotny
       ukośnik) stają się bez zmian częścią zachęty.  Wszystkie znaki specjalne można umieścić  w
       zachęcie dosłownie poprzedzając je odwrotnym ukośnikiem.

       Kilka przykładów:

       ?f%f:Standardowe wejście.

       Ta zachęta wypisuje nazwę pliku, jeśli jest znana, w przeciwnym razie łańcuch "Standardowe
       wejście".

       ?f%f .?ltLinia %lt:?pt%pt\%:?btBajt %bt:-...

       Ta zachęta wypisze nazwę pliku, jeśli jest znana.  Po nazwie pliku następuje numer  linii,
       jeśli znany, w przeciwnym razie pozycja procentowa, jeśli znana, w przeciwnym razie offset
       bajtowy, jeśli znany.  W przeciwnym razie wypisywany jest myślnik.  Zauważ, że każdy  znak
       zapytania  ma  odpowiadającą  mu  kropkę,  i  że % po %pt jest wstawiony dosłownie poprzez
       poprzedzenie go odwrotnym ukośnikiem.

       ?n?f%f .?m(%T %i of %m) ..?e(END) ?x- Next\: %x..%t";

       To wypisuje nazwę pliku, jeśli jest to pierwsza zachęta w pliku, plus komunikat "file N of
       N",  jeśli  istnieje  więcej niż jeden plik wejściowy.  Następnie, jeśli jesteśmy na końcu
       pliku, wypisywany jest łańcuch "(END)" plus nazwa następnego pliku,  jeśli  istnieje.   Na
       końcu  obcinane  są  wszelkie końcowe spacje.  Jest to zachęta domyślna.  Dla odniesienia,
       poniżej podano wartości domyślne pozostałych dwóch zachęt (odpowiednio -m  i  -M).   Każda
       złamana jest w dwie linie, ale tylko dla czytelności.

       ?n?f%f .?m(%T %i of %m) ..?e(END) ?x- Next\: %x.:
               ?pB%pB\%:byte %bB?s/%s...%t

       ?f%f .?n?m(%T %i of %m) ..?ltlines %lt-%lb?L/%L. :
               byte %bB?s/%s. .?e(END) ?x- Next\: %x.:?pB%pB\%..%t

       A tu jest domyślny komunikat wypisywany przez polecenie =:

       ?f%f .?m(%T %i of %m) .?ltlines %lt-%lb?L/%L. .
               byte %bB?s/%s. ?e(END) :?pB%pB\%..%t

       Rozwijanie  zachęt  jest  używane  również  do  innego  celu:  jeśli  zdefiniowano zmienną
       środowiskową LESSEDIT, używana jest ona jako polecenie do wykonania w  momencie  wywołania
       polecenia  v.   Łańcuch  w LESSEDIT rozwijany jest tak samo jak łańcuch zachęty.  Domyślna
       wartość LESSEDIT to:

               %E ?lm+%lm. %g

       Note that this expands to the editor name, followed by a + and the line  number,  followed
       by  the shell-escaped file name.  If your editor does not accept the "+linenumber" syntax,
       or has other differences in invocation syntax, the LESSEDIT variable  can  be  changed  to
       modify this default.

BEZPIECZEŃSTWO

       Gdy   zmienna  środowiskowa  LESSSECURE  jest  ustawiona  na  1,  less  pracuje  w  trybie
       "bezpiecznym".  Oznacza to, że następujące możliwości są wyłączone:

              !      polecenie powłoki

              |      polecenie potokowa

              :e     polecenie examine

              v      polecenie edycyjna

              s  -o  pliku logów

              -k     używanie plików lesskey

              -t     używanie plików z tagami.

                     metaznaki w nazwach plików, takie jak *

                     uzupełnianie nazwy pliku (TAB, ^L)

       less może także zostać skompilowany na stałe w trybie "bezpiecznym".

COMPATIBILITY WITH MORE

       If the environment variable LESS_IS_MORE is set to 1, or if the program is invoked  via  a
       file link named "more", less behaves (mostly) in conformance with the POSIX "more" command
       specification.  In this mode, less behaves differently in these ways:

       The -e option works differently.  If the -e option is not set, less behaves as if  the  -e
       option were set.  If the -e option is set, less behaves as if the -E option were set.

       The  -m option works differently.  If the -m option is not set, the medium prompt is used,
       and it is prefixed with the string "--More--".  If the -m option is set, the short  prompt
       is used.

       The  -n  option  acts  like  the  -z  option.   The  normal  behavior  of the -n option is
       unavailable in this mode.

       The parameter to the -p option is taken to be a less command rather than a search pattern.

       The LESS environment variable is ignored, and the MORE environment variable is used in its
       place.

ZMIENNE ŚRODOWISKOWE

       Zmienne  środowiskowe  mogą  być  określone  albo w środowisku systemu, jak zwykle, albo w
       pliku lesskey(1).  Jeśli zmienne środowiskowe zdefiniowano w więcej niż jednym miejscu, to
       zmienne  zdefiniowane  w lokalnym pliku lesskey mają priorytet nad zmiennymi ze środowiska
       systemu, które z kolei ma  priorytet  nad  zmiennymi  zdefiniowanymi  w  zdefiniowanymi  w
       systemowym pliku lesskey.

       COLUMNS
              Ustawia  liczbę  kolumn  na ekranie.  Ma priorytet na liczbą kolumn określoną przez
              zmienną TERM.  (Jednak jeśli masz system okien obsługujący TIOCGWINSZ lub WIOCGETD,
              to  pojęcie rozmiaru ekranu określone przez ten system jest nadrzędne w stosunku do
              zmiennych środowiskowych LINES i COLUMNS).

       EDITOR Nazwa edytora (używanego dla polecenia v).

       HOME   Nazwa katalogu  domowego  użytkownika  (używana  do  znalezienia  pliku  lesskey  w
              systemach Unixowych i OS/2).

       HOMEDRIVE, HOMEPATH
              Złożenie  zmiennych  środowiskowych  HOMEDRIVE  i  HOMEPATH  tworzy  nazwę katalogu
              domowego użytkownika, jeśli nie zdefiniowano zmiennej  HOME  (tylko  w  wersji  dla
              Windows).

       INIT   Nazwa  katalogu  inicjalizacji  użytkownika (używana do znalezienia pliku lesskey w
              systemach OS/2).

       LANG   Język określający zestaw znaków.

       LC_CTYPE
              Język określający zestaw znaków.

       LESS   Opcje które są przekazywane less automatycznie.

       LESSANSIENDCHARS
              Characters which may end an ANSI color escape sequence (default "m").

       LESSANSIMIDCHARS
              Characters which may appear between the ESC character and the end character  in  an
              ANSI color escape sequence (default "0123456789:;[?!"'#%()*+ ".

       LESSBINFMT
              Format wyświetlania znaków niedrukowalnych i niesterujących.

       LESSCHARDEF
              Określa zestaw znaków.

       LESSCHARSET
              Wybiera predefiniowany zestaw znaków.

       LESSCLOSE
              wiersz poleceń wywołujący (opcjonalny) postprocesor wejścia.

       LESSECHO
              Nazwa  programu  lessecho (domyślnie "lessecho").  Program lessecho używany jest do
              rozwijania metaznaków, takich jak * czy ?, w nazwach plików w systemach Unixowych.

       LESSEDIT
              Prototypowy łańcuch dla edytora (używany dla  polecenia  v).   Zobacz  omówienie  w
              sekcji ZNAKI ZACHĘTY.

       LESSGLOBALTAGS
              Nazwa  polecenia  wykorzystywanego  przez opcję -t do znalezienia tagów globalnych.
              Normalnie  powinno  to  być  ustawione  na  "global",  jeśli  system  ma  polecenie
              global(1). Jeśli nie jest ustawione, tagi globalne nie są używane.

       LESSHISTFILE
              Name  of  the  history  file  used  to  remember search commands and shell commands
              between invocations of less.  If set to "-" or "/dev/null", a history file  is  not
              used.  The default is "$XDG_DATA_HOME/lesshst" or "$HOME/.lesshst" on Unix systems,
              "$HOME/_lesshst"  on  DOS  and   Windows   systems,   or   "$HOME/lesshst.ini"   or
              "$INIT/lesshst.ini" on OS/2 systems.

       LESSHISTSIZE
              The maximum number of commands to save in the history file.  The default is 100.

       LESSKEYIN
              Name of the default lesskey source file.

       LESSKEY
              Name of the default lesskey binary file. (Not used if "$LESSKEYIN" exists.)

       LESSKEYIN_SYSTEM
              Name of the default system-wide lesskey source file.

       LESSKEY_SYSTEM
              Name   of   the   default   system-wide   lesskey   binary   file.   (Not  used  if
              "$LESSKEYIN_SYSTEM" exists.)

       LESSMETACHARS
              Lista znaków uważanych za metaznaki przez powłokę.

       LESSMETAESCAPE
              Przedrostek, który less doda przed każdym metaznakiem w poleceniach  wysyłanych  do
              powłoki.    Jeśli  LESSMETAESCAPE  jest  łańcuchem  pustym,  polecenia  zawierające
              metaznaki nie będą przekazywane powłoce.

       LESSOPEN
              wiersz poleceń wywołująca (opcjonalny) preprocesor wejścia.

       LESSSECURE
              Uruchamia less w trybie "bezpiecznym".  Zobacz omówienie w sekcji BEZPIECZEŃSTWO.

       LESSSEPARATOR
              Łańcuch do dołączenia do nazwy katalogu przy dokańczaniu nazwy pliku.

       LESSUTFBINFMT
              Format for displaying non-printable Unicode code points.

       LESS_IS_MORE
              Emulate the more(1)  command.

       LINES  Ustawia liczbę linii na ekranie.  Ma priorytet nad  liczbą  linii  określoną  przez
              zmienną TERM.  (Jednak jeśli masz system okien obsługujący TIOCGWINSZ lub WIOCGETD,
              to pojęcie rozmiaru ekranu określone przez ten system jest nadrzędne w stosunku  do
              zmiennych środowiskowych LINES i COLUMNS).

       MORE   Options  which  are  passed  to  less automatically when running in more compatible
              mode.

       PATH   Ścieżka szukania użytkownika (używana do  znalezienia  pliku  lesskey  w  systemach
              MS-DOS i OS/2).

       SHELL  Powłoka używana przy wykonywaniu polecenia ! oraz do rozwijania nazw plików.

       TERM   Typ terminala na którym uruchamiany jest less.

       VISUAL Nazwa edytora (używanego dla polecenia v).

ZOBACZ TAKŻE

       lesskey(1)

PRAWA AUTORSKIE

       Copyright (C) 1984-2021 Mark Nudelman

       less jest częścią projektu GNU i stanowi wolne oprogramowanie. Można go rozprowadzać dalej
       i/lub modyfikować na warunkach albo (1) Powszechnej Licencji Publicznej GNU, wydanej przez
       Fundację   Wolnego   Oprogramowania,   albo   (2)   Licencji  Less.   Szczegóły  dotyczące
       rozprowadzania znajdują się w pliku README  pakietu  dystrybucyjnego  less.  Wraz  z  less
       powinieneś  otrzymać  egzemplarz  Powszechnej  Licencji Publicznej GNU (GNU General Public
       License) - zobacz plik COPYING.  Jeśli nie - napisz do Free Software Foundation, 59 Temple
       Place,  Suite  330,  Boston, MA 02111-1307, USA.  Powinieneś także otrzymać kopię Licencji
       Less - zobacz plik LICENSE.

       less rozpowszechniany jest z nadzieją, iż będzie  użyteczny  -  jednak  BEZ  JAKIEJKOLWIEK
       GWARANCJI,   nawet   domyślnej  gwarancji  PRZYDATNOŚCI  HANDLOWEJ  albo  PRZYDATNOŚCI  DO
       OKREŚLONYCH ZASTOSOWAŃ. W celu  uzyskania  bliższych  informacji  sięgnij  do  Powszechnej
       Licencji Publicznej GNU.

AUTOR

       Mark Nudelman
       Report bugs at https://github.com/gwsw/less/issues.
       Więcej informacji znajdziesz na witrynie macierzystej programu less:
       https://greenwoodsoftware.com/less

TŁUMACZENIE

       Autorami  polskiego  tłumaczenia  niniejszej  strony  podręcznika  są:  Gwidon S. Naskrent
       <naskrent@hoth.amu.edu.pl> i Wojtek Kotwica <wkotwica@post.pl>

       Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe  informacje  o  warunkach  licencji
       można   uzyskać   zapoznając   się   z   GNU   General   Public   License   w   wersji   3
       ⟨https://www.gnu.org/licenses/gpl-3.0.html⟩  lub  nowszej.  Nie   przyjmuje   się   ŻADNEJ
       ODPOWIEDZIALNOŚCI.

       Błędy  w  tłumaczeniu  strony  podręcznika  prosimy  zgłaszać  na  adres listy dyskusyjnej
       ⟨manpages-pl-list@lists.sourceforge.net⟩.

                                   wersja 590: 03 czerwca 2021                            LESS(1)