Provided by: manpages-pl_4.21.0-2_all bug

Nazwa

       mtools - narzędzia dostępu do dysków DOS w Uniksie

Wstęp

       Mtools  jest  zbiorem  narzędzi  pozwalających  systemom  uniksowym  na operowanie plikami
       systemu MS-DOS: odczyt, zapis i  przemieszczanie  plików  położonych  na  systemie  plików
       MS-DOS  (zwykle  dyskietce).  Gdy  jest to uzasadnione, każdy z programów usiłuje emulować
       odpowiednie polecenie MS-DOS. Nie są jednak emulowane zbędne  ograniczenia  i  osobliwości
       DOS-u. Na przykład, możliwe jest przesuwanie podkatalogów z jednego podkatalogu do innego.

       Mtools  wystarczają  do  zapewnienia  dostępu  do  systemów plikowych MS-DOS. Na przykład,
       polecenia  takie  jak  mdir  a:  działają  na  napędzie  a:  bez  uprzedniego   montowania
       (dołączania)   czy   inicjacji   (zakładając,   że   na   maszynie  działa  domyślny  plik
       `/etc/mtools.conf'.  Przy  pomocy  mtools  można  zmieniać  dyskietki  bez  potrzeby   ich
       dołączania i odłączania.

Skąd wziąć mtools

       Mtools można znaleźć w następujących miejscach (i ich mirrorach):

          http://ftp.gnu.org/gnu/mtools/mtools-4.0.43.tar.gz

       Łaty  mają  nazwy  mtools-wersja-ddmm.taz,  gdzie  wersja  oznacza wersję podstawową, dd -
       dzień, a mm  - miesiąc. Z powodu braku miejsca zwykle pozostawiam jedynie najnowszą łatę.

       There is an mtools mailing list at info-mtools @ gnu.org .  Please send all bug reports to
       this       list.        You       may       subscribe       to       the      list      at
       https://lists.gnu.org/mailman/listinfo/info-mtools. (N.B. Please remove the spaces  around
       the  "@".  I  left  them  there  in  order to fool spambots.)  Announcements of new mtools
       versions will also be sent to the list, in addition to the Linux announce newsgroups.  The
       mailing list is archived at http://lists.gnu.org/pipermail/info-mtools/

Wspólne cechy wszystkich poleceń mtools

   Opcje i nazwy plików
       Nazwy  plików  MS-DOS  składają  się  z  litery  napędu,  po  której  następuje dwukropek,
       podkatalog i nazwa pliku. Tylko nazwa pliku jest obowiązkowa, litera napędu  i  podkatalog
       są  opcjonalne.  Nazwy  plików  bez  litery  napędu odnoszą się do plików unixowych. Nazwy
       podkatalogów mogą używać zarówno separatora \ jak i \.  Użycie  separatora  \  lub  znaków
       uogólniających  wymaga  otoczenia  nazw  znakami cytowania (apostrofami, cudzysłowami) dla
       ochrony przed ich interpretacją przez  powłokę.  Jednakże  znaki  uogólniające  w  nazwach
       plików unixowych nie powinny być cytowane, gdyż chcemy by powłoka je rozwinęła.

       Procedury  "wyszukiwania  wzorców" wyrażeń regularnych stosują się do reguł uniksowych. Na
       przykład, * oznacza wszystkie pliki DOSowe (zamiast *.*). Bity określające atrybuty  pliku
       (archiwalny,   ukryty,   tylko-do-odczytu,   systemowy)  podczas  wyszukiwania  wzorca  są
       ignorowane.

       Wszystkie opcje używają znaku - (minus) jako pierwszego znaku, nie zaś /  (ukośnika),  jak
       mógłbyś się spodziewać w DOSie.

       Większość  poleceń mtools pozwala na użycie wielu nazw plików jako parametrów, co nie jest
       zgodne z konwencjami DOSu, ale jest przyjaźniejsze dla użytkownika.

       Most mtools commands allow options that instruct them how to handle file name clashes. See
       section name clashes, for more details on these.

       All  commands  accept the -i flag which allows to specify an image file (See section drive
       letters).

       All commands accept the -V flag which prints the version, and most  accept  the  -v  flag,
       which  switches on verbose mode. In verbose mode, these commands print out the name of the
       MS-DOS files upon which they act, unless stated otherwise. See  section  Commands,  for  a
       description of the options which are specific to each command.

   Litery napędów
       Znaczenie  liter  napędów  zależy od konfiguracji sprzętowej. Przy większości konfiguracji
       jednak, napęd A jest pierwszym napędem dyskietek, napęd B drugim napędem dyskietek  (jeśli
       jest  dostępny), napęd J jest napędem Jaz (jeśli dostępny), zaś napęd Z - napędem typu Zip
       (jeśli dostępny). W systemach, gdzie nazwa urządzenia  pochodzi  od  identyfikatora  SCSI,
       napęd  Jaz  przyjmowany  jest  za  4  obiekt  SCSI,  a  Zip za SCSI 5 (domyślne ustawienia
       fabryczne). W Linuksie, w przypadku obu tych napędów, przyjmuje  się,  że  jest  to  drugi
       napęd  szyny  SCSI  (/dev/sdb).  Ustawienia domyślne mogą być zmienione przez zmianę pliku
       konfiguracyjnego (patrz opis konfiguracji w mtools(5)).

       Litera dysku : (dwukropek) ma specjalne znaczenia. Jest używana do  uzyskania  dostępu  do
       plików, które są wprost podane w linii poleceń za pomocą opcji -i.

       Przykład:

           mcopy -i my-image-file.bin ::file1 ::file2 .

       Kopiuje to file1 i file2 z pliku obrazu (my-image-file.bin) do katalogu /tmp.

       Można także podać offset w pliku obrazu przez dodanie do nazwy pliku @@offset.

       Przykład:

           mcopy -i my-image-file.bin@@1M ::file1 ::file2 .

       Powyższe zaczyna szukać obrazu w pliku od offsetu 1M zamiast od początku pliku.

   Bieżący katalog roboczy
       Polecenie  mcd jest używane do ustawienia urządzenia i bieżącego katalogu (odnoszącego się
       do systemu plikowego MS-DOS). Jeśli nie zostanie użyte to domyślnym katalogiem  jest  A:/.
       Jednak  w przeciwieństwie do MS-DOS-u, istnieje tylko jeden katalog roboczy dla wszystkich
       napędów, nie zaś po jednym na napęd.

   Długie nazwy plików VFAT
       Niniejsza wersja mtools obsługuje długie nazwy plików  stosowane  w  VFAT.  Jeśli  unixowa
       nazwa pliku jest zbyt długa, by zmieścić się w krótkiej nazwie DOSu, zachowywana jest jako
       długa nazwa VFAT i tworzona jest towarzysząca jej krótka nazwa. Tę  krótką  nazwę  widzisz
       sprawdzając  dysk  DOSem  w  wersji  wcześniejszej niż 7.0.  Poniższe zestawienie pokazuje
       kilka przykładów krótkich nazw:

             Długa nazwa   Nazwa MS_DOS   Powód zmiany nazwy    -----------   ------------   -----------------------    ToJestTest    TOJEST~1       zbyt długa nazwa pliku    alain.knaff   ALAIN~1.KNA    za długie rozszerzenie    prn.txt       PRN~1.TXT      PRN jest nazwą urządzenia    .abc          ABC~1          pusta nazwa pliku    hot+cold      HOT_CO~1       niedozwolony znak

       Jak widać, w celu uzyskania krótkiej nazwy zastosowano następujące przekształcenia:

       *      Niedozwolone  znaki  są  zastąpione   podkreśleniem.   Znakami   zabronionymi   są:
              ;+=[]',\"*\<>/?:|.

       *      Usunięte  są  dodatkowe  kropki,  które  nie  mogą  być zinterpretowane jako główny
              separator nazwy/rozszerzenia.

       *      Tworzony jest licznik dla przyrostka ~n,

       *      Nazwa skracana jest tak, by spełnić ograniczenie 8+3.

       Początkowa, uniksowa nazwa pliku (długa lub krótka) zwana jest również nazwą pierwotną lub
       główną  (primary),  zaś  pochodząca  od  niej nazwa krótka zwana jest wtórną lub dodatkową
       (secondary).

       Przykład:

           mcopy /etc/motd a:Reallylongname

       Mtools utworzą wpis w VFAT dla  `DlugaNazwa'  i  użyją  `DLUGANAZ'  jako  nazwy  krótkiej.
       `DlugaNazwa' jest tutaj nazwą główną, zaś `DLUGANAZ' nazwą dodatkową.

           mcopy /etc/motd a:motd

       `motd'  spełnia  ograniczenia  stawiane  nazwom  pliku DOS. Mtools nie musi tworzyć z niej
       innej nazwy. Nazwą pierwotną jest `motd', a nie ma nazwy wtórnej.

       W skrócie: nazwą główną jest długa nazwa, jeśli taka istnieje, lub krótka nazwa, jeśli nie
       ma długiej nazwy.

       Mimo,   iż   VFAT   jest  dużo  elastyczniejszy  niż  FAT,  nawet  w  nim  nadal  istnieją
       niedopuszczalne nazwy plików. Pozostały jeszcze niektóre niedozwolone znaki  (\"*\<>/?:|),
       zaś nazwy urządzeń w dalszym ciągu są zarezerwowane.

          Nazwa uniksowa   Długa nazwa   Powód zmiany -------------   -----------   ------------------------- prn             prn-1         PRN jest nazwą urządzenia ab:c            ab_c-1        niedozwolony znak

       Jak   widać,   w   przypadku   niedozwolonej  długiej  nazwy,  wykonywane  są  następujące
       przekształcenia:

       *      Niedozwolone znaki zastępowane są podkreśleniami,

       *      Tworzony jest licznik dla przyrostka ~n,

   Kolizje nazw
       Podczas zapisu pliku na  dysk,  jego  długa  lub  krótka  nazwa  może  kolidować  z  nazwą
       istniejącego pliku lub katalogu. Może się to zdarzyć dla każdego z poleceń tworzących nowy
       katalog lub wpis w katalogu, takiemu jak mcopy, mmd, mren, mmove. W przypadku kolizji nazw
       polecenia mtools pytają o sposób postępowania. Oferują kilka możliwości:

       overwrite
              Nadpisuje istniejący plik. Nie jest możliwe nadpisanie katalogu plikiem.

       rename
              Zmienia nazwę nowo tworzonego pliku. Mtools pytają o nową nazwę pliku.

       autorename
              Zmienia nazwę nowo tworzonego pliku. Mtools wybierają same nazwę, bez pytania.

       skip   Pomiń ten plik, zajmij się następnym (jeśli jest).

       By  wybrać  jedną  z powyższych akcji, po zachęcie ze strony polecenia, wpisz jej pierwszą
       literę. Jeśli użyjesz małej litery, to akcja będzie się odnosić wyłącznie do  tego  pliku;
       użycie  dużej  litery spowoduje zastosowanie danej akcji do wszystkich plików bez dalszych
       pytań.

       Można również wybrać akcje (dla wszystkich plików) w linii poleceń, przy wywołaniu mtools:

       -D o   Domyślnie nadpisuje nazwy pierwotne.

       -D O   Domyślnie nadpisuje nazwy wtórne.

       -D r   Domyślnie zmienia nazwę pierwotną.

       -D R   Domyślnie zmienia nazwę wtórną.

       -D a   Domyślnie automatycznie zmienia nazwę pierwotną.

       -D A   Domyślnie automatycznie zmienia nazwę wtórną.

       -D s   Domyślnie przeskocz nazwę pierwotną.

       -D S   Domyślnie przeskocz nazwę wtórną.

       -D m   Pytaj użytkownika, co zrobić z nazwą pierwotną.

       -D M   Pytaj użytkownika, co zrobić z nazwą wtórną.

       Zauważ,  że  w  linii  poleceń  przełączniki  małe/duże  odróżniają  polecenia  dla  nazwy
       pierwotnej/wtórnej,  podczas  gdy  przy  wyborze interakcyjnym małe/duże różnicują zakres:
       tym-razem/zawsze.

       Nazwa pierwotna jest nazwą wyświetlaną w Windows 95 lub Windows NT, tj. nazwą długą, jeśli
       takowa  istnieje,  w przeciwnym razie krótką.  Nazwa wtórna jest nazwą "ukrytą", tj. nazwą
       krótką jeśli istnieje długa.

       Przy domyślnym sposobie działania mtools użytkownik jest proszony o  reakcję  w  przypadku
       kolizji nazw pierwotnych, zaś nazwy wtórne zmieniane są automatycznie.

       Jeśli kolizja nazw zdarzy się w katalogu Unixa, mtools pytają tylko czy nadpisać plik, czy
       go pominąć.

   Rozróżnianie dużych i małych liter w systemie VFAT
       System plików VFAT potrafi  zapamiętać  wielkość  znaków  (małe/duże  litery)   w  nazwach
       plików.  W  tym  samym  katalogu  nie  mogą  jednak istnieć pliki o nazwach różniących się
       jedynie wielkością liter. Jeśli na przykład  zapisano  plik  o  nazwie  DlugaNazwaPliku  w
       systemie  plikowym  VFAT, mdir pokaże go jako DlugaNazwaPliku, a nie jako DlugaNazwapliku.
       Jednak polecenie odmówi dodania  pliku  DlugaNazwapliku  do  tego  samego  katalogu,  gdyż
       wielkość liter jest ignorowana przy sprawdzaniu kolizji.

       System  VFAT umożliwia przechowywanie wielkości liter nazwy pliku w bajcie atrybutu, jeśli
       wszystkie litery tej nazwy są duże (bądź małe) oraz wszystkie litery rozszerzenia  też  są
       duże  (lub  odpowiednio, małe).  Mtools używają tej informacji do wyświetlania nazw plików
       oraz tworzenia nazw uniksowych przy kopiowaniu (mcopy) do katalogu Unixa.  Może  to  dawać
       nieoczekiwane  efekty  w  odniesieniu  do  plików  zapisanych  przy  użyciu  DOS  w wersji
       wcześniejszej niż 7.0: nazwy takich plików będą  w  całości  zamienione  na  duże  litery.
       Zachowanie  to  różni  się  od  poprzedniej  wersji  mtools,  która  tworzyła nazwy plików
       uniksowych złożone z małych liter.

   Formatowanie o dużej gęstości
       Mtools supports a number of formats which allow storage of more data on disk  than  usual.
       Due  to  different  operating  system  abilities,  these  formats are not supported on all
       operating systems. Mtools recognizes these formats transparently where supported.

       W celu sformatowania takich dyskietek powinieneś użyć narzędzia odpowiedniego  do  systemu
       operacyjnego.  Dla  Linuksa,  odpowiednie  narzędzia  obsługi  dyskietek  można  znaleźć w
       pakiecie fdutils w następujących miejscach:

          http://www.fdutils.linux.lu/.

       Dalszych szczegółów  szukaj  w  dokumentacji  dołączonej  do  tego  pakietu.  Należy  użyć
       superformat,  by  sformatować  dyskietkę w dowolnym z formatów oprócz XDF, oraz xdfcopy do
       formatowania XDF.

   Więcej sektorów
       Najstarszą metodą umieszczenia większej ilości danych na dyskietce  jest  użycie  większej
       liczy  sektorów  i cylindrów. Mimo, że standardowy format używa 80 cylindrów i 18 sektorów
       (na 3,5" dyskietkach  dużej  gęstości),  to  możliwe  jest  użycie  do  83  cylindrów  (na
       większości napędów) i do 21 sektorów. Metoda ta pozwala na zapisanie do 1743K na dyskietce
       3,5"HD. Dyskietki  o  21  sektorach  są  jednak  dwukrotnie  wolniejsze  od  standardowych
       dyskietek  o  18  sektorach,  gdyż  sektory  są  upakowane  tak blisko siebie, że zachodzi
       potrzeba ich przeplotu. Problem ten nie istnieje przy formatach o 20 sektorach.

       Formaty te są obsługiwane przez liczne shareware'owe DOSowe programy narzędziowe takie jak
       fdformat  i  vgacopy.  W  swej  nieskończonej  arogancji  Bill  Gate$ wierzył, że to on to
       wynalazł i nazwał je "dyskami  DMF"  lub  "Windows  formatted  disks".  W  rzeczywistości,
       rozwiązanie  to  istniało  już  od lat! Mtools obsługują te formaty w Linuksie, SunOS oraz
       DELL Unix PC.

   Większe sektory
       Użycie większych sektorów umożliwia przekroczenie pojemności możliwej  do  uzyskania  przy
       standardowych  sektorach 512-bajtowych. Powodem jest nagłówek sektora. Nagłówek sektora ma
       taki  sam  rozmiar,  niezależnie  od  liczby  bajtów  danych  w  sektorze.  Możemy   zatem
       zaoszczędzić  nieco  miejsca  używając mniejszej liczby większych sektorów. Na przykład, 1
       sektor 4-kilobajtowy zabiera tylko jedno miejsce na nagłówek, podczas gdy  8  sektorów  po
       512 bajtów ma 8 nagłówków, przy tej samej ilości danych użytkowych.

       Metoda ta umożliwia przechowanie do 1992K na dyskietkach 3,5HD.

       Mtools obsługują te formaty tylko w Linuksie.

     2m
       Format  2m  został  pierwotnie wynaleziony przez Ciriaco Garcia de Celis. On również używa
       większych niż zwykle sektorów, by pomieścić więcej  danych  na  dyskietce.  Posługuje  się
       jednak  standardowym formatem (18 sektorów po 512 bajtów każdy) na pierwszym cylindrze, by
       ułatwić obsługę tych dyskietek w DOS-ie. Faktycznie, metoda ta pozwala na  użycie  sektora
       startowego  (bootsector)  o  standardowym  rozmiarze,  zawierającego opis, jak powinna być
       odczytana reszta dyskietki.

       Wadą tego rozwiązania jest to, że  pierwszy  cylinder  może  pomieścić  mniej  danych  niż
       pozostałe.  Niestety, DOS potrafi obsługiwać wyłącznie dyskietki o tej samej ilości danych
       na każdej ścieżce. A zatem 2m ukrywa fakt, iż pierwsza ścieżka zawiera mniej danych  przez
       użycie shadow FAT. (Zwykle DOS przechowuje FAT w dwu identycznych kopiach, dla dodatkowego
       bezpieczeństwa. XDF przechowuje tylko jedną kopię, ale mówi DOS-owi, że przechowuje  dwie.
       W ten sposób oszczędzane jest miejsce, jakie byłoby zajęte przez drugą kopię FAT). Oznacza
       to również, że nie powinno się nigdy  używać  dyskietek  2m  do  zapisywania  czegokolwiek
       innego niż system plików DOS.

       Mtools obsługują te formaty tylko w Linuksie.

     XDF
       XDF  jest  formatem  dużej  gęstości  używanym  przez  OS/2.  Umożliwia  przechowywanie na
       dyskietce do 1840K. Jest to mniej niż najlepsze formaty 2m, ale jego  główną  zaletą  jest
       szybkość:  600  milisekund  na  ścieżkę. Jest to szybciej niż dla formatu 21-sektorowego i
       prawie tak szybko jak dla standardowego formatu o 18 sektorach. Chcąc zapewnić  dostęp  do
       tych  dyskietek,  należy sprawdzić, że mtools zostały skompilowane z obsługą XDF i ustawić
       zmienną use_xdf dla napędu w pliku konfiguracyjnym. Szczegóły można znaleźć w  rozdziałach
       Kompilowanie mtools i Różne zmienne.  Szybki dostęp XDF osiągalny jest przy jądrze Linuksa
       nowszym niż 1.1.34.

       Mtools obsługuje ten format tylko w Linuksie.

       Ostrzeżenie / Uwaga dystrybutorzy: mtools skompilowane  pod  jądrem  Linuksa  nowszym  niż
       1.3.34  nie  będzie  działać  przy starszym jądrze. Skompilowane jednak na starszym jądrze
       działa nadal na nowszym, z wyjątkiem tego, że dostęp XDF jest wolniejszy. Zaleca  się,  by
       autorzy  dystrybucji  dołączali  binaria mtools skompilowane wyłącznie pod jądrze starszym
       niż  1.3.34,  aż  do  ukazania  się  2.0.  Po  ukazaniu  się  2.0  mogą  (i  powinny)  być
       rozpowszechniane   binaria   mtools  kompilowane  pod  nowszymi  jądrami.  Binaria  mtools
       kompilowane pod jądrami starszymi niż 1.3.24 nie będą działać przy żadnym z jąder 2.1  lub
       późniejszym.

   Kody zakończenia
       Wszystkie   polecenia  mtools  zwracają  0  w  przypadku  powodzenia,  1  przy  kompletnym
       niepowodzeniu lub 2 przy częściowym.  Wszystkie  polecenia  mtools  przed  pracą  dokonują
       pewnych sprawdzeń poprawności, by upewnić się, że dysk jest rzeczywiście dyskiem MS-DOS (a
       nie, powiedzmy, dyskiem systemu ext2 czy MINIX). Kontrole te mogą odrzucić dyski częściowo
       uszkodzone,  które mimo to mogą być czytelne. Można uniknąć tych kontroli przez ustawienie
       zmiennej środowiska MTOOLS_SKIP_CHECK lub  odpowiedniej  zmiennej  pliku  konfiguracyjnego
       (patrz rozdział Zmienne globalne w mtools(5)).

   BŁĘDY
       Niefortunnym  efektem  ubocznym odgadywania poprawnego urządzenia (przy obsługiwaniu wielu
       pojemności dyskietek) jest sporadyczny komunikat o błędzie ze sterownika urządzenia.  Może
       być on spokojnie zignorowany.

       Kod  sprawdzający  formatowanie  zatyka się na dyskietkach 1.72M formatowanych przy użyciu
       mformat z mtools wersji wcześniejszych  niż  2.0.7.   Należy  ustawić  zmienną  środowiska
       MTOOLS_FAT_COMPATIBILITY  (lub  odpowiednią  zmienną pliku konfiguracyjnego, patrz Zmienne
       globalne w mtools(5)), by pominąć sprawdzanie fat.

Zobacz także

       floppyd_installtest mattrib mbadblocks mcd mcopy mdel  mdeltree  mdir  mdu  mformat  minfo
       mkmanifest mlabel mmd mmount mmove mrd mren mshortname mshowfat mtoolstest mtype

TŁUMACZENIE

       Autorami   polskiego   tłumaczenia   niniejszej  strony  podręcznika  są:  Robert  Luberda
       <robert@debian.org>

       Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe  informacje  o  warunkach  licencji
       można   uzyskać   zapoznając   się   z   GNU   General   Public   License   w   wersji   3
       ⟨https://www.gnu.org/licenses/gpl-3.0.html⟩  lub  nowszej.  Nie   przyjmuje   się   ŻADNEJ
       ODPOWIEDZIALNOŚCI.

       Błędy  w  tłumaczeniu  strony  podręcznika  prosimy  zgłaszać  na  adres listy dyskusyjnej
       ⟨manpages-pl-list@lists.sourceforge.net⟩.