Provided by: manpages-pl_4.21.0-2_all 
NAZWA
gpm - narzędzie do kopiowania i wklejania oraz serwer myszy konsoli wirtualnych
SKŁADNIA
gpm [ opcje ]
OPIS
Ten program stara się być użytecznym serwerem myszy dla aplikacji uruchamianych na konsoli
linuksowej. Bazuje on na pakiecie "selection" i część jego kodu pochodzi właśnie z
selection. Pakiet ma być zamiennikiem programu "selection" jako mechanizmu kopiowania i
wklejania, zapewnia także dodatkowe usługi. "Selection" było pierwszą implementacją
mechanizmu kopiowania i wklejania w Linuksie, używającą dwóch przycisków myszy. Zaznaczony
tekst będzie dalej w tym dokumencie nazywany zaznaczeniem (ang. selection). Poniższe
informacje zostały wzięte z pliku texinfo, który nadal jest polecanym źródłem informacji.
Plik wykonywalny gpm ma działać jako demon (tak więc gpmd byłoby dla niego lepszą nazwą).
Ta część opisuje opcje w linii poleceń gpm, a funkcje programu opisuje kolejna część.
Z powodu ograniczeń wywołania systemowego "ioctl(TIOCLINUX)", gpm musi być uruchamiany
przez administratora. Ograniczenia zostały dodane w ostatnich jądrach 1.1, w celu
usunięcia błędu ochrony związanego z zaznaczaniem i robieniem zrzutów ekranowych.
Serwer może być ustawiony, tak by pasował do gustu użytkownika i dowolne aplikacje
używające myszy odziedziczą te ustawienia. W wersjach od 1.02 aż do 1.19.2, właściwości
myszy mogły być zmieniane przez każdego użytkownika logującego się na konsoli systemowej
za pomocą opcji -q. Ze względów bezpieczeństwa ta opcja nie jest już dostępna.
Od wersji 0.97 serwer sam umieszcza się w tle. Aby usunąć gpm z pamięci należy wywołać go
jeszcze raz z opcją -k, chociaż killall gpm może być lepszym wyjściem.
POLECENIA SPECJALNE
Wersja 1.10 dodała możliwość wykonywania poleceń specjalnych w odpowiednich warunkach.
Standardowo jest to ponowne uruchomienie lub zatrzymanie systemu, ale użytkownik może
ustawić własne. Możliwość wywoływania poleceń jest ciekawa dla programistów, gdyż pozwala
na czyste wyłączenie komputera, kiedy klawiatura jest zablokowana i niedostępna jest sieć,
w celu przywrócenia systemu do stanu używalności.
Polecenia specjalne są włączane przez potrójne kliknięcie lewym i prawym przyciskiem --
bardzo nietypowe przy normalnym używaniu myszy. Najprościej jest je wykonać trzymając
jeden przycisk i trzykrotnie klikając drugim. Kiedy wykonywanie specjalnych komend
zostanie uruchomione, na konsoli pojawi się wiadomość (i dwa dźwięki z głośniczka jeśli
się go posiada); jeśli użytkownik puści wszystkie przyciski i wciśnie znowu jeden z nich w
ciągu trzech sekund, wtedy wykonane zostanie polecenie przypisane do tego przycisku.
Standardowe polecenia specjalne to:
lewy przycisk
Ponowne uruchomienie systemu, przez wysłanie sygnału do procesu init.
środkowy przycisk (jeśli jest)
Wykonuje /sbin/shutdown -h now
prawy przycisk
Wykonuje /sbin/shutdown -r now
Opcja -S włącza wykonywanie poleceń specjalnych i pozwala na zmianę trzech specjalnych
poleceń. Aby zaakceptować standardowe polecenia należy wpisać -S "" (podaje pusty
argument). Aby podać swoje własne polecenia, proszę użyć listy rozdzielonej dwukropkami
podając polecenia dla lewego, środkowego i prawego przycisku. Jeśli jakieś polecenie jest
puste, zostanie zinterpretowane jako "wyślij sygnał do procesu inicjującego (init)". Ta
szczególna operacja jest udostępniana w połączeniu z wykonywaniem poleceń zewnętrznych,
ponieważ czasem błąd programu uniemożliwia forkowanie; w takim rzadkim przypadku
programista powinien być w stanie wyłączyć system pomimo tego, a zabicie procesu init jest
jedyną możliwością zrobienia tego.
Jako przykład: -S ":telinit 1:/sbin/halt", przypisuje zabicie init lewemu przyciskowi,
uruchomienie w trybie jednego użytkownika środkowemu i zatrzymanie systemu prawemu
przyciskowi.
Administratorzy systemu powinni oczywiście postępować bardzo ostrożnie z tymi poleceniami,
ponieważ gpm uruchamia się z prawami administratora. Polecenia specjalne są dobre tylko w
komputerach, gdzie fizyczny dostęp do myszy jest możliwy tylko dla zaufanych osób.
OPCJE WIERSZA POLECEŃ
W wierszu poleceń dostępne są następujące opcje:
-a przysp
Ustawia przyspieszenie myszy kiedy pojedynczy ruch myszą jest dłuższy niż delta
(zobacz -d).
-A[limit]
Uruchamia z wyłączonym mechanizmem wklejania. Jest to pomyślane jako środek
bezpieczeństwa - prawdopodobny wydaje się następujący atak na system: ktoś wkleja
do bufora selekcji złośliwe polecenie powłoki (rm -rf /) włączając znak końca
linii, a ofiara naciska środkowy przycisk myszy... W wersji 1.17.2 został
wprowadzony bardziej ogólny mechanizm czasu oczekiwania - serwer gpm może
samoczynnie wyłączyć mechanizm wklejania po pewnym czasie nieaktywności. Aby
włączyć ten tryb pracy, należy podać opcjonalny parametr limit (bez spacji pomiędzy
opcją a argumentem!), który zostanie zinterpretowany jako czas w sekundach, w
którym bufor zaznaczenia jest uważany za poprawny i możliwy do wklejania. W wersji
1.15.7 został dodany prosty program "disable-paste". Jeżeli wiele użytkowników może
pracować na konsoli systemowej, to dobrym dodatkiem do pliku /etc/profile mogą być
następujące wiersze:
case $( /usr/bin/tty ) in
/dev/tty[0-9]*) /usr/bin/disable-paste ;;
esac
-b baud
Ustawia prędkość (baud rate).
-B sekwencja
Ustawia kolejność przycisków. “123” jest normalnym ustawieniem, “321” może być
używane przez osoby leworęczne, a “132” może być użyteczne przy myszy
dwuprzyciskowej (zwłaszcza w Emacsie). Wszystkie kombinacje są dozwolone.
-d delta
Ustawia wartość delty. Kiedy pojedynczy ruch myszą jest dłuższy niż delta, przysp
jest używane jako mnożnik (musi być większe lub równe 2).
-D Przy uruchamianiu nie uruchamia się automatycznie w tle i wypisuje wiadomości na
standardowego wyjście błędów, a nie poprzez mechanizm syslog. Jest to użyteczne w
celu odpluskiwania; w poprzednich wersjach było to robione za pomocą opcji
kompilacji.
-g numer
Używany z urządzeniami typu glidepoint, emuluje określony przycisk przez stukanie w
gładzik. Numer musi wynosić 1, 2 lub 3 i określa numer przycisku przed zmianą
ustawień w opcji -B. Ta opcja wiąże się z dekodowaniem mman i ps2. Standardowo
żaden przycisk nie jest emulowany, ponieważ stukanie w tych urządzeniach jest
niekompatybilne z normalnymi myszkami ps2.
-h Pokazuje streszczenie opcji w wierszu poleceń.
-i interwał
Ustawia górny limit czasowy przy wielokrotnych kliknięciach. Jeśli czas pomiędzy
puszczeniem i wciśnięciem przycisku jest mniejszy niż ten interwał, uważane jest to
za podwójne lub potrójne kliknięcie. Jednostką są milisekundy.
-k Zabija działający gpm. Może być używane przez użytkowników myszy typu "bus" w celu
zabicia gpm, przed uruchamianiem X (chyba że użyją opcji -R lub ograniczenie
pojedynczego otwarcia zostanie usunięte z jądra).
-l kodowanie
Wybiera tablicę (LUT) dla "inword()". Argument kodowanie jest listą znaków. "-"
jest używane do podania zakresu, a "\" do ochrony następnego znaku lub zapewnienia
kodu ósemkowego. Tylko widoczne znaki mogą pojawić się w kodowaniu, ponieważ znaki
specjalne nie mogą pojawić się w pamięci video w trybie tekstowym podczas
kopiowania zaznaczenia.
-m plik
Wybiera urządzenie myszy do otwarcia. Musi być podane przed opcją -t i -o.
-M Włącza tryb wielu urządzeń. Demon będzie czytał dwa różne urządzenia myszy. Każda
następna opcja odnosi się do drugiego urządzenia, a każda wcześniejsza do
pierwszego. Ta opcja automatycznie uruchamia "powielacz" (opcja -R).
-o lista-opcji-dodatkowych
The option works similarly to the “-o” option of mount; it is used to specify a
list of “extra options” that are specific to each mouse type. The list is
comma-separated. The options `dtr', `rts' or `both' are used by the serial
initialization to toggle the modem lines like, compatibly with earlier gpm
versions; note however that using -o dtr associated with non-plain-serial mouse
types may now generate an error. And by the way, use -o after -m and after -t.
-p Włącza widoczny wskaźnik podczas zaznaczania. Tak zachowuje się selection-1.7, lecz
czasem jest to denerwujące. Standardowo wskaźnik nie jest pokazywany, co może być
równie denerwujące.
-r numer
Ustawia czułość jako wartość procentową (od 1 do 100, domyślnie 10). Niższa czułość
może posłużyć do zwolnienia ruchów kursora, lecz nie da się w ten sposób go
przyspieszyć (zob. -a).
-R[nazwa]
Zmienia gpm, aby działał jako powielacz: wszystkie dane od myszy w trybie
graficznym zostaną przekazane do kolejki fifo /dev/gpmdata w protokole nazwa. W
szczególności można użyć tych samych nazw, jak dla opcji -t, aczkolwiek tryb
powtarzania dla pewnych protokołów może jeszcze nie być zaimplementowany.
Dodatkowo, można podać raw jako nazwę, aby uzyskać powtarzanie bajt po bajcie bez
jakiejkolwiek translacji protokołów. Jeżeli nie podano nazwy, to wartością domyślną
jest msc. Używając gpm w trybie powtarzania można skonfigurować serwer X do
używania jego kolejki jako urządzenia myszy. Ta opcja jest przydatna dla
właścicieli myszy typu bus w celu ominięcia ograniczeń pojedynczego otwarcia. To
pozwala w prosty sposób poradzić sobie z głupimi myszami, mogącymi działać w dwóch
trybach, co zmusza użytkownika do trzymania środkowego przycisku w czasie zmiany
trybu graficznego. Ta opcja jest włączana przez opcję -M.
-s numer
Ustawia częstotliwość próbkowania dla urządzenia myszy.
-S polecenia
Włącza przetwarzanie poleceń specjalnych i opcjonalnie ustawia polecenia specjalne
(przez listę oddzieloną dwukropkami). Zob. wyżej na dokładniejszy opis poleceń
specjalnych.
-t nazwa
Ustawia typ myszy. Wpis -t help pozwala uzyskać listę możliwych typów. Opcji -t
można użyć po wybraniu urządzenia za pomocą opcji -m
-v Pokazuje informację o wersji i kończy działanie.
-2 Wymusza dwa przyciski. To oznacza, że środkowy przycisk (jeśli istnieje) będzie
działał jakby był prawym.
-3 Wymusza trzy przyciski. Standardowo mysz jest uważana za dwuprzyciskową, dopóki
środkowy przycisk nie zostanie wciśnięty. Jeżeli są trzy przyciski, prawy jest
używany do rozszerzenia zaznaczenie, a środkowy do wklejenia. Uwaga: jeśli użyje
się opcji -3 z myszką dwuprzyciskową nie będzie móżna wkleić zaznaczenia.
DZIAŁANIE
Aby zaznaczyć tekst proszę wcisnąć lewy przycisk i przeciągnąć myszą. Aby wkleić tekst na
tej samej lub innej konsoli należy wcisnąć środkowy przycisk. Prawy przycisk jest używany
do zmiany rozmiaru zaznaczenia (tak jak w "xterm").
Myszy dwuprzyciskowe używają prawego przycisku do wklejania.
Podwójne i potrójne kliknięcia zaznaczają cały wyraz lub cały wiersz. Użycie opcji -p jest
polecane w celu uzyskania lepszej widoczności.
Jeśli po zawartości wiersza zaznaczona jest kończąca spacja i jeśli nie ma w tym wierszu
więcej tekstu, jego reszta zostanie zaznaczona automatycznie. Jeśli zaznaczone jest kilka
wierszy, zaznaczone spacje na końcach każdego z nich zostaną usunięte z bufora
zaznaczenia.
Jeśli w trakcie zaznaczenia na konsoli wirtualnej wyświetlone zostaną jakieś znaki w
zaznaczonym miejscu, podświetlenie zostanie usunięte z ekranu, aby zachować integralność
wyświetlania, ale zawartość bufora zostanie nienaruszona.
Mechanizm zaznaczania jest wyłączony jeśli wirtualna konsola zostanie ustawiona w tryb
graficzny, np. w czasie uruchamiania X11, i zostanie przywrócona przy powrocie do trybu
tekstowego (zob. część BŁĘDY poniżej).
BŁĘDY
Serwer gpm może mieć problemy w czasie współdziałania z X: jeśli dana mysz jest
urządzeniem z możliwością pojedynczego otwarcia (np. myszy typu bus), powinno się wyłączyć
gpm przed uruchamianiem X lub użyć opcji -R (zob. wyżej). Aby wyłączyć gpm, proszę użyć
gpm -k. Ten problem nie dotyczy myszy typu serial.
Dwie instancje gpm nie mogą zostać uruchomione na tym samym systemie. Aby użyć dwóch
myszki proszę skorzystać z opcji -M (zob. wyżej).
Podczas gdy aktualna konsola jest w trybie graficznym, gpm jest uśpiony dopóki nie powróci
do trybu tekstowego (chyba że zostanie użyte -R). Przez to nie będzie zwracał odpowiedzi
klientom. Jednak jest to nietypowe, aby programy wykorzystujące mysz, odczytywały ją na
ukrytej konsoli.
Klienty wydzielone z gpm nie są aktualizowane, dlatego używanie ich stanowi potencjalne
zagrożenie dotyczące bezpieczeństwa.
AUTORZY
Andrew Haylett <ajh@gec-mrc.co.uk> (oryginalny kod selection)
Alessandro Rubini <rubini@linux.it> (stary opiekun
(wciąż bardzo pomaga))
Ian Zimmerman <itz@speakeasy.org> (stary opiekun)
Nico Schottelius <nico@schottelius.org> (opiekun)
A także bardzo wiele innych osób, które pomogły tworzyć selection i gpm.
OPIEKUNOWIE
Obecnym opiekunem jest Nico Schottelius. Jednak bez pomocy Alessandra Rubiniego i członków
listy dyskusyjnej, on sam nie podołałby zadaniu opiekowania się gpm. Adres lista
dyskusyjnej dla deweloperów to gpm@lists.linux.it. Więcej informacji o liście znajduje się
w pliku README, w części poświęconej dystrybucji źródeł gpm.
PLIKI
/var/run/gpm.pid PID uruchomionego gpm
/dev/gpmctl Gniazdko kontrolne dla klientów
/dev/gpmdata Kolejka fifo zapisywana przez powielacz (opcja -R).
ZOBACZ TAKŻE
gpm-types(7)
Opis aktualnych typów urządzeń wskazujących obsługiwanych przez gpm.
Plik info o gpm, który zawiera kompletne informacje i wyjaśnia jak napisać klienta gpm.
TŁUMACZENIE
Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika są: Jarek Wołoszyn
<yossa@dione.ids.pl>, Robert Luberda <robert@debian.org> i Michał Kułach
<michal.kulach@gmail.com>
Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji
można uzyskać zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3
⟨https://www.gnu.org/licenses/gpl-3.0.html⟩ lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ
ODPOWIEDZIALNOŚCI.
Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres listy dyskusyjnej
⟨manpages-pl-list@lists.sourceforge.net⟩.