Ubuntu Manpage: chattr - Linux dosya sisteminin üzerinde dosya özniteliklerini değiştirir

İSİM

       chattr - Linux dosya sisteminin üzerinde dosya özniteliklerini değiştirir

KULLANIM

       chattr [ -RV ] [ -v sürüm ] [ -p proje ] [ kip ] dosyalar...

AÇIKLAMA

       chattr Linux dosya sistemi üzerinde dosya özniteliklerini değiştirir.

       Sembolik kip sözdizimi: +-=[aAcCdDeFijmPsStTux]

           ’+’ belirtilen özniteliklerin varolanlara eklenmesini sağlar
           ’-’ belirtilen öznitelikleri dosya özniteliklerinden kaldırır
           ’=’ belirtilen özniteliklerin dosyadakilerin yerini almasını sağlar

       aAcCdDeFijmPsStTux harfleri dosyalar için yeni öznitelikleri seçer:

           a sadece dosya sonuna ekleme yapılabilir,
           A erişim zamanı güncellenmez
           c dosyalar sıkıştırılmış tutulur
           C yazmada kopyalama yapılmaz
           d dosya dump uygulamasından etkilenmez
           D dizin güncellemelerini eşzamanlı olur
           e blokları eşlemek için uzantılar kullanılır
           F dizin aramaları harf büyüklüğüne duyarsız olur
           i dosya değiştirilemez
           j dosya sistemi günlüklemesi yapılır
           m sistem dosyayı sıkıştıramaz
           P hiyerarşi korunur
           s silme güvenliği sağlanır
           S güncellemeler eşzamanlı olur
           t ardarda dosya eklemeli sistemlerde blok parçalanmaz
           T dizin tepe dizin varsayılır
           u dosya silinince kurtarılabilir
           x dosyalar doğrudan erişilir olur

       E, I, N ve V öznitelikleri salt okunur olup lsattr(1) ile listelenir ama chattr ile
       değiştirilemez:

           E sistem dosyayı şifreleyebilir
           I dizin indislenebilir
           N veri dosya düğümünde saklanır
           V dosyayı sistem doğrular

       Özniteliklerin tamamını her dosya sistemi desteklemeyebileceği gibi gerekli araçlara da
       sahip olmayabilir. Dosya sistemine özgü ayrıntılar için btrfs(5), ext4(5) ve xfs(5) gibi
       dosya sistemine özgü kılavuz sayfalarına bakın.

SEÇENEKLER

       -R  Dizinlerin ve içeriklerinin özniteliklerini ardışık olarak değiştirir.

       -V  Yapılan işlem hakkında daha ayrıntılı çıktı verir ve sürüm bilgilerini gösterir.

       -f  Çoğu hata iletisi engellenir.

       -v sürüm
           Dosyanın sürümünü/nesil numarasını ayarlar.

       -p proje
           Dosyanın proje numarasını ayarlar.

ÖZNİTELİKLER

a a özniteliği atanmış bir dosya, yazmak için yalnızca ekleme kipinde açılabilir.
Yalnızca root kullanıcısı veya CAP_LINUX_IMMUTABLE yeteneğine sahip bir süreç bu
özniteliği atayabilir veya silebilir.

A A özniteliği atanmış bir dosyanın erişim zamanı güncellenmez. Bu, dizüstü sistemlerde
disk G/Ç sırasında bir miktar tasarruf sağlar.

c c özniteliği atanmış bir dosyanın okuma-yazma sırasındaki açılması/sıkıştırılması
çekirdeğin denetimindedir. Bu dosyadan okuma yapılmak istendiğinde sıkıştırılmamış
veri döner. Yazılmak istendiğinde ise diske yazılmadan önce sıkıştırma yapılır.
Ayrıca, YAZILIM HATALARI ve SINIRLAMALAR bölümü de okunmalıdır. (Ek bilgi: btrfs(5)
dosya sisteminde c atanmışsa C atanamaz. Ayrıca, btrfs bağlama seçeneği ’nodatasum’
ile de çelişir.)

C C özniteliği atanmış bir dosyaya yazımda-kopyala güncellemeleri uygulanmaz. Bu
seçenek, sadece yazımda-kopyalama yapan sistemlerde desteklenir. (Ek bilgi: btrfs(5)
dosya sisteminde yeni veya boş dosyalara C özniteliği atanamaz. Veri bloklarına sahip
bir dosyada atanmışsa, dosyaya atanan blokların ne zaman tamamen kararlı olacağı
tanımsızdır. C özniteliği bir dizine atanmışsa dizin üzerinde etkisi yoktur ama bu
dizinde yeni oluşturulan dosyalara yazımda-kopyalama-yapma özniteliği atanmış
olacaktır. C atanmışsa c atanamaz.)

d d özniteliği atanmış bir dosya dump(8) çalıştırıldığında yedeklemeye aday
olmayacaktır.

D D özniteliği bir dizine uygulanırsa dizindeki değişiklikler diske eşzamanlı yazılır;
bu, dosya alt kümesine ’dirsync’ bağlama seçeneği atanmasına eşdeğerdir.

e e özniteliği atanmış bir dosya diskteki blokları eşlemek için uzantıları kullanır.
chattr kullanarak bu öznitelik kaldırılamaz.

E E özniteliği atanmış bir dosya, dizin veya sembolik bağ dosya sistemi tarafından
şifrelenir. Bu öznitelik chattr kullanarak atanamaz ve kaldırılamaz ama lsattr(1) ile
görüntülenebilir.

F F özniteliği atanmış bir dizin içindeki tüm yol aramaları harf büyüklüğüne duyarsız
olur. Bu öznitelik sadece büyük harfe dönüşüm özelliği etkin olan dosya
sistemlerindeki boş dizinlerde değiştirilebilir.

i i özniteliği atanmış bir dosyada değişiklik yapılamaz: Dosya silinemez, ismi
değiştirilemez, dosyaya bağ oluşturulamaz, dosyanın temel verilerinin çoğu
değiştirilemez ve dosya yazma kipinde açılamaz. Yalnızca root kullanıcısı veya
CAP_LINUX_IMMUTABLE yeteneğine sahip bir süreç bu özniteliği atayabilir veya
silebilir.

I I özniteliği, dizinin htree kodu tarafından isim-değer çifti tabloları kullanılarak
indislendiğini belirtmek için kullanılır. Bu öznitelik chattr kullanarak atanamaz veya
kaldırılamaz ama lsattr(1) ile görüntülenebilir.

j j özniteliği atanmış bir dosyanın tüm verisi dosyanın kendisine yazılmadan önce,
etx3/ext4 günlükleme sistemine yazılır. Fakat burada dosya sisteminin "data=ordered"
veya "data=writeback" seçeneklerinden biri ile bağlanmış ve dosya sisteminin günlüklü
olması gerekir. Dosya sistemi "data=journalled" seçeneği ile bağlanmışsa, zaten bütün
veriler günlüklenmiş durumdadır ve bu niteliğin bir anlamı kalmaz. Yalnızca root
kullanıcısı veya CAP_LINUX_IMMUTABLE yeteneğine sahip bir süreç bu özniteliği
atayabilir veya silebilir.

m m özniteliği atanmış bir dosya, her dosyanın ayrıca sıkıştırıldığı bir dosya
sisteminde sıkıştırmadan muaf tutulur.

N N özniteliği atanmış bir dosyanın verisi doğrudan dosya düğümünün kendisinde tutulur.
Bu öznitelik chattr kullanarak atanamaz veya kaldırılamaz ama lsattr(1) ile
görüntülenebilir.

P P özniteliği atanmış bir dizinde proje kimlikleri hiyerarşik bir yapı içinde tutulmak
zorundadır.Yani, bu dizinde oluşturulan dosyalar ve dizinler bu dizinin proje
kimliğini miras alır ve bunlar başka bir dizine taşınmak istenirse proje kimliklerinin
eşleşmesi gerektiği için yeniden adlandırma işlemleri de kısıtlanır. Ayrıca, bu
dizindeki bir dosyaya sabit bir bağ oluşturulabilmek için dosyanın proje kimliği ile
hedef dizininki eşleşmek zorundadır.

s s özniteliği atanmış bir dosya silindiğinde dosya blokları sıfırlarla doldurularak
diske yazılır. Ayrıca, YAZILIM HATALARI ve SINIRLAMALAR bölümü de okunmalıdır.

S S özniteliği atanmış bir dosyada değişiklik yapıldığında değişiklikler anında diske
yazılır, dosya alt sisteminin ’sync’ seçeneği ile bağlanmasına eşdeğer özellik sağlar.

t t özniteliği atanmış bir dosyanın sonunda, diğer dosyalar ile birleştirmeden dolayı
blok parçalanması oluşmaz (ardarda eklemeyi destekleyen dosya sistemleri için). LILO
gibi dosya sistemini doğrudan okuyan ve dosyalarda ardarda eklemeyi anlamayan
uygulamalar için bu gereklidir. Ek bilgi: Bu yazı itibariyle, ext2, ext3 ve ext4 dosya
sistemleri dosyaların arda arda birbirlerine eklenmesini desteklememektedir.

T T özniteliği atanmış bir dizin, Orlov blok ayırıcının amacına uygun olarak, dizin
yapısının tepesi olarak kabul edilir. Bu, ext3 ve ext4 tarafından kullanılan blok
ayırıcıya, bu dizin altındaki alt dizinlerin ilişkili olmadığı ve bu nedenle ayırma
amacıyla bloklarının ayrı tutulması gerektiğine dair bir ipucudur. Örneğin /home
dizinine T özniteliğini atamak çok iyi bir fikirdir, böylece /home/john ve /home/mary
ayrı blok gruplarına yerleştirilir. Bu özniteliğin ayarlanmadığı dizinler için Orlov
blok ayırıcısı, mümkün olduğunca alt dizinleri birbirine daha yakın gruplandırmaya
çalışacaktır.

u u özniteliği atanmış bir dosya silindiğinde içeriği saklanır. Bu, kullanıcıya,
silinmiş dosyanın geri getirilmesini isteme olanağı sağlar. Ayrıca, YAZILIM HATALARI
ve SINIRLAMALAR bölümü de okunmalıdır.

x x özniteliği bir dosya veya dizine atanabilir. Öznitelik var olan bir dizine atanırsa,
bu dizinde daha sonra oluşturulan dizin ve dosyalar özniteliği miras alır ancak
dizinde öznitelik atanmadan önce var olan dosya ve dizinlere bu uygulanmaz.

V V özniteliği atanmış bir dosya, dosya sistemi doğrulamalı dosya haline gelir. Dosyanın
üzerine yazılamaz ve dosya sistemi, dosyanın tüm içeriğini kapsayan bir şifreleme
aşıyla, örneğin bir Merkle ağacı aracılığıyla, okunan tüm verileri otomatik olarak
doğrular. Bu, dosya içeriğinin verimli bir şekilde doğrulanmasını mümkün kılar. Bu
öznitelik chattr kullanarak atanamaz veya kaldırılamaz ama lsattr(1) ile
görüntülenebilir.

YAZAN

       chattr Remy Card tarafından yazılmış olup Theodore Ts’o tarafından sürdürülmektedir.

YAZILIM HATALARI VE SINIRLAMALAR

       c, s ve u öznitelikleri halen Linux çekirdeğinde gerçeklenmiş olan ext2, ext3 ve ext4
       dosya sistemleri tarafından desteklenmemektedir. a ve i öznitelikleri var olan dosya
       tanıtıcılarına yazma yeteneğinde etkili olmaz.

       j özniteliği, sadece ext3 ve ext4 dosya sistemlerinde kullanışlıdır.

       D özniteliği sadece Linux çekirdeğinin 2.5.19 ve üstü sürümlerinde kullanışlıdır.

YARARLANIM

       chattr, e2fsprogs paketinin bir parçasıdır ve http://e2fsprogs.sourceforge.net adresinden
       temin edilebilir.

İLGİLİ BELGELER

       lsattr(1), btrfs(5), ext4(5), xfs(5)

ÇEVİREN

       © 2003 Yalçın Kolukısa
       © 2022 Nilgün Belma Bugüner
       Bu çeviri özgür yazılımdır: Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.
       Lütfen, çeviri ile ilgili bildirimde bulunmak veya çeviri yapmak için
       https://github.com/TLBP/manpages-tr/issues adresinde "New Issue" düğmesine tıklayıp yeni
       bir konu açınız ve isteğinizi belirtiniz.