Ubuntu Manpage: sed - metni süzmek ve dönüştürmek için akım düzenleyici

İSİM

       sed - metni süzmek ve dönüştürmek için akım düzenleyici

KULLANIM

       sed SEÇENEKLER... [BETİK] [GİRDİ-DOSYASI...]

AÇIKLAMA

sed bir akım düzenleyicisidir. Akım düzenleyicisi girdi akımında (dosya veya boru hattı girdisi) temel
metin dönüşümlerini gerçekleştirmek için kullanılır. Bazı yönlerden komut dosyasıyla düzenlemelere (ed
gibi) izin veren bir düzenleyiciye benzese de, sed girdi(ler) üzerinden yalnızca bir geçiş yaparak
çalışır ve sonuç olarak daha verimlidir. Ancak, onu diğer düzenleyicilerden özellikle ayıran, sed’in bir
boru hattındaki metni süzme yeteneğidir.

sed nasıl çalışır
sed iki veri tamponu tutar: etkin kalıp alanı ve yardımcı tutma alanı. Her ikisi de başlangıçta boştur.

sed, her girdi satırında şöyle bir döngü gerçekleştirerek çalışır: ilk olarak, sed girdi akımından bir
satır okur, satır sonu karakterini kaldırıp satırı kalıp alanına yerleştirir. Ardından komutlar
yürütülür; her komutun kendisiyle ilişkili bir adresi vardır: adresler bir tür koşul kodudur ve bir komut
yalnızca, koşul doğrulanırsa yürütülür.

Betiğin sonuna ulaşıldığında, -n seçeneği kullanımda değilse, kalıp alanının içeriği çıktı akımına
yazılır ve kaldırılmışsa satır sonu karakteri de satırın sonuna eklenir. Ardından, bir sonraki girdi
satırı için bir sonraki döngü başlar.

’D’ gibi özel komutlar kullanılmadıkça, iki döngü arasında kalıp alanı silinir. Tutma alanındaki veriler
ise döngüler arasında saklanır (verileri iki tampon arasında taşıyan ’h’, ’H’, ’x’, ’g’, ’G’ komutlarına
da bakınız).

SEÇENEKLER

--version
sed sürüm ve telif hakkı bilgilerini gösterir ve çıkar.

--help
Komut satırını, seçeneklerin kısa açıklamalarını ve hata bildirim adresini gösterir ve çıkar.

-n, --quiet, --silent
Öntanımlı olarak, sed betik üzerinden her döngünün sonunda kalıp alanını çıktılar (bkz: sed nasıl
çalışır). Bu seçenekler bu öntanımlı çıktılamayı devre dışı bırakır ve sed yalnızca p komutu ile
çıktı üretir.

--debug
Girilen sed uygulamasını kurallı biçimde çıktılayıp işlemin açıklamasını ekler.

$ echo 1 | sed ’\%1%s21232’
3

$ echo 1 | sed --debug ’\%1%s21232’
SED PROGRAM:
/1/ s/1/3/
INPUT: ’STDIN’ line 1
PATTERN: 1
COMMAND: /1/ s/1/3/
MATCHED REGEX REGISTERS
regex[0] = 0-1 ’1’
PATTERN: 3
END-OF-CYCLE:
3

-e[BETİK], --expression[=BETİK]
Girdi işlenirken çalıştırılacak komut kümesine BETİKteki komutları ekler.

-f[BETİK], --file[=BETİK]
Girdi işlenirken çalıştırılacak komut kümesine BETİK dosyasındaki komutları ekler.

-i[SONEK], --in-place[=SONEK]
Bu seçenek, dosyaların yerinde düzenleneceğini belirtir. GNU sed bunu geçici bir dosya oluşturarak ve
standart çıktı yerine bu dosyaya çıktı göndererek yapar. Bu, =, a, c, i, l, p gibi komutlar için
geçerlidir. /dev/stdout özel dosyasıyla birlikte w veya W komutunu kullanarak standart çıktıya yine
de yazabilirsiniz.

Bu seçenek örtük olarak -s seçeneğini de uygular.

Dosyanın sonuna ulaşıldığında, geçici dosya, çıktı dosyasının özgün adıyla yeniden adlandırılır.
Sağlanmışsa, SONEK, geçici dosyayı yeniden adlandırmadan önce eski dosyanın adını değiştirmek ve
böylece yedek bir kopya oluşturmak için kullanılır.

Bilgi:
GNU sed herhangi bir çıktının gerçekten değişip değişmediğine bakmaksızın yedekleme dosyasını
oluşturacaktır.

Şu kural izlenir: SONEK bir * içermiyorsa, geçerli dosya adının sonuna uzantı olarak eklenir; SONEK
bir veya daha fazla * karakteri içeriyorsa, her yıldız imi geçerli dosya adıyla değiştirilir. Bu, bir
sonek yerine (veya buna ek olarak) yedekleme dosyasına bir önek eklemenize ve hatta özgün dosyaların
yedeklerini başka bir dizine (dizinin mevcut olması koşuluyla) yerleştirmenize olanak tanır.

SONEK belirtilmemişse yedekleme yapılmaksızın özgün dosyanın üzerine yazılır.

-i seçeneği isteğe bağlı girdi aldığından ardından başka bir kısa seçenek gelmemelidir:

sed -Ei ’...’ DOSYA

Yedekeme soneki olmaksızın -E -i ile aynıdır. DOSYA yedeği alınmadan yerinde düzenlenir.

sed -iE ’...’ DOSYA

--in-place=E seçeneğine eşdeğer olup DOSYA yedeği olarak DOSYAE oluşturulur.

-n’yi -i ile kullanırken dikkatli olun: ilki satırların otomatik çıktılanmasını devre dışı bırakır ve
ikincisi dosyayı yedeklemeden yerinde değiştirir. Dikkatsizce kullanıldığında (ve açık bir p komutu
olmadan), çıktı dosyası boş olacaktır:

# YANLIŞ KULLANIM: ’DOSYA’ kırpılır.
sed -ni ’s/foo/bar/’ DOSYA

-l[N], --line-length[=N]
l komutu için satır sarmalama uzunluğunu belirler. 0 belirtilirse satırlar asla sarmalanmaz. Hiç
belirtilmezse 70 öntanımlıdır.

--posix
GNU sed, POSIX sed’e göre birkaç eklenti içerir. Taşınabilir betikler yazmayı basitleştirmek için bu
seçenek, ek komutlar da dahil olmak üzere bu kılavuzun belgelediği tüm eklentileri devre dışı
bırakır. Çoğu sed uygulaması, POSIX tarafından zorunlu kılınan sözdiziminin dışındaki eklentilerin
çoğunu kabul eder, ancak bazı eklentiler (Geribildirim bölümünde açıklanan N komutunun davranışı
gibi) aslında standardı ihlal eder. Yalnızca standardı ihlal eden eklentiler devre dışı bırakılmak
istenirse, POSIXLY_CORRECT değişkeni boş olmayan bir değere ayarlanabilir.

-b, --binary
Bu seçenek her platformda mevcuttur, ancak yalnızca işletim sisteminin metin dosyaları ile ikili
dosyalar arasında bir ayrım yaptığı durumlarda etkilidir. Böyle bir ayrım yapıldığında (MS-DOS,
Windows, Cygwin’de olduğu gibi) metin dosyaları bir satır sonu ve bir satır başı karakteri ile
ayrılmış satırlardan oluşur ve sed sonlandıran satır başını görmez. Bu seçenek belirtildiğinde, sed
girdi dosyalarını ikil kipte açar, böylece bu özel işlemi talep etmez ve satırların bir satır başı
ile bitmesini dikkate alır.

--follow-symlinks
Bu seçenek yalnızca sembolik bağları destekleyen platformlarda kullanılabilir ve yalnızca -i seçeneği
belirtilmişse bir etkiye sahiptir. Bu durumda, komut satırında belirtilen dosya sembolik bağ ise, sed
bağlantıyı takip edecek ve bağlantının nihai hedefini düzenleyecektir. Öntanımlı davranış, sembolik
bağı koparmaktır, böylece bağlantı hedefi değiştirilmez.

-E, -r, --regexp-extended
Temel düzenli ifadeler yerine genişletilmiş düzenli ifadeler kullanılır. Genişletilmiş düzenli
ifadeler, egrep(1)’in kabul ettiği ifadelerdir; genellikle daha az ters eğik çizgiye sahip oldukları
için bunlar daha okunaklıdır. Tarihsel olarak bu bir GNU eklentisi idi, ancak -E eklentisi artık
POSIX standardına eklendiğinden (http://austingroupbugs.net/view.php?id=528) -E seçeneği yalnızca
taşınabilirlik için kullanılır oldu. GNU sed yıllarca -E’yi belgelendirilmemiş bir seçenek olarak
kabul etti ve *BSD sed’leri de yıllarca -E’yi kabul etti, ancak -E kullanan betikler diğer eski
sistemlere taşınamayabilir. Bkz. Genişletilmiş Düzenli İfadeler

-s, --separate
Öntanımlı olarak, sed komut satırında belirtilen dosyaları tek bir sürekli uzun akım olarak kabul
eder. Bu GNU sed eklentisi, kullanıcının bunları ayrı dosyalar olarak görmesine izin verir: aralık
adreslerinin (’/abc/,/def/’ gibi) birden fazla dosyaya yayılmasına izin verilmez, satır numaraları
her dosyanın başlangıcına görelidir, $ her dosyanın son satırını ifade eder ve R komutları ile
çağrılan dosyalar dosya başlangıcına geri sarılır.

--sandbox
Korumalı alan tipinde, e/w/r komutları reddedilir - bunları içeren betikler çalıştırılmadan iptal
edilir. Korumalı alan kipi, sed’in yalnızca komut satırında belirtilen girdi dosyalarında çalışmasını
ve harici betikleri çalıştıramamasını sağlar.

-u, --unbuffered
Hem girdiyi hem de çıktıyı mümkün olan en düşük düzeyde tamponlar. (Bu, özellikle girdi "tail -f"
benzeri komutlardan geliyorsa ve dönüştürülen çıktının mümkün olan en kısa sürede görülmesi
isteniyorsa kullanışlıdır.)

-z, --null-data, --zero-terminated
Girdiyi, her satırı, satır sonu yerine boş karakter (ASCII ’NUL’ karakteri) ile sonlandırılmış bir
satır kümesi olarak ele alır. Bu seçenek, rastgele dosya adlarını işlemek için "sort -z" ve "find
-print0" gibi komutlarla kullanılabilir.

Komut satırında -e, -f, --expression veya --file seçeneği verilmezse, komut satırındaki seçenek olmayan
ilk girdi yürütülecek betik dosyası olarak alınır.

Yukarıdakilerin işlenmesinden sonra herhangi bir komut satırı girdisi kalırsa, bu girdiler işlenecek
girdi dosyalarının adları olarak yorumlanır. ’-’ dosya adı, standart girdi akımını ifade eder. Hiçbir
dosya adı belirtilmemişse standart girdi okunur.

KOMUTLAR

GNU sed aşağıdaki komutları destekler. Bazıları standart POSIX komutlarıdır, diğerleri ise GNU
eklentisidir.

a \
metin
Satırın ardına metini ekler.

a metin
Satırın ardına metini ekler (başka bir sözdizimi).

b [YAFTA]
Koşulsuz olarak YAFTAya dallanır. YAFTA belirtilmemişse sonraki döngü başlatılır.

c \
metin
Seçili satırları, satır sonu karakterlerinin yerine ters eğik çizgiler yerleştirilmiş metin ile
değiştirir.

c metin
Satırları metin ile değiştirir (başka bir sözdizimi).

d Kalıp alanını silip sonraki döngüyü başlatır.

D Kalıp alanı satır sonu karakterlerini içeriyorsa, kalıp alanındaki metni ilk satır sonu karakterine
kadar silip yeni bir girdi satırı okumaksızın kalıp alanında kalanlarla döngüyü yeniden başlatır.

Kalıp alanı satır sonu karakteri içermiyorsa, d komutu kullanılmış gibi yeni dongüyü normal olarak
başlatır.

e Kalıp alanında bulunan komutu yürütüp, çıktıyı kalıp alanının üzerine sondaki satır sonu karakteri
olmaksızın yazar.

e KOMUT
KOMUT yürütülüp çıktısı çıktı akımına gönderilir. KOMUT, ters eğik çizgi ile bitenler dışında, birden
çok satırda çalışabilir.

F Geçerli girdi dosyasının ismini satır sonu karakteri ile birlikte çıktıya yazar.

g Kalıp alanının içeriğini tutma alanının içeriği ile değiştirir.

G Kalıp alanının içeriğine satır sonu karakterini ekledikten sonra tutma alanının içeriğini kalıp
alanının içeriğine ekler.

h Tutma alanının içeriğini kalıp alanının içeriği ile değiştirir.

H Tutma alanının içeriğine satır sonu karakterini ekledikten sonra kalıp alanının içeriğini tutma
alanının içeriğine ekler.

i \
metin
Satırdan önce metni basar.

i metin
Satırdan önce metni basar (başka bir sözdizimi).

n Otomatik çıktılama devre dışı değilse kalıp alanını çıktıladıktan sonra, ne olursa olsun, kalıp
alanını sonraki girdi satırı ile değiştirir. Hiç girdi satırı kalmamışsa sed hiçbir komut yürütmeden
çıkar.

l Kalıp alanını belirsizliğe yol açmadan ekrana basar.

l genişlik
Kalıp alanını genişlik karakterden keserek belirsizliğe yol açmadan ekrana basar. Bu bir GNU
eklentisidir.

N Kalıp alanına satır sonu karakterini ekledikren sonra sonraki girdi satırını kalıp alanına ekler. Hiç
girdi satırı kalmamışsa sed hiçbir komut yürütmeden çıkar.

p Kalıp alanını satır sonu karakterine kadar çıktılar.

P Kalıp alanını çıktılar.

q [ÇIKIŞ-KODU]
Otomatik çıktılama devre dışı bırakılmazsa, geçerli kalıp alanının çıktılanmasının gerekliliği
dışında, daha fazla girdi işlemeden sed betikten hemen çıkar. ÇIKIŞ-KODU bir GNU eklentisidir.

Q [ÇIKIŞ-KODU]
q gibidir, farklı olarak kalıp alanının içeriği çıktılanmaz. Tıpkı q komutundaki gibi çağrıcıya bir
çıkış kodu döndürür. Bu bir GNU eklentisidir.

r DOSYA
DOSYAdan okunan metni ekler.

R DOSYA
DOSYAdan okunan satırı ekler. Komutun her çağrısında dosyadan bir satır okunur. Bu bir GNU
eklentisidir.

s/DÜZİFADE/YENİSİ/[SÇN]
DÜZİFADE düzenli ifadesini kalıp alanı ile eşleştirmeye çalışır. Başarılı olursa, eşleşen kısım
YENİSİ ile değiştirilir. YENİSİ dizgesi kalıp uzayının eşleşen kısmına atıfta bulunmak için & özel
karakterini ve DÜZİFADEde karşılık gelen eşleşen alt ifadelere atıfta bulunmak için \1 ile \9
arasındaki özel öncelemler içerebilir.

t[YAFTA]
Yalnızca son giriş satırının okunmasından veya koşullu dallanmanın alınmasından sonra başarılı bir
ikame olmuşsa, YAFTAya atlanır. YAFTA belirtilmezse, bir sonraki döngü başlatılır.

T YAFTA
Yalnızca son giriş satırının okunmasından veya koşullu dallanmanın alınmasından sonra başarılı bir
ikame yoksa, YAFTAya atlanır. YAFTA belirtilmezse, bir sonraki döngü başlatılır. Bu bir GNU
eklentisidir.

v [SÜRÜM]
Bu komut hiçbir şey yapmaz, ancak GNU sed eklentileri desteklenmiyorsa veya belirtilen SÜRÜM mevcut
değilse sed başarısız olur.

w DOSYA
Geçerli kalıp alanını DOSYAya yazar

W filename
Geçerli kalıp alanının ilk satırını DOSYAya yazar.

x Kalıp ve tutma alanlarının içeriklerini takas eder.

y/KAYNAK/HEDEF/
Kalıp alanındaki karakterlerden KAYNAKta görünenleri HEDEFteki karşılıklarına dönüştürür.

z Kalıp alanını boşaltır.

# Bu karakterden satır sonu karakterine kadar dizge bir yorum olup yok sayılır.

{ KOMUT ; KOMUT ... }
Çeşitli komutları tek bir komuta gruplar.

= Geçerli satırın numarasını (satır sonu karakteri ekleyerek) çıktılar.

:YAFTA
Dallanma komutları (b, t, T) için YAFTA konumunu belirler.

ADRESLER

sed komutları adressiz verilebilir, bu durumda komut tüm girdi satırları için yürütülür; tek adresle
verilmesi durumunda komut yalnızca bu adresle eşleşen girdi satırları için yürütülür; iki adresle
verilmesi durumunda durumda ise komut, birinci adresten başlayıp ikinci adrese kadar devam eden kapsayıcı
satır aralığıyla eşleşen tüm girdi satırları için yürütülür.

Adres aralıkları hakkında dikkat edilmesi gereken üç şey:
1. Sözdizimi ADDR1,ADDR2’dir (yani, adresler virgülle ayrılır);
2. ADDR1’in eşleştiği satır, ADDR2 daha önceki bir satırı seçse bile her zaman kabul edilir;
3. Eğer ADDR2 bir düzenli ifade ise, ADDR1’in eşleştiği satırla eşleştirmeye çalışılmaz.

Adresten (veya adres aralığından) önce veya sonra ! komutu yerleştirilebilir. Bu durumda komut, yalnızca
adres (veya adres aralığı) eşleşmediğinde yürütülür.

Sayısal adresler
NUM Yalnızca belirtilen satır NUMarasıyla eşleşme olur (komut satırında -s seçeneği belirtilmemişse,
dosyalar arasında eklenerek artan satır NUMarasıyla eşleşme olur)

$ Son satırla eşleşir.

İLK~ADIM
İLK satırdan başlayarak her ADIMıncı satırla eşleşir. Örneğin, "sed -n 1~2p" komutu girdi akımındaki
tüm tek sayılı satırları çıktıllayacak, "2~5" adresi ise ikinciden başlayarak her beşinci satırla
eşleşecektir. İLK sıfır olabilir; bu durumda sed, adıma eşitmiş gibi çalışır. (Bu bir eklentidir.)
Örnekler:

$ seq 10 | sed -n ’0~4p’
4
8

$ seq 10 | sed -n ’1~3p’
1
4
7
10

Düzenli ifadeli adresler
/DÜZİFD/
DÜZİFD düzenli ifadesiyle eşleşen satırı seçer. DÜZİFD içinde / karakterleri varsa, bunlar ters eğik
çizgi (\) ile öncelenmelidir.

Aşağıdaki komut, /etc/passwd dosyasında ’bash’ ile biten satırları ekrana basar:

sed -n ’/bash$/p’ /etc/passwd

Boş düzenli ifade ’//’, son düzenli ifade eşleşmesini tekrarlar (aynı durum, boş düzenli ifade s
komutuna aktarıldığında da geçerlidir). Düzenli ifade değiştiricilerinin düzenli ifade derlenirken
değerlendirildiğini, dolayısıyla bunları boş düzenli ifadeyle birlikte belirtmenin geçersiz olacağı
unutulmamalıdır.

\cDÜZİFDc
c herhangi bir karakter olabilir.

Bu aynı zamanda DÜZİFD düzenli ifadesiyle de eşleşir, ancak / dışında bir sınırlayıcı kullanılmasına
da izin verir. Bu, özellikle düzenli ifadenin kendisi çok sayıda eğik çizgi içeriyorsa kullanışlıdır.
Düzenli ifadenin kendisi herhangi bir sınırlayıcı karakter içeriyorsa, her biri bir ters eğik çizgi
(\) ile öncelenmelidir.

Aşağıdaki komutlar eşdeğerdir. /home/alice/documents/ ile başlayan satırları ekrana basar:

sed -n ’/^\/home\/alice\/documents\//p’
sed -n ’\%^/home/alice/documents/%p’
sed -n ’\;^/home/alice/documents/;p’

/DÜZİFD/I
\cDÜZİFDcI
Düzenli ifade eşleştirmesinin I değiştiricisi, düzenli ifadenin harf büyüklüğünü önemsemeden
eşleşmesine sebep olan bir GNU eklentisidir.

Çoğu yazılım dilinde, harf büyüklüğünü önemsemeyen düzenli ifade eşleşmesi için küçük harf i
kullanılır. Ancak, sed’de i, yerleştirme komutu için kullanılır (bkz. yerleştirme komutu).

Aşağıdaki örnekler arasındaki farka dikkat edin.

Bu örnekte, /b/I adrestir, I düzenli ifade değiştiricisidir, d ise silme komutudur:

$ printf "%s\n" a b c | sed ’/b/Id’
a
c

Burada, /b/ adrestir, i yerleştirme komutudur. d yerleştirilen değerdir.

$ printf "%s\n" a b c | sed ’/b/id’
a
d
b
c

/DÜZİFD/M
\%DÜZİFD%M
M değiştiricisi, düzenli ifadeyi çok satırlı kipte eşleştirmeye yönlendiren bir GNU sed eklentisidir.
Değiştirici, (normal davranışa ek olarak) ^’ın satır sonu karakterinden sonraki boş dizgeyle (sonraki
satırın başıyla) ve $’ın satır sonu karakterinden önceki boş dizgeyle eşleşmesine sebep olur. Daima
tamponun başı veya sonuyla eşleşen özel karakter dizilimleri de (\’ ve \’) vardır. Ek olarak nokta
karakteri, çok satırlı kipte satır sonu karakteriyle eşleşmez.

Düzenli ifadeli adresler, mevcut kalıp uzayının içeriği üzerinde çalışır. Kalıp alanı değiştirilirse
(örneğin s/// komutuyla), düzenli ifade değiştirilen metin ile eşleştirilmeye çalışılır.

Aşağıdaki örnekte, -n ile otomatik yazdırma devre dışı bırakılmıştır. s/2/X/ komutu, ’2’ içeren satırları
’X’ ile değiştirir. /[0-9]/p komutu, satırları rakamlarla eşleştirir ve yazdırır. İkinci satır /[0-9]/
düzenli ifadesinden önce değiştirildiği için eşleşmeyecek ve yazdırılmayacaktır:

$ seq 3 | sed -n ’s/2/X/ ; /[0-9]/p’
1
3

Desteklenen diğer adres biçemleri
0,/DÜZİFD/
0,/DÜZİFD/ adres belirtiminde 0 satır numarası kullanılabilir, böylece sed ilk girdi satırında da
DÜZİFD ile eşleşmeye çalışır. Başka bir deyişle, DÜZİFD’nin en baştaki girdi satırı ile eşleşmesi
dışında 0,/DÜZİFD/ ile 1,/DÜZİFD/ benzerdir. 0,/DÜZİFD/ bunu aralığın sonu olarak değerlendirir.
Halbuki, 1,/DÜZİFD/ aralığın başlangıcı ile eşleşir. Bu nedenle, aralık düzenli ifadenin ikinci
benzerine kadar genişletilir.

Bunun, 0 adresinin anlamlı olduğu tek yer oluşuna dikkat edilmelidir; 0. satır yoktur ve başka bir
yolla 0 adresi belirtilen komutlar hata verir.

Aşağıdaki örnekler, adres 1 ve 0 ile başlama arasındaki farkı göstermektedir:

$ seq 10 | sed -n ’1,/[0-9]/p’
1
2

$ seq 10 | sed -n ’0,/[0-9]/p’
1

ADRES1, +N
ADRES1 ve ADRES1’i izleyen N satırla eşleşir.

ADRES1, ~N
ADRES1 ve ADRES1i izleyen satırlardan, satır numarası N’nin katları olan satırlara kadar olan
satırlarla eşleşir.

EK BİLGİ

s komutu
s komutu muhtemelen sed içindeki en önemli komuttur ve birçok farklı seçeneğe sahiptir. s komutunun
sözdizimi:

‘s/DÜZİFD/YENİSİ/SEÇENEKLER’

Temel kavram basittir: s/ komutu, kalıp alanını belirtilen DÜZİFD düzenli ifadesiyle eşleştirmeye
çalışır; eşleşme başarılı olursa, kalıp alanının eşleşen kısmı YENİSİ ile değiştirilir.

Düzenli ifade sözdizimi ile ilgili ayrıntılar için bkz: Düzenli ifadeli adresler

YENİSİ, eşleşmenin n’inci \...\ kısmına atıfta bulunan, \n atıfları içerebilir (n, 1’den 9’a kadar bir
sayıdır). Ayrıca, YENİSİ kalıp alanının eşleşen kısmının tamamına atıfta bulunan öncelenmemiş &
karakterleri de içerebilir.

Sınırlayıcı / karakterleri, verilen herhangi bir s komutunda herhangi bir başka tek karakterle eşli
olarak değiştirilebilir. / karakteri (veya onun yerine kullanılan karakter), DÜZİFD ve YENİSİ içinde
ancak bir \ karakteri ile öncelenerek görünebilir.

Son olarak, GNU sed eklentisi olarak, komut, bir ters eğik çizgi ile öncelenerek L, l, U, u, E özel
karakterlerinden birini içerebilir. Bunların anlamları:

\L Bir \U veya \E öncelemine rastlayana dek YENİSİ içeriği küçük harfe dönüştürülür.

\l Sonraki karakteri küçük harfe dönüştürür.

\U Bir \L veya \E öncelemine rastlayana dek YENİSİ içeriği büyük harfe dönüştürülür.

\u Sonraki karakteri büyük harfe dönüştürür.

\E \L veya \U ile başlatılmış harf dönüşümünü durdurur.

g komutu kullanıldığında, harf dönüşümü düzenli ifadenin yinelenen oluşumları arasında aktarılmaz.
Örneğin, aşağıdaki komut kalıp alanındaki ‘a-b-’ ile çalıştırıldığında:

s/$b\?$-/x\u\1/g

‘axxB’ çıktılar. İlk ‘-’ dönüştürülürken ‘\u’ seçeneği ile ‘\1’ numaralı düzenli ifade için YENİSİ boş
olur. b- ise xB’ye dönüştürülürken kalıp alanına eklenen x karakteri dönüşümden etkilenmez.

Diğer yandan, \l ve \u boş bir ikameye öncülük ediyorsa YENİSİ’nin kalanını etkiler. Kalıp alanındaki ‘a-
b-’ ile:

s/$b\?$-/\u\1x/g

komutu ’-’ ile ‘X’ (büyük harf) ve ‘b-’ ile ‘Bx’ dönüşümü yapar. Bu davranış istenmiyorsa, ’\1’den sonra
dönüşümü durduran bir ‘\E’ eklenebilir.

Son dönüşümde \, & veya satır sonu karakteri yerleştirilmek istenirse, bu karakterlerin bir \ ile
öncelenmiş olmasına dikkat edilmelidir.

s komutunu şu seçeneklerden sıfır veya daha fazlası izleyebilir:

g Eşleşen (yalnızca ilkini değil) tüm DÜZİFD’leri YENİSİ ile değiştirir.

N Yalnızca Ninci DÜZİFD YENİSİ ile değiştirilir.

g ve N etkileşimi
POSIX standardı, g ve sayı değiştiricileri birlikte kullanıldığında ne olması gerektiğini
belirtmez ve şu anda sed uygulamaları arasında geniş çapta üzerinde anlaşmaya varılmış bir çözüm
yoktur. GNU sed için etkileşim şu şekilde tanımlanıştır: N’den önceki eşleşmeleri yoksay ve
ardından N’den itibaren tüm eşleşmeleri eşleştir ve değiştir.

p Dönüşüm yapılmışsa yeni kalıp alanını çıktılar.

Bilgi:
p ve e seçenekleri birlikte belirtildiğinde bu ikisinin bir birine göre konumu farklı sonuçlar
üretebilir. Genelde, ep (değerlendir ve çıktıla) istenir fakat diğer türlüsü de hata ayıklama
için kullanışlıdır. Bu nedenle, GNU sed’in geçerli sürümü s komutunun genel seçenekleri
etkilerini yalnızca bir kere gösterirken, özellikle p seçeneğinin hem e den önce hem de e den
sonra kullanımında kalıp alanını önce ve sonra değerlendirir. Bu davranış, bu sürümde böyle
belgelenmiş olsa da gelecekte değişebilir.

w DOSYA
Dönüşüm yapılmışsa sonucu belirtilen DOSYA’ya yazar. GNU sed eklentisi olarak, DOSYA için iki özel
değer desteklenmektedir: sonuçları standart hataya yazan /dev/stderr ve standart çıktıya yazan
/dev/stdout. Bu seçenek, -i seçeneği kullanılmadıkça p’ye eşdeğerdir.

e Bu komut, bir kabuk komutundaki girdiyi kalıp alanına borulamaya yarar. Dönüşüm yapılmışsa, kalıp
alanında bulunan komut yürütülür ve kalıp alanı komutun çıktısına yerleştirilir. Sondaki satır sonu
karakterleri engellenir; boş (NUL) karakter içeren bir komutun yürütülmesinin sonuçları tanımsızdır.
Bu bir GNU eklentisidir.

I, i
Düzenli ifadenin harf büyüklüğüne duyarsız eşleştirilmesini sağlayan I değiştiricisi bir GNU
eklentisidir.

M, m
Düzenli ifadenin çok satırlı kipte eşleştirilmesini sağlayan M değiştiricisi bir GNU eklentisidir.
Değiştirici, (normal davranışa ek olarak) ^’ın satır sonu karakterinden sonraki boş dizgeyle (sonraki
satırın başıyla) ve $’ın satır sonu karakterinden önceki boş dizgeyle eşleşmesine sebep olur. Daima
tamponun başı veya sonuyla eşleşen özel karakter dizilimleri de (\’ ve \’) vardır. Ek olarak nokta
karakteri, çok satırlı kipte satır sonu karakteriyle eşleşmez.

Düzenli İfadeler
POSIX.2 Temel Düzenli İfadelerinin desteklenmesini gerektirse de başarım sorunları nedeniyle bunlar
tamamlanmış değildir. \n dizilimi bir düzenli ifadede satır sonu karakteri ile eşleşir, \a, \t ve
benzerleri için benzer eşleşmeler söz konusudur. -E seçeneği temel düzenli ifadeler yerine gelişmiş
düzenli ifadelerin kullanılmasını sağlar. Gelişmiş düzenli ifadeler yıllarca GNU sed tarafından
desteklenmiş ve artık POSIX’e de dahil edilmiştir.

Genişletilmiş Düzenli İfadeler
Temel ve genişletilmiş düzenli ifadeler arasındaki tek fark, birkaç karakterin davranışındadır: ’?’, ’+’,
yaylı ayraçlar ’()’, kaşlı ayraçlar ’{}’ ve ’|’. Temel düzenli ifadelerde, bunların özel karakter olarak
davranması için öncelenmesi gerekirken, genişletilmiş düzenli ifadelerde kendileri olarak davranması için
öncelenmesi gerekir. ’|’ özeldir, çünkü ’\|’ bir GNU eklentisi olup standart temel düzenli ifadelerde
işlevsel değildir. Örnekler:

abc?
Genişletilmiş düzenli ifadelerde abc\? haline gelir. abc ile eşleşir.

c\+ Genişletilmiş düzenli ifadelerde c+ haline gelir. Bir veya daha fazla c ile eşleşir.

a\{3,\}
Genişletilmiş düzenli ifadelerde a{3,} haline gelir. Üç veya daha fazla a ile eşleşir.

$abc$\{2,3\}
Genişletilmiş düzenli ifadelerde (abc){2,3} haline gelir. Ya abcabc ya da abcabcabc ile eşleşir.

$abc*$\1
Genişletilmiş düzenli ifadelerde (abc*)\1 haline gelir. Geriye atıflar genişletilmiş düzenli
ifadelerde de öncelenir.

a\|b
Genişletilmiş düzenli ifadelerde a|b haline gelir. a veya b ile eşleşir.

ÇIKIŞ DURUMU

       Sıfır  çıkış  durumu  başarıyı betimler. Sıfırdan farklı bir çıkış kodu ise hata oluştuğunu gösterir. GNU
       sed şu çıkış kodları ile çıkar:

       0   İşlem başarılı.

       1   Komut veya düzenli ifade geçersiz ya da --posix seçeneği ile GNU sed eklentisi kullanılmış.

       2   Komut satırında belirtilmiş bir veya daha fazla girdi  dosyası  açılamadı  (örn,  dosya  yoktur  veya
           izinler yetersizdir). Diğer dosyalardan işleme devam edildi.

       4   Çalışma anında bir G/Ç veya ciddi bir işlem hatası oluştu. GNU sed hemen çıktı.

       Ek olarak, q ve Q komutları sed’in özel bir çıkış kodu ile çıkmasını sağlamak için kullanılabilir:

           $ echo | sed ’Q42’ ; echo $?
           42

GERİBİLDİRİM

       Yazılım  hatalarını  bildirmek  için:  bug-sed  (at)  gnu.org.  Ayrıca,  eposta gönderirken sed --version
       komutunun çıktısının da iletiye dahil edilmesi rica olunur.

YAZAN

       Jay Fenlason, Tom Lord, Ken Pizzini, Paolo Bonzini, Jim Meyering ve Assaf Gordon tarafından yazıldı.

TELİF HAKKI

       Telif hakkı © 2020 Free Software Foundation, Inc.
       Lisans GPLv3+: GNU GPL sürüm 3 veya üstü <http://gnu.org/licenses/gpl.html>
       Bu bir özgür yazılımdır: yazılımı değiştirmek ve dağıtmakta özgürsünüz.  Yasaların  izin  verdiği  ölçüde
       HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.

İLGİLİ BELGELER

       awk(1),   ad(1),   grep(1),   tr(1),   perlre(1),  sed.info,  sed  hakkında  çeşitli  kitaplar,  sed  SSS
       (http://sed.sf.net/grabbag/tutorials/sedfaq.txt), http://sed.sf.net/grabbag/.
       GNU sed sayfası: <https://www.gnu.org/software/sed/>.
       GNU yazılımları için genel yardım sayfası: <https://www.gnu.org/gethelp/>.

       sed komutu ile ilgili kapsamlı bir kılavuz Texinfo olarak mevcuttur. info ve sed yazılımları  düzgün  bir
       şekilde sisteminizde mevcutsa,

           info sed

       komutu ile bu kılavuzu görüntüleyebilirsiniz.

ÇEVİREN

       © 2022 Nilgün Belma Bugüner
       Bu çeviri özgür yazılımdır: Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.
       Lütfen,  çeviri  ile ilgili bildirimde bulunmak veya çeviri yapmak için https://github.com/TLBP/manpages-
       tr/issues adresinde "New Issue" düğmesine tıklayıp yeni bir konu açınız ve isteğinizi belirtiniz.

sed-4.8                                             Ocak 2020                                             SED(1)