Provided by: po4a_0.45-1_all 
NAZWA
po4a - narzędzia do tłumaczeń dokumentacji i innych materiałów
Wstęp
Celem projektu po4a ("PO for anything") jest ułatwienie tłumaczeń (oraz, co ciekawsze,
zarządzania tłumaczeniami) przy użyciu narzędzi gettext w tych obszarach, gdzie nie były
używane, jak na przykład w obszarze dokumentacji.
Spis treści
Dokument jest zorganizowany następująco:
1. Dlaczego powinno się używać po4a? Jakie są jego zalety?
Ten rozdział wprowadzenia wyjaśnia motywy i filozofię projektu. Jeżeli rozważasz
użycie po4a do Twoich tłumaczeń, powinieneś najpierw przeczytać ten rozdział.
2. Jak używać po4a?
Rozdział ten jest rodzajem podręcznika i próbuje odpowiedzieć na pytania użytkowników,
pozwalając lepiej zrozumieć cały proces. Odpowiada, jak wykonać różne rzeczy w po4a, i
służy jako wprowadzenie do dokumentacji konkretnych narzędzi.
JAK zacząć nowe tłumaczenie?
JAK zamienić tłumaczenie z powrotem do pliku dokumentacji?
JAK zaktualizować tłumaczenie programem po4a?
JAK skonwertować istniejące tłumaczenia do po4a?
JAK dodać dodatkowy tekst do tłumaczeń (np. nazwisko tłumacza)?
JAK to wszystko zrobić, wywołując tylko jeden program?
JAK dostosować po4a do własnych potrzeb?
3. Jak to działa?
Ten rozdział zawiera krótki opis wewnętrznych mechanizmów po4a, tak że będziesz miał
więcej odwagi, aby pomóc nam w jego tworzeniu i udoskonalaniu. Może także Ci pomóc w
zrozumieniu, dlaczego nie działa tak, jak byś tego oczekiwał, oraz jak rozwiązać
napotkane problemy.
4. FAQ
Ten rozdział zawiera odpowiedzi na często zadawane pytania. Tak naprawdę, większość
tych pytań może być sformułowanych jako "Dlaczego po4a zostało zaprojektowane tak, a
nie inaczej?". Jeśli wydaje Ci się, że po4a nie jest właściwym narzędziem do
tłumaczenia dokumentacji, powinieneś rozważyć przeczytanie tego rozdziału. Jeśli nie
znajdziesz w nim odpowiedzi na swoje pytanie, prosimy się z nami skontaktować poprzez
listę dyskusyjną <po4a-devel@lists.alioth.debian.org>. Uwielbiamy znać opinie
użytkowników.
5. Specyficzne uwagi o modułach
Ten rozdział opisuje rzeczy specyficzne dla każdego modułu, z punktu widzenia zarówno
tłumacza, jak i autora oryginalnego dokumentu. Czytając ten rozdział, dowiesz się,
kiedy dany moduł wykonuje tłumaczenia oraz jakich zasad powinieneś przestrzegać,
pisząc oryginalny dokument, aby uprościć życie tłumaczom.
W zasadzie, ta sekcja nie jest częścią tego dokumentu. Zamiast tego jest umieszczana w
dokumentacji każdego modułu. Pomaga to w zapewnieniu aktualności tych informacji,
trzymając kod i dokumentację razem.
Dlaczego używać po4a? Do czego jest on przydatny?
Podoba mi się idea wolnego oprogramowania, pozwalającego każdemu na dostęp do programów i
ich kodów źródłowych. Będąc jednak Francuzem, jestem świadomy tego, że licencja programu
nie jest jedynym ograniczeniem otwartości oprogramowania: nieprzetłumaczone oprogramowanie
jest bezużyteczne dla ludzi nieznających angielskiego, więc ciągle czeka na nas dużo
pracy, żeby udostępnić je każdej takiej osobie.
Świadomość tego problemu wśród osób związanych z oprogramowaniem open-source ostatnio
znacznie wzrosła. Wygraliśmy, jako tłumacze, pierwszą bitwę i przekonaliśmy wszystkich o
znaczeniu tłumaczeń. Niestety, to była ta łatwiejsza część. Teraz musimy wykonać naszą
pracę i przetłumaczyć wszystkie te rzeczy.
Właściwie oprogramowanie typu open-source ma dość przyzwoity poziom tłumaczeń, dzięki
wspaniałemu pakietowi gettext, który ma możliwości wyodrębniania z programu komunikatów do
przetłumaczenia, przekazywania tłumaczom plików w jednolitym formacie i używania wyników
ich pracy do pokazywania użytkownikowi przetłumaczonych komunikatów w czasie działania
programu.
W przypadku dokumentacji sytuacja jest trochę inna. Zbyt często się zdarza, że tłumaczony
dokument nie jest dostatecznie widoczny (nie jest dystrybuowany jako część programu), jest
tylko częściowy lub nie jest aktualny. Ostatnia sytuacja jest najgorszą z możliwych.
Przestarzałe tłumaczenie, opisujące stare, już nieistniejące zachowanie programu, może być
o wiele gorsze dla użytkownika niż brak tłumaczenia w ogóle.
Problem do rozwiązania
Tłumaczenie dokumentacji samo w sobie nie jest zbyt trudne. Teksty są dużo dłuższe niż
komunikaty wyświetlane przez program, więc ich tłumaczenie zajmuje trochę więcej czasu,
nie wymaga przy tym jednak żadnych umiejętności technicznych. Trudniejszą częścią pracy
jest zarządzanie tłumaczeniem. Wykrywanie części, które się zmieniły i powinny być
zaktualizowane, jest bardzo trudne, podatne na błędy i wysoce nieprzyjemne.
Najprawdopodobniej wyjaśnia to, dlaczego tak wiele przetłumaczonej dokumentacji nie jest
aktualne.
Odpowiedzi po4a
Tak więc, celem po4a jest uczynienie tłumaczeń dokumentacji łatwymi do zarządzania. Ideą
jest wykorzystanie metodologii gettexta na tym nowym polu. Tak jak w programie gettext,
teksty są wyodrębniane z ich oryginalnych miejsc, aby mogły w jednolitym formacie zostać
zaprezentowane tłumaczowi. Klasyczne narzędzia gettexta pomogą im uaktualnić ich pracę,
kiedy pojawi się nowa wersja oryginalnego dokumentu. W przeciwieństwie zaś do klasycznego
modelu gettext, tłumaczenia są wstawiane do struktury oryginalnego dokumentu, tak żeby
mogły być przetwarzane i dystrybuowane w dokładnie taki sam sposób, co wersja angielska.
Dzięki temu stało się łatwiejsze znalezienie do przetłumaczenia zmienionych części
dokumentu. Innym plusem jest to, że w wypadku zasadniczej reorganizacji struktury
dokumentu, gdy rozdziały są przesuwane, łączone lub dzielone, narzędzia wykonają prawie
całą brudną robotę. Wyodrębnianie ze struktury dokumentu tekstów do przetłumaczenia
pozwala tłumaczom nie przejmować się złożonością struktury dokumentu i zmniejsza szanse
otrzymania dokumentu o niepoprawnej strukturze (choć zawsze jest to możliwe).
W sekcji FAQ poniżej opisano kompletną listę plusów i minusów tego rozwiązania.
Obsługiwane formaty
Obecnie rozwiązanie to zaimplementowano z sukcesem dla kilku formatów tekstu:
man
Format starych, dobrych stron podręcznika ekranowego, używanego przez wiele programów.
Obsługa tego formatu w po4a jest mile widziana, ponieważ ten format jest raczej trudny w
użyciu i niezbyt przyjazny dla nowych użytkowników. Moduł Locale::Po4a::Man(3pm) obsługuje
również format mdoc,używany przez strony podręcznika systemu BSD (całkiem często
występujących również pod Linuksem).
pod
Jest to format dokumentacji Perla. W ten sposób jest udokumentowany sam język i jego
rozszerzenia, a także większość istniejących skryptów Perla. Łączenie dokumentacji i kodu
w jednym pliku, pomaga utrzymywać aktualność dokumentacji. Upraszcza to życie programisty,
ale niestety, nie tłumacza.
sgml
Nawet jeśli jest obecnie wypierany przez XML, ten format jest wciąż raczej często używany
w dokumentach o długości większej niż kilka ekranów. Pozwala tworzyć kompletne książki.
Aktualizowane tłumaczeń tak długich dokumentów może być prawdziwym koszmarem. Program diff
bardzo często okazuje się bezużyteczny, jeśli zmieni się struktura oryginalnego tekstu. Na
szczęście, z pomocą może przyjść po4a.
Obecnie obsługiwane są tylko DTD DebianDoc i docbook, ale dodanie obsługi nowego typu jest
bardzo proste. Jest nawet możliwe użycie po4a z nieznanym DTD SGML bez zmiany kodu - przez
podanie wymaganych informacji w parametrach linii poleceń. Szczegóły można znaleźć w
Locale::Po4a::Sgml(3pm).
TeX / LaTeX
Format LaTeX jest głównym formatem dokumentacji używanym w publikacjach pisanych przez
ludzi związanych ze światem wolnego oprogramowania. Moduł Locale::Po4a::LaTeX(3pm) był
testowany na dokumentacji Pythona, książce i kilku prezentacjach.
texinfo
Cała dokumentacja GNU jest pisana w tym formacie (i jest to nawet jedno z wymagań
stawianych projektom , które chcą stać się oficjalnymi projektami GNU). Wsparcie dla
Locale::Po4a::Texinfo(3pm) jest wciąż w fazie początkowej. Prosimy o zgłaszanie błędów i
przesyłanie uwag dotyczących brakujących funkcjonalności.
xml
XML jest formatem bazowym wielu innych formatów dokumentacji.
Obecnie po4a obsługuje DocBook DTD. Szczegóły można znaleźć w Locale::Po4a::Docbook(3pm).
inne
Po4a może także obsługiwać kilka rzadszych lub bardziej specjalizowanych formatów, takich
jak dokumentacja opcji kompilacji jąder 2.4 lub diagramów wyprodukowanych przez narzędzie
dia. Dodanie nowego formatu jest często bardzo proste, a głównym zadaniem jest napisanie
parsera tego formatu. Więcej informacji o tym można znaleźć w
Locale::Po4a::TransTractor(3pm).
Formaty niewspierane
Niestety, po4a ciągle nie obsługuje kilku formatów dokumentacji.
Istnieje cała masa innych formatów, które byśmy chcieli obsługiwać w po4a, i nie są to
tylko formaty dokumentacji. W zasadzie, naszym celem jest wypełnienie wszystkich dziur
pozostawionych przez klasyczne narzędzia gettext. Obejmuje to opisy pakietów (deb i rpm),
pytania skryptów instalacyjnych pakietów, logi zmian pakietów i wszystkie specjalizowane
formaty używane przez programy, jak na przykład scenariusze gier lub pliki zasobów wine.
Jak używać po4a?
Rozdział ten jest rodzajem podręcznika i próbuje odpowiedzieć na pytania użytkowników,
pozwalając lepiej zrozumieć cały proces. Odpowiada, jak wykonać różne rzeczy w po4a, i
służy jako wprowadzenie do dokumentacji konkretnych narzędzi.
Graficzne podsumowanie
Następujący schemat pokazuje poglądowo proces tłumaczenia dokumentacji z użyciem po4a. Nie
powinno się przejmować jego pozorną złożonością, która wzięła się stąd, że pokazaliśmy
tutaj cały proces. Po skonwertowaniu projektu do po4a, istotna będzie tylko prawa część
schematu.
Proszę zauważyć, że master.doc występuje tu jako przykład pliku dokumentacji do
przetłumaczenia, a tłumaczenie.doc jest odpowiadającym mu tekstem przetłumaczonym.
Rozszerzeniem może być .pod, .xml lub .sgml, zależnie od formatu pliku. Każdą część
rysunku omówimy szczegółowo w następnych sekcjach.
master.doc
|
V
+<-----<----+<-----<-----<--------+------->-------->-------+
: | | :
{tłumaczenie} | { aktualizacja master.doc } :
: | | :
XX.doc | V V
(nieobowiązkowy) | master.doc ------->-------->+
: | (nowy) |
V V | |
[po4a-gettextize] doc.XX.po--->+ | |
| (stary) | | |
| ^ V V |
| | [po4a-updatepo] |
V | | V
tłumaczenie.pot ^ V |
| | doc.XX.po |
| | (fuzzy) |
{ tłumaczenie } | | |
| ^ V V
| | {ręczna edycja} |
| | | |
V | V V
doc.XX.po --->---->+<---<---- doc.XX.po załącznik master.doc
(początkowy) (aktualny) (opcjonalny) (aktualny)
: | | |
: V | |
+----->----->----->------> + | |
| | |
V V V
+------>-----+------<------+
|
V
[po4a-translate]
|
V
XX.doc
(aktualny)
Lewa część pokazuje konwersję tłumaczenia nie używającego jeszcze po4a do tego systemu.
Góra prawej części pokazuje akcje autora oryginału (aktualizowanie dokumentacji). Środek
prawej części obrazuje automatyczne akcje po4a. Nowy materiał jest wyodrębniany i
porównywany z istniejącymi tłumaczeniami. Znajdowane są części, które się nie zmieniły, i
dla nich używane jest poprzednie tłumaczenie. Części zmodyfikowane tylko w nieznacznym
stopniu są także łączone z poprzednimi tłumaczeniami, ale dodawany jest specjalny
znacznik, mówiący, że tłumaczenie musi być uaktualnione. Dół rysunku pokazuje sposób, w
jaki jest budowany sformatowany dokument.
Właściwie, jedyną ręczną operacją, którą musi wykonać tłumacz jest część oznaczona {ręczna
edycja}. Przykro nam, po4a tylko pomaga tłumaczyć, ale niestety niczego za Ciebie nie
przetłumaczy...
JAK zacząć nowe tłumaczenie?
Ta sekcja opisuje kroki niezbędne do rozpoczęcia nowego tłumaczenia z użyciem po4a.
Konwertowanie istniejącego projektu do tego systemu opisano w szczegółach w odpowiedniej
sekcji.
Aby zacząć nowe tłumaczenie, używając po4a, należy wykonać następujące kroki:
- Wyciągnąć tekst do przetłumaczenia z oryginalnego dokumentu <master.doc> do nowego
szablonu pliku <tłumaczenie.pot> (w formacie programu gettext). Aby to zrobić, należy
wywołać program po4a-gettextize w następujący sposób:
$ po4a-gettextize -f <format> -m <master.doc> -p <tłumaczenie.pot>
<format> jest oczywiście formatem używanym w dokumencie master.doc. Jak można oczekiwać,
plikiem wyjściowym jest tłumaczenie.pot. Więcej szczegółów o dostępnych opcjach można
znaleźć w po4a-gettextize(1).
- Przetłumaczyć to, co jest do przetłumaczenia. W tym celu należy zmienić nazwę pliku POT
na przykład na doc.XX.po (gdzie XX jest kodem ISO639 języka, na który się tłumaczy, np.
fr dla języka francuskiego) i edytować powstały plik. Zazwyczaj dobrym pomysłem jest
nienazywanie tego pliku XX.po, aby uniknąć pomylenia z tłumaczeniem komunikatów
programu, ale wybór należy do Ciebie. Proszę nie zapominać o uaktualnieniu nagłówków
pliku PO; są one bardzo ważne.
Do tłumaczenia można wykorzystać tryb PO Emacsa lub Vi, program Lokalize (oparty na
KDE), Gtranslator (oparty na GNOME) lub jakikolwiek inny program, w zależności od
upodobań tłumacza (np. Virtaal).
Aby dowiedzieć się czegoś więcej, stanowczo powinno się przeczytać dokumentację programu
gettext, dostępną w pakiecie gettext-doc.
JAK zamienić tłumaczenie z powrotem do pliku dokumentacji?
Po zakończeniu tłumaczenia zapewne należałoby wygenerować przetłumaczone dokumenty i
rozdystrybuować je wśród użytkowników, razem z oryginalnymi dokumentami. Aby to zrobić,
należy użyć programu po4a-translate(1) w ten sposób (XX jest kodem języka):
$ po4a-translate -f <format> -m <master.doc> -p <doc.XX.po> -l <XX.doc>
Jak wcześniej, <format> jest formatem dokumentu master.doc. Jednak tym razem plik PO,
przekazany w opcji -p, jest częścią wejścia - jest to Twoje tłumaczenie. Wyjście jest
zapisywane w XX.doc.
Więcej szczegółów można znaleźć w <po4a-translate(1)>.
JAK zaktualizować tłumaczenie programem po4a?
Aby zaktualizować tłumaczenie, gdy zmieni się oryginalny plik master.doc, należy użyć
po4a-updatepo(1) w następujący sposób:
$ po4a-updatepo -f <format> -m <nowy_master.doc> -p <stary_doc.XX.po>
(Więcej szczegółów można znaleźć w <po4a-updatepo(1)>).
Oczywiście ta operacja nie spowoduje automagicznego przetłumaczenia nowych akapitów
oryginalnego dokumentu. Należy ręcznie uaktualnić plik PO. Podobnie należy zaktualizować
tłumaczenie akapitów, które się choć trochę zmieniły. Aby mieć pewność, że żadnego z nich
nie ominiesz, zostały one zaznaczone jako "fuzzy" (niepewne) i zanim po4a-translate będzie
mógł ich użyć, to zaznaczenie musi zostać usunięte. Tak jak w przypadku pierwszego
tłumaczenia najlepiej jest użyć ulubionego edytora.
Kiedy plik PO będzie znowu aktualny, bez żadnych wpisów nieprzetłumaczonych lub niepewnych
("fuzzy"), można wygenerować przetłumaczony plik dokumentacji, tak jak to opisano w
poprzedniej sekcji.
JAK skonwertować istniejące tłumaczenia do po4a?
Często się zdarzało, że tłumaczyłeś dokument ręcznie dopóty, dopóki nie nastąpiła większa
reorganizacja oryginalnego dokumentu master.doc. W tej sytuacji, po kilku nieprzyjemnych
próbach z diffem lub podobnymi narzędziami, możesz zechcieć skonwertować dokument do po4a.
Oczywiście należy go skonwertować tak, aby nie utracić istniejących tłumaczeń. Nie należy
się obawiać, ten przypadek także jest obsługiwany przez po4a i jest nazywany procesem
przechodzenia do formatu gettext.
Kluczową kwestią jest to, aby struktura tłumaczonego dokumentu była taka sama jak
oryginału, tak żeby narzędzia mogły odpowiednio dopasować zawartość.
Jeśli masz szczęście (tj. struktura obu dokumentów dokładnie do siebie pasuje), wszystko
zadziała bez żadnego problemu i będzie gotowe w ciągu paru sekund. W przeciwnym razie
możesz zrozumieć dlaczego ten proces ma taką brzydką nazwę i przygotuj się na dość
nieprzyjemną pracę. W każdym razie, pamiętaj, że jest to cena za komfort, który później
dostarczy po4a. Dobre w tym wszystkim jest to, że trzeba to zrobić tylko raz.
Nie będę się długo nad tym rozwodził. Aby ułatwić proces, ważne jest znalezienie dokładnie
tej wersji oryginału, która była przetłumaczona. Najlepiej, jeśli zanotowałeś sobie wersję
z CVS-u dokumentu użytego do tłumaczenia i jej nie modyfikowałeś w procesie tłumaczenia,
tak że możesz jej teraz użyć.
Nie zadziała to dobrze, jeśli użyje się uaktualnionego tekstu oryginału ze starym
tłumaczeniem. Pozostaje to możliwe, ale jest to trudniejsze i naprawdę powinno się tego
unikać, gdy tylko jest to możliwe. Jeżeli nie udało Ci się znaleźć ponownie starego
oryginału, to najlepszym rozwiązaniem jest znalezienie kogoś, kto przeprowadzi za Ciebie
proces przechodzenia na format gettext (ale, proszę, niech nie będę to ja ;).
Być może zbytnio w tym momencie dramatyzuję. Jednak nawet, gdy proces się nie udaje,
pozostaje mimo wszystko szybszą drogą niż tłumaczenie wszystkiego od nowa. Udało mi się
przepuścić przez ten proces francuskie tłumaczenie dokumentacji Perla w ciągu jednego
dnia, nawet wtedy, gdy wszystko szło źle. Było to ponad dwa megabajty tekstu, którego
tłumaczenie od nowa trwałoby miesiącami lub dłużej.
Proszę najpierw pozwolić mi wyjaśnić podstawy tej procedury, a potem powrócę do wskazówek,
co zrobić, gdy proces się nie udaje. Dla lepszego zrozumienia, ponownie użyjemy powyższego
przykładu.
Jeżeli jest dostępny stary plik master.doc z odpowiadającymi mu tłumaczeniami XX.doc,
przechodzenie do formatu gettext można zrobić bezpośrednio do pliku doc.XX.po bez ręcznego
tłumaczenia pliku tłumaczenie.pot:
$ po4a-gettextize -f <format> -m <stary_oryginał.doc> -l <XX.doc> -p <doc.XX.po>
Jeśli masz szczęście, to to wszystko. Stare tłumaczenia zostały skonwertowane do po4a i
można od razu zacząć ich aktualizowanie. Należy tylko trzymając się procedury opisanej
kilka sekcji wcześniej, zsynchronizować plik PO z najnowszym oryginalnym dokumentem i
odpowiednio zaktualizować tłumaczenia.
Proszę zauważyć, że nawet jeśli wydaje się, że wszystko zadziałało poprawnie, może się
okazać, że jednak wystąpiły błędy podczas tego procesu. Po4a nie rozumie przetwarzanych
tekstów, więc nie może być być pewne, że tłumaczenia są poprawnie przypisane do
oryginałów. Dlatego wszystkie komunikaty są oznaczone jako "fuzzy" (niepewne). Przed
usunięciem tych znaczników, proszę uważnie sprawdzić każde tłumaczenie.
Bardzo często struktury dokumentów nie pasują dokładnie do siebie, przez co
po4a-gettextize nie może poprawnie wykonać swojego zadania. W tym punkcie gra toczy się o
to, aby tak pozmieniać pliki, aby ich cholerne struktury sobie odpowiadały.
Pomocne może być przeczytanie poniżej sekcji Proces przekształcania do formatu gettext:
jak to działa?. Zrozumienie wewnętrznych procesów pomoże wykonać zadanie. Plusem jest to,
że w razie niepowodzenia, po4a-gettextize głośno powie, co poszło źle, umożliwiając
poznanie komunikatów, które do siebie nie pasowały, ich pozycję w tekście i typ każdego z
nich. Co więcej, plik PO wygenerowany do tej pory, będzie zachowany jako
gettextization.failed.po.
- Należy usunąć wszystkie dodatkowe części tłumaczenia, takie jak sekcja, w której
podano nazwisko tłumacza i podziękowania dla wszystkich ludzi, którzy pomagali przy
tłumaczeniu. Później takie części będzie można z powrotem dodać, używając załączników,
opisanych w następnym rozdziale.
- Nie wahaj się edytować zarówno pliku oryginalnego, jak i jego tłumaczenia.
Najważniejszą rzeczą jest otrzymanie pliku PO. Potem będzie można go zaktualizować.
Edytowanie tłumaczeń powinno być jednak preferowane, ponieważ uprości to pewne rzeczy
po zakończeniu się procesu przekształcania na format gettext.
- Jeśli jest taka potrzeba, należy usunąć kilka części oryginalnego dokumentu, które nie
są przetłumaczone. Później podczas synchronizowania PO z dokumentem części te się
pojawią same.
- Jeśli w niewielkim stopniu zmieniłeś strukturę dokumentu (połączenie dwóch akapitów,
albo podzielenie innego akapitu), wycofaj te zmiany. Jeśli te zmiany miały związek z
problemami występującym w oryginalnym dokumencie, powinieneś poinformować o nich jego
autora. Korzyści z poprawienie ich tylko w Twoim tłumaczeniu będzie miała tyko część
społeczności. Co więcej, takie poprawki nie są możliwe, gdy się używa po4a.
- Czasami zawartości akapitów się zgadzają, ale ich typy nie. Poprawienie tego zależy od
formatu. W formatach POD i man, często bierze się to z tego, że jeden z tych dwóch
akapitów zawiera linię zaczynającą się od białego znaku, a drugi - nie. W tych
formatach tekst takich akapitów nie może być zawijany i dlatego występuje niezgodność
typów. Rozwiązaniem jest usunięcie spacji. Może to być także literówka w nazwie
elementu.
Podobnie, dwa akapity mogą zostać scalone razem w formacie POD, jeżeli rozdzielająca
linia zawiera spacje lub kiedy brakuje pustej linii przed linią ==item i zawartością
tego elementu.
- Czasami występuje rozsynchronizowanie między plikami i tłumaczenie jest przypisane do
złego akapitu oryginału. Jest to oznaka, że w rzeczywistości problem leży w plikach.
Proszę znaleźć w gettextization.failed.po miejsce, gdzie zaczyna się
rozsynchronizowanie, a następnie poprawić w tym miejscu pliki wejściowe.
- Czasami może się wydawać, że po4a zjadło jakąś część tekstu albo z oryginału, albo z
tłumaczenia. gettextization.failed.po wskazuje, że oba pliki dokładnie do siebie
pasowały, a przetwarzanie kończy się błędem ponieważ nastąpiła próba dopasowania
jakiegoś akapitu do akapitu po (lub przed) tym właściwym, tak jakby ten właściwy się
ulotnił. Można tylko kląć na po4a, tak jak ja kląłem, gdy mi się to zdarzyło po raz
pierwszy. Serio.
Ta nieszczęśliwa sytuacja zdarza się, kiedy ten sam akapit jest powtórzony w
dokumencie. W tym przypadku nie jest tworzony nowy wpis w pliku PO, ale dodawane jest
tylko nowe odwołanie do już istniejącego wpisu.
Tak więc, kiedy ten sam akapit pojawia się dwa razy w oryginalnym dokumencie, ale nie
jest przetłumaczony w dokładnie ten sam sposób, można mieć wrażenie, że ten akapit
oryginału zniknął. Wystarczy usunąć nowe tłumaczenie. Jeśli preferowałbyś usunięcie
pierwszego z tych tłumaczeń, bo drugie jest lepsze, po prostu przenieś drugie
tłumaczenie w miejsce pierwszego.
Odwrotnie, jeśli dwa podobne, ale jednak różne, akapity były przetłumaczone dokładnie
tak samo, to jeden akapit tłumaczenia zniknie. Rozwiązaniem jest dodanie głupiego
tekstu do oryginalnego akapitu (takiego jak "różnię się"). Nie trzeba się tego bać,
takie rzeczy znikną podczas synchronizacji, a kiedy taki tekst jest wystarczająco
krótki, gettext dopasuje Twoje tłumaczenie do istniejącego tekstu (oznaczając je jako
niepewne ["fuzzy"], czym nie powinno się przejmować, gdyż wszystkie komunikaty są tak
oznaczone zaraz po procesie przekształcania na format gettext).
Mamy nadzieję, że te porady pomogą w procesie przekształcania do formatu gettext i w
otrzymaniu pliku PO. Można teraz ten plik zsynchronizować i zacząć go tłumaczyć. Proszę
zauważyć, że w wypadku długich plików, pierwsza synchronizacja może zająć dużo czasu.
Na przykład, pierwsze wykonanie po4a-updatepo na francuskim tłumaczeniu dokumentacji Perla
(plik PO o rozmiarze 5.5 Mb) zajęło około dwóch dni na komputerze 1Ghz G5. Tak, 48 godzin.
Ale kolejne zajmują tylko kilkanaście sekund na moim starym laptopie. Dzieje się tak,
ponieważ na samym początku większość msgid pliku PO nie pasuje do żadnego msgid w pliku
POT. Wymusza to na programie gettext wyszukiwanie najbardziej zbliżonego msgid, używając
kosztownego algorytmu bliskości łańcuchów znaków.
JAK dodać dodatkowy tekst do tłumaczeń (np. nazwisko tłumacza)?
Z powodu rozwiązań stosowanych przez gettext, zrobienie tego może być trudniejsze w po4a
niż było wcześniej, kiedy to plik był po prostu ręcznie edytowany. Jednak pozostaje to
możliwe, dzięki tak zwanym załącznikom.
Dla lepszego zrozumienia można przyjąć, że załączniki są rodzajem łat (patch) aplikowanych
do przetłumaczonego dokumentu po zakończeniu przetwarzania. Różnią się one od zwykłych łat
(mają tylko jedną linię kontekstu, która może zawierać wyrażenie regularne Perla, i mogą
tylko dodawać nowy tekst bez usuwania czegokolwiek), ale funkcjonalność jest taka sama.
Celem jest danie tłumaczowi możliwości dołączenie do dokumentu dodatkowej zawartości,
która nie jest tłumaczeniem oryginalnego dokumentu. Najczęściej używany jest do dodawania
sekcji dotyczącej samego tłumaczenia, wypisania współpracowników lub podania sposobu
zgłaszania błędów znalezionych w tłumaczeniu.
Załącznik musi być podany jako osobny plik, którego pierwsza linia zawiera nagłówek
określający, gdzie należy umieścić tekst załącznika. Reszta pliku załącznika będzie
umieszczona bez zmian w określonej pozycji wynikowego dokumentu.
Składnia nagłówka jest całkiem sztywna: musi zaczynać się od tekstu PO4A-HEADER:
poprzedzającego rozdzieloną średnikami (;) listę pól klucz=wartość. Spacje SĄ istotne.
Proszę zauważyć, że nie można użyć średników (;) w wartości, a ich cytowanie za pomocą
odwrotnego ukośnika nie pomaga.
Tak, brzmi to strasznie, ale poniższe przykłady powinny pomóc w napisaniu odpowiedniej
linii nagłówka. Aby zilustrować dyskusję, załóżmy, że chcemy dodać sekcję "O tłumaczeniu"
zaraz po sekcji "O dokumencie".
Kilka możliwych kluczy nagłówka:
position (obowiązkowe)
wyrażenie regularne. Załącznik będzie umieszczony w pobliżu linii pasującej do
wyrażenia regularnego. Proszę zauważyć, że mówimy tutaj o dokumencie przetłumaczonym,
a nie o oryginale. Jeśli więcej niż jedna linia pasuje do tego wyrażenia, dodawanie
załącznika się nie powiedzie. Istotnie, lepiej jest zgłosić błąd niż wstawić załącznik
w nieodpowiednie miejsc.
Tę linię będziemy dalej nazywać punktem pozycji. Punkt, w którym załącznik jest
dodawany nazwiemy punktem wstawienia. Te dwa punkty są blisko siebie, ale nie są sobie
równe. Na przykład, aby dodać nową sekcję łatwiej zaczepić punkt pozycji na tytule
poprzedniej sekcji i wytłumaczyć programowi po4a, gdzie ta sekcja się kończy (należy
pamiętać, że punkt pozycji jest podany przez wyrażenie regularne, które powinno
dopasowywać się do pojedynczej linii).
Zależność miejsca punktu wstawienia w stosunku do punkty pozycji jest określana przez
pola mode, beginboundary i endboundary, opisane poniżej.
W naszym przypadku byłoby to:
position=<title>O dokumencie</title>
mode (obowiązkowe)
Może być to jeden z następujących łańcuchów znaków: before (= przed) lub after (= po),
określających pozycję dodatku w stosunku do punktu pozycji.
Ponieważ chcemy nową sekcję umieścić pod tą, którą wyszukaliśmy, mamy:
mode=after
beginboundary (używany, gdy mode=after i obowiązkowy w tym wypadku)
endboundary (jak wyżej)
wyrażenie regularne pasujące do końca sekcji, po której jest dodawany załącznik.
W trybie after punkt wstawienia jest za punktem pozycji, ale nie bezpośrednio za! Jest
on umieszczony na końcu sekcji zaczynającej się w punkcie pozycji, czyli za albo przed
linią pasującą do argumentu ???boundary w zależności od tego, czy było użyte
beginboundary, czy endboundary.
W rozpatrywanym przypadku możemy wybrać wskazanie końca dopasowywanej sekcji, dodając:
endboundary=</section>
albo możemy wskazać początek kolejnej sekcji w następujący sposób:
beginboundary=<section>
W obu wypadkach załącznik będzie umieszczony po </section>, a przed <section>. Ten
pierwszy sposób działa lepiej, ponieważ zadziała nawet wtedy, gdy dokument zostanie
zreorganizowany.
Obie formy istnieją ponieważ formaty dokumentacji są różne. Niektóre z nich zawierają
znacznik końca sekcji (tak jak </section>, której właśnie użyliśmy), a inne (np. man)
tego końca nie oznaczają w żaden szczególny sposób. W pierwszym przypadku boundary
powinno odpowiadać końcowi sekcji, tak że punkt wstawienia następuje po niej. W drugim
przypadku boundary powinno pasować do początku następnej sekcji, a punkt wstawienia
powinien być umieszczony zaraz przed nią.
Może się to wydawać niejasne, następne przykłady powinny co nieco wyklarować.
Podsumowując przykłady podane do tej pory: aby dodać sekcję "O tłumaczeniu" po sekcji "O
dokumencie" w dokumencie SGML, należy użyć jednej z poniższych linii nagłówka:
PO4A-HEADER: mode=after; position=O dokumencie; endboundary=</section>
PO4A-HEADER: mode=after; position=O dokumencie; beginboundary=<section>
Aby dodać coś po następującej sekcji nroff:
.SH "AUTORZY"
powinno się ustawić positon pasujące do tej linii oraz beginboundary pasujące do
początku następnej sekcji (tj. ^\.SH). Załącznik zostanie dodany po punkcie pozycji i
zaraz przed pierwszą linią pasującą do beginboundary. Czyli:
PO4A-HEADER:mode=after;position=AUTORZY;beginboundary=\.SH
Aby zamiast dodawać całą sekcję, dodać coś do jakiejś sekcji (np. po "Copyright Big
Dude"), trzeba podać position pasujące do tej linii i beginboundary pasujące do
jakiejkolwiek linii.
PO4A-HEADER:mode=after;position=Copyright Big Dude, 2004;beginboundary=^
Aby dodać coś na końcu dokumentu, należy podać position pasujące do jakiejkolwiek linii
pliku (ale tylko jednej linii. Po4a nie przetworzy tego, jeśli linia nie będzie unikatowa)
i podać endboundary nie pasujące do niczego. Nie należy używać tutaj prostych tekstów jak
"EOF", tylko takich, które mają małe szanse pojawienia się w dokumencie.
PO4A-HEADER:mode=after;position=<title>O dokumencie</title>;beginboundary=NieistniejąaLiniaPo4a
W każdym wypadku należy pamiętać, że są to wyrażenia regularne. Na przykład, aby dopasować
koniec sekcji nroff, kończącej się linią
.fi
nie należy używać .fi jako endboundary, ponieważ będzie on pasował do "the[ fi]le" co
raczej nie jest tym, czego można by oczekiwać. Poprawnym endboundary w tym przypadku jest
^\.fi$.
Jeśli załącznik nie trafił tam, gdzie powinien, spróbuj przekazać narzędziom po4a argument
-vv, który powinien pomóc wyjaśnić co się dzieje podczas dodawania załącznika.
Bardziej szczegółowy przykład
Oryginalny dokument (w formacie POD):
|=head1 NAZWA
|
|dummy - fikcyjny program
|
|=head1 AUTOR
|
|ja
Wtedy następujący dodatek spowoduje dodanie sekcji (w języku francuskim) na koniec tego
pliku (w jęz. francuskim "TRADUCTEUR" oznacza "TŁUMACZ", a "moi" znaczy "ja")
|PO4A-HEADER:mode=after;position=AUTEUR;beginboundary=^=head
|
|=head1 TRADUCTEUR
|
|moi
Aby umieścić dodatek przed sekcją AUTOR, należy użyć następującego nagłówka:
PO4A-HEADER:mode=after;position=NOM;beginboundary=^=head1
To działa, ponieważ następną linią pasującą do beginboundary /^=head1/ po sekcji "NAZWA"
(przetłumaczonej na francuskie "NOM") jest linia opisująca autorów. Tak więc załącznik
zostanie umieszczony pomiędzy obiema sekcjami.
JAK to wszystko zrobić, wywołując tylko jeden program?
Użytkownicy udowodnili, że takie użycie po4a jest narażone na błędy, ponieważ należy we
właściwym porządku wywołać dwa różne programy (po4a-updatepo, a następnie po4a-translate),
z których każdy wymaga podania więcej niż 3 argumentów. Co więcej, w tym systemie było
trudno użyć tylko jednego pliku PO dla wszystkich dokumentów, kiedy użyto więcej niż
jednego formatu.
Program po4a(1) zaprojektowano, aby rozwiązać te trudności. Kiedy tylko projekt zostanie
skonwertowany do tego systemu, można napisać prosty plik konfiguracyjny opisujący miejsce
położenia plików tłumaczeń (PO i POT) i oryginalnych dokumentów, ich formaty oraz miejsce,
gdzie powinny trafiać przetłumaczone dokumenty.
Uruchomienie po4a(1) na tym pliku spowoduje zsynchronizowanie wszystkich plików PO z
oryginalnym dokumentem, tak żeby przetłumaczony dokument został poprawnie wygenerowany.
Oczywiście należy ten program wywołać dwa razy: raz przed edytowaniem pliku PO, żeby go
zaktualizować, i raz po jego edycji, aby otrzymać całkowicie aktualny przetłumaczony
dokument . Tylko że potrzebujesz zapamiętać tylko jedną komendę linii poleceń.
JAK dostosować po4a do własnych potrzeb?
Moduły po4a mają opcje (określane przez -o opcja), których można użyć, żeby zmienić
zachowanie modułów.
Możliwe jest także dostosowywanie modułu oraz modułu nowego / pochodnego / zmodyfikowanego
przez umieszczenie go w katalogu lib/Locale/Po4a/ i dodanie lib do ścieżki określonej w
zmiennej środowiskowej PERLLIB lub PERL5LIB. Na przykład:
PERLLIB=$PWD/lib po4a --previous po4a/po4a.cfg
Uwaga: rzeczywista nazwa katalogu lib nie jest istotna.
Jak to działa?
Ten rozdział zawiera krótki opis wewnętrznych mechanizmów po4a, tak że będziesz miał
więcej odwagi, aby pomóc nam w jego tworzeniu i udoskonalaniu. Może także Ci pomóc w
zrozumieniu, dlaczego nie działa tak, jak byś tego oczekiwał, oraz jak rozwiązać napotkane
problemy.
Jak wyglądają szczegóły?
Architektura po4a jest zorientowana obiektowo (w Perlu, czy to nie eleganckie?). Wspólny
przodek wszystkich klas parserów zwie się TransTractor. Ta dziwna nazwa wzięła się stąd,
że jest on odpowiedzialny za tłumaczenie dokumentu i wydobywanie komunikatów.
Bardziej formalnie mówiąc, pobiera dokument do przetłumaczenia oraz plik PO zawierający
tłumaczenia używany jako wejście podczas tworzenia dwóch oddzielnych plików wyjściowych:
innego pliku PO (wyniku wyodrębniania komunikatów z dokumentu wejściowego) oraz
przetłumaczonego dokumentu (mającego taką samą strukturę jak plik wejściowy, ale ze
wszystkimi komunikatami zamienionymi na zawartość wejściowego pliku PO). Poniżej jest
graficzne przedstawienie tego procesu:
Dokument wejściowy -\ /-> Dokument wyjściowy
\ TransTractor:: / (przetłumaczony)
+-->-- parse() --- -+
/ \
Wejściowy PO -------/ \---> Wyjściowy PO
(wyodrębniony)
Ta mała kość jest podstawą całej architektury po4a. Jeśli pominiesz wejściowy plik PO i
dokument wyjściowy, otrzymasz po4a-gettextize. Jeśli podasz oba pliki wejściowe i
zlekceważysz wyjściowy plik PO, otrzymasz po4a-translate.
TransTractor::parse() jest wirtualną funkcją zaimplementowaną w każdym module. Tutaj
podano prosty przykład, żeby zobrazować jej działanie. Przetwarza listę akapitów, z
których każdy zaczyna się od <p>.
1 sub parse {
2 PARAGRAPH: while (1) {
3 $my ($paragraph,$pararef,$line,$lref)=("","","","");
4 $my $first=1;
5 while (($line,$lref)=$document->shiftline() && defined($line)) {
6 if ($line =~ m/<p>/ && !$first--; ) {
7 $document->unshiftline($line,$lref);
8
9 $paragraph =~ s/^<p>//s;
10 $document->pushline("<p>".$document->translate($paragraph,$pararef));
11
12 next PARAGRAPH;
13 } else {
14 $paragraph .= $line;
15 $pararef = $lref unless(length($pararef));
16 }
17 }
18 return; # Nie otrzymano linii? Koniec pliku wejściowego.
19 }
20 }
W linii 6. po raz drugi napotkaliśmy <p>. Oznacza to kolejny akapit. Powinniśmy dlatego
zwrócić otrzymaną linię do oryginalnego dokumentu (linia 7.), a na wyjście dołożyć akapit
zbudowany do tej pory. Po usunięciu z niego początkowego <p> w linii 9., dokładamy ten
element połączony z tłumaczeniem reszty akapitu.
Funkcja translate() jest bardzo fajna (cool ;)). Dodaje swoje argumenty na koniec
wynikowego pliku PO (ekstrakcja) i zwraca ich tłumaczenie, znalezione w wejściowym pliku
PO (tłumaczenie). Ponieważ jest używana jako część argumentu pushline(), tłumaczenie
ląduje w wynikowym dokumencie.
Czy to nie jest fajne? Jest możliwe zbudowanie kompletnego modułu po4a w mniej niż 20
liniach, jeżeli tylko format jest wystarczająco prosty...
Więcej informacji o tym można znaleźć w Locale::Po4a::TransTractor(3pm).
Proces przekształcania do formatu gettext: jak to działa?
Idea jest następująca: pobranie oryginalnego dokumentu i jego tłumaczenia i powiedzenie,
że n-ty komunikat wyodrębniony z tłumaczenia jest tłumaczeniem n-tego komunikatu
wyodrębnionego z oryginału. Aby to zadziałało, oba pliki muszą mieć dokładnie taką samą
strukturę. Na przykład, jeżeli pliki mają poniższą strukturę, to jest raczej niemożliwe,
by 4. komunikat tłumaczenia (typu "rozdział") był tłumaczeniem 4. komunikatu oryginału
(typu "akapit").
Oryginał Tłumaczenie
rozdział rozdział
akapit akapit
akapit akapit
akapit rozdział
rozdział akapit
akapit akapit
Aby to osiągnąć, parsery po4a są używane zarówno na pliku oryginału, jak i tłumaczenia,
żeby utworzyć pliki PO, a następnie jest budowany z nich trzeci plik PO zawierający
komunikaty z drugiego pliku jako tłumaczenia komunikatów z pierwszego. Aby sprawdzić, że
komunikaty, które ze sobą łączymy, są rzeczywiście odpowiadającymi sobie tłumaczeniami,
parsesy dokumentów w po4a powinny umieszczać informacje o typach składniowych komunikatów
wyodrębnionych z dokumentu (wszystkie istniejące to robią, Twój też powinien). Następnie
te informacje są używane do sprawdzenia, że oba dokumenty mają tę samą składnię. W
poprzednim przykładzie pozwoliło nam to wykryć, że 4. komunikat jest w jednym przypadku
akapitem, a w drugim - tytułem rozdziału i zgłosić problem.
Teoretycznie byłoby możliwe zsynchronizowanie plików po wykryciu problemu (tak, jak to
robi diff). Niestety, nie jest jasne, co zrobić z komunikatami, które nie występując w
jednym z plików, były przyczyną rozsynchronizowania. Dlatego obecna implementacja nie
stara się synchronizować plików i zgłasza błąd, kiedy coś poszło źle, wymagając od
użytkownika ręcznego zmodyfikowania plików w celu rozwiązania problemu.
Nawet z tymi zabezpieczeniami, rzeczy mogą źle się potoczyć. Właśnie dlatego wszystkie
tłumaczenia odgadnięte w ten sposób są zaznaczane jako niepewne ("fuzzy"), aby tłumacz je
przejrzał i sprawdził.
Załącznik: Jak to działa?
Hmm, to całkiem proste. Tłumaczony dokument nie jest bezpośrednio zapisywany na dysk, ale
trzymany w pamięci, dopóki wszystkie załączniki nie zostaną dodane. Wykorzystane algorytmy
są raczej proste. Szukamy linii pasującej do wyrażenia regularnego określającego pozycję i
dodajemy załącznik przed tą liną, jeśli tryb = before. Jeśli nie jesteśmy w tym trybie, to
szukamy następnej linii pasującej do ograniczenia i wstawiamy załącznik po tej linii,
jeśli jest to endboundary, lub przed nią, jeśli jest to beginboundary.
FAQ
Ten rozdział zawiera odpowiedzi na często zadawane pytania. Tak naprawdę, większość tych
pytań może być sformułowanych jako "Dlaczego po4a zostało zaprojektowane tak, a nie
inaczej?". Jeśli wydaje Ci się, że po4a nie jest właściwym narzędziem do tłumaczenia
dokumentacji, powinieneś rozważyć przeczytanie tego rozdziału. Jeśli nie znajdziesz w nim
odpowiedzi na swoje pytanie, prosimy się z nami skontaktować poprzez listę dyskusyjną
<po4a-devel@lists.alioth.debian.org>. Uwielbiamy znać opinie użytkowników.
Dlaczego trzeba tłumaczyć każdy akapit osobno?
Tak, w po4a, każdy akapit jest tłumaczony osobno (w zasadzie, to każdy moduł o tym
decyduje, ale wszystkie istniejące moduły tak robią i Twój także powinien). Są dwie główne
przyczyny takiego rozwiązania:
• Kiedy techniczne części dokumentu są ukryte, tłumacz nie może w nich zrobić bałaganu. Im
mniej znaczników pokazujemy tłumaczowi, tym mniej błędów może popełnić.
• Przycinanie dokumentu pomaga odizolować zmiany w oryginalnym dokumencie. Kiedy oryginał
zostanie zmieniony, ten proces uprości wyszukanie części tłumaczeń potrzebujących
aktualizacji.
Nawet biorąc pod uwagę te plusy, niektórym ludziom nie podoba się osobne tłumaczenie
każdego akapitu. Postaram się odpowiedzieć na ich obawy:
• Takie podejście sprawdziło się w projekcie KDE, pozwalając temu zespołowi na
wyprodukowanie znacznej ilości przetłumaczonej i aktualnej dokumentacji.
• Tłumacze mogą wciąż używać kontekstu tłumaczenia, ponieważ wszystkie komunikaty w pliku
PO są w takiej samej kolejności jak w oryginalnym dokumencie. Tłumaczenie sekwencyjne
jest podobne, niezależnie, czy używa się po4a czy nie. I w każdym wypadku najlepszym
sposobem otrzymania kontekstu pozostaje skonwertowanie dokumentu do formatu dokumentu
drukowanego, ponieważ formaty źródłowe tekstu mogą nie być zbyt czytelne.
• Takie podejście jest używany przez profesjonalnych tłumaczy. Zgadzam się, mają oni
trochę inne cele niż tłumacze oprogramowania open-source. Na przykład możliwość łatwego
zarządzania tłumaczeniem jest często dla nich mniej istotna, ponieważ zawartość rzadko
się zmienia.
Dlaczego nie podzielić na zdania (lub mniejsze części)?
Profesjonalne narzędzie tłumaczy czasami dzielą dokument na poszczególne zdania, aby
zmaksymalizować wykorzystanie wcześniejszych tłumaczeń i zwiększyć szybkość tłumaczenia.
Problemem jest jednak to, że w zależności od kontekstu to samo zdanie może mieć kilka
tłumaczeń.
Akapity są z definicji dłuższe niż zdania. Jeżeli w dwóch dokumentach ten sam akapit
występuje, to możemy założyć, że jego znaczenie (i tłumaczenie) jest takie samo,
niezależnie od kontekstu.
Dzielenie na części mniejsze niż zdania byłoby czymś bardzo niedobrym. Za dużo miejsca by
zajęło napisanie tu wyjaśnienie dlaczego, ale zainteresowany czytelnik może na przykład
przeczytać stronę podręcznika Locale::Maketext::TPJ13(3pm) (pochodzącą z dokumentacji
Perla). W skrócie, każdy język ma określone zasady składniowe i nie istnieje taki sposób
budowania zdań przez łączenie ich części, który by działał dla wszystkich istniejących
języków (lub nawet dla tylko 5 czy 10 najpopularniejszych).
Dlaczego nie umieścić oryginału jako komentarza do tłumaczenia (lub w inny sposób)?
Na pierwszy rzut oka gettext nie wydaje się być przeznaczony do wszystkich rodzajów
tłumaczeń. Na przykład nie wydawał się on być przystosowany do debconfa, interfejsu
wszystkich pakietów Debiana używanego do interakcji z użytkownikiem podczas instalacji. W
tym przypadku teksty do tłumaczenia były całkiem krótkie (tuzin linii dla każdego pakietu)
i było trudno umieścić tłumaczenie w specjalnym pliku ponieważ musiało być dostępne
jeszcze przed zainstalowaniem pakietu.
To dlatego opiekun debconfa zdecydował zaimplementować inne rozwiązanie, w którym
tłumaczenia są umieszczane w tym samym pliku, co oryginał. Jest to pociągające. Ktoś
mógłby nawet chcieć coś takiego zrobić dla XML-a na przykład. Mógłby on wyglądać tak:
<section>
<title lang="en">My title</title>
<title lang="fr">Mon titre</title>
<para>
<text lang="en">My text.</text>
<text lang="fr">Mon texte.</text>
</para>
</section>
Jednak było to na tyle problematyczne, że obecnie jest używane rozwiązanie oparte na
plikach PO. Tylko oryginalny tekst może być edytowany w pliku, a tłumaczenia muszą się
pojawić w plikach PO, wyciągniętych z głównego szablonu (łączonych z powrotem w czasie
kompilacji pakietu). Ten stary system jest potępiany z kilku powodów:
• problemy w zarządzaniu
Jeżeli kilku tłumaczy dostarczy łatę w tym samym czasie, będzie trudno połączyć te
łaty wszystkie razem.
Jak wykryć te zmiany w oryginale, które muszą być zastosowane w tłumaczeniach? Aby
użyć programu diff, trzeba było zanotować wersję oryginału, która została
przetłumaczone. Tj. potrzebujesz pliku PO w Twoim pliku.
• problemy z kodowaniem znaków
Rozwiązanie to jest dobre tylko dla europejskich języków, jednak wprowadzenie
koreańskiego, rosyjskiego lub arabskiego bardzo wszystko komplikuje. Rozwiązaniem
mógłby być UTF, jednak wciąż jest z nim kilka problemów.
Co więcej takie problemy są trudne do wychwycenia (tj. tylko Koreańczycy zauważą że
kodowanie znaków w koreańskim tekście jest zepsute [bo tłumacz był Rosjaninem]).
gettext rozwiązuje wszystkie te problemy razem.
Ale gettext nie został zaprojektowany do takiego użycia!
To prawda, ale do tej pory nikt nie znalazł lepszego rozwiązania. Jedyną znaną alternatywą
jest ręczne tłumaczenie ze wszystkimi problemami w jego zarządzaniu.
Co z innymi narzędziami do tłumaczeń dokumentacji wykorzystującymi gettext?
O ile mi wiadomo, są tylko dwa takie:
poxml
Jest to narzędzie rozwijane przez ludzi z KDE obsługujące format DocBook XML. O ile mi
wiadomo, był to pierwszy program wyciągający łańcuchy znaków do przetłumaczenia z
dokumentacji do plików PO i wstawiający je z powrotem po przetłumaczeniu.
Może on obsługiwać tylko XML i częściowo DTD. Jestem bardzo niezadowolony z obsługi
list, które zostają umieszczone w jednym wielkim msgid. Kiedy lista staje się długa,
sprawa się komplikuje.
po-debiandoc
Program utworzony przez Denisa Barbiera jest poprzednikiem modułu SGML po4a, który w
mniejszym bądź większym stopniu go zastępuje, czyniąc przestarzałym. Zgodnie ze swą
nazwą obsługuje tylko DebianDoc DTD, który jest DTD mniej lub bardziej przestarzałym.
Największą zaletą po4a nad nimi jest łatwość umieszczania dodatkowej zawartości (co jest
nawet gorsze tutaj) i przejścia na format gettext.
Przekazywanie deweloperom wiedzy o tłumaczeniu
Próbując tłumaczyć dokumentację lub programy można napotkać trzy rodzaje problemów:
lingwistyczne (nie każdy mówi dwoma językami), techniczne (to dlatego istnieje po4a) i
ludzkie. Nie wszyscy deweloperzy rozumieją potrzebę tłumaczeń. Nawet mając dobre chęci,
mogą ignorować potrzebę upraszczania pracy tłumaczy. Aby w tym pomóc, po4a dostarcza wiele
dokumentacji, do której można się odnosić.
Innym ważnym punktem jest to, że każdy plik z tłumaczeniem zaczyna się od krótkiego
komentarza określającego, czym jest ten plik i jak go użyć. Powinno to pomóc deweloperom,
zalanym tonami plików w różnych językach, których nie znają, pomóc w poprawnym obsłużeniu
tego.
W projekcie po4a przetłumaczone dokumenty nie są plikami źródłowymi. Ponieważ jesteśmy
przyzwyczajeni do tego, że pliki sgml są plikami źródłowymi, łatwo jest o pomyłkę. Dlatego
wszystkie pliki zawierają taki nagłówek:
| ****************************************************
| * PLIK WYGENEROWANY, NIE EDYTOWAĆ *
| * TO NIE JEST PLIK ŹRÓDŁOWY, ALE WYNIK KOMPILACJI *
| ****************************************************
|
| Ten plik został wygenerowany przez po4a-translate(1). Nie przechowuj go
| (na przykład w CVS-ie), ale przechowuj plik PO, użyty jako plik źródłowy
| przez polecenie po4a-translate.
|
| Tak naprawdę, potraktuj ten plik jako plik binarny, a plik PO jako zwykły
| plik źródłowy: jeśli plik PO zaginie, to będzie trudniej zachować aktualność
| tego tłumaczenia ;)
Podobnie, to co należy zrobić ze zwykłymi plikami PO programu gettext, to skopiować je do
katalogu po/. Ale w przypadku plików zarządzanych przez po4a to nie działa. Największym
ryzykiem tutaj jest to, że deweloper usunie istniejące tłumaczenia jego programu wraz z
tłumaczeniami dokumentacji. (Oba nie mogą być przechowywane w jednym pliku PO, ponieważ
program wymaga instalacji pliku tłumaczeń jako pliku mo, podczas gdy dokumentacja używa
tłumaczeń w czasie kompilacji). Dlatego pliki PO tworzone przez moduł po-debiandoc
zawierają poniższy nagłówek:
#
# RADY DLA DEWELOPERÓW:
# - nie trzeba ręcznie edytować plików POT i PO.
# - ten plik zawiera tłumaczenie Twoich szablonów confiteor.
# Nie zastępuj tłumaczeń Twojego programu tym plikiem !!
# (albo tłumacze będą na Ciebie wściekli)
#
# RADY DLA TŁUMACZY:
# Jeśli nie jesteś zaznajomiony z formatem PO, warto przeczytać
# dokumentację pakietu gettext, zwłaszcza sekcje poświęcone
# temu formatowi. Na przykład uruchom:
# info -n "(gettext)PO Files"
# info -n "(gettext)Heder Centry"
#
# Informacje specyficzne po-debconf są dostępne w
# /usr/share/doc/po-debconf/README-trans
# lub http://www.debian.org/intl/l10n/po-debconf/README-trans
#
PODSUMOWANIE plusów i minusów rozwiązania opartego na gettext
• Tłumaczenia nie są trzymane wraz z oryginałem, co pozwala w prosty sposób wykryć, czy
tłumaczenia nie są przestarzałe.
• Tłumaczenia są przechowywane w oddzielnych plikach, dzięki czemu tłumacze różnych
języków sobie nie przeszkadzają, zarówno kiedy podsyłają swoje tłumaczenia, jak i kiedy
zmieniają kodowanie znaków pliku.
• Wewnętrznie jest oparty na pakiecie gettext (ale po4a oferuje bardzo prosty interfejs,
tak że nie ma potrzeby poznawania wewnętrznych mechanizmów, aby go użyć). W ten sposób,
nie musimy ponownie wymyślać koła, a ponieważ gettext jest szeroko używany, mamy
nadzieję, że w większym lub mniejszym stopniu jest wolny od błędów.
• Z punktu widzenia końcowego użytkownika nic się nie zmieniło (poza tym, że tłumaczenia
są lepiej zarządzane). Wynikowe pliki z dokumentacją są tak samo dystrybuowane.
• Tłumacze nie muszą uczyć się składni nowego pliku i mogą po prostu użyć swojego
ulubionego edytora plików PO (jak tryb PO Emasca, Lokalize lub Gtranslator).
• gettext udostępnia prosty sposób otrzymania statystyk o tym, co zostało zrobione, co
powinno być przejrzane i zaktualizowane, a co jeszcze jest do zrobienia. Przykłady można
znaleźć POD tymi adresami:
- http://kv-53.narod.ru/kaider1.png
- http://www.debian.org/intl/l10n/
Nie wszystko złoto, co się świeci - to podejście ma także kilka minusów, z którymi musimy
sobie poradzić.
• Na pierwszy rzut oka załączniki są... dziwne.
• Nie można dostosowywać tłumaczonego tekstu do własnych upodobań, na przykład przez
podzielenie w danym miejscu na akapity, połączenie dwóch innych akapitów w jeden. Jednak
w pewnym sensie, jeżeli jest jakiś problem z oryginałem, powinno to zostać zgłoszone
jako błąd.
• Nawet mając łatwy interfejs, wciąż pozostaje nowym narzędziem, którego trzeba się uczyć.
Jednym z moich marzeń jest zintegrowanie w jakiś sposób po4a z programami Gtranslator
lub Lokalize. Kiedy plik SGML jest otwierany, komunikaty zostają automatycznie
wyciągane. Kiedy jest zamykany, przetłumaczony plik jest zapisywany na dysk. Jeśli uda
nam się zrobić moduł MS Word (TM) (a przynajmniej RFT), to będą mogli go nawet używać
profesjonalni tłumacze.
AUTORZY
Denis Barbier <barbier,linuxfr.org>
Martin Quinson (mquinson#debian.org)
TŁUMACZENIE
Robert Luberda <robert@debian.org>