Provided by: manpages-tr_1.0.5.1-2_all bug

İSİM

       init - süreç kontrol başlangıcı
       telinit - çalışma seviyesini değiştirir

KULLANIM

       /sbin/init    [ -a ] [ -s ] [ -b ] [ -z xxx] [ 0123456Ss ]
       /sbin/telinit [ -t saniye ] [ 0123456sSQqabcUu ]

AÇIKLAMA

       init,  bütün  süreçlerin  atasıdır.  init'in  birincil  görevi  /etc/inittab  içinde saklı
       betikten süreçler  oluşturmaktır  (ayrıntılar  için  inittab(5)'a  bakınız).  Bu  dosyada,
       init'in  çeşitli  hatlar  üzerinden  kullanıcıların  bağlanmasını  sağlamak üzere getty(1)
       süreçleri oluşturmasını sağlayan girdiler  vardır.  Ayrıca  belirli  sistemler  tarafından
       ihtiyaç duyulan özerk süreçleri de kontrol eder.

ÇALIŞMA SEVİYELERİ

       Çalışma  seviyesi, sistemde varolan süreçlerden belirtilmiş olanların çalışmasını sağlayan
       yazılım yapılandırmasına verilen addır. Her bir çalışma  seviyesi  için,  init  tarafından
       başlatılan  süreçler  /etc/inittab  dosyası  içinde tanımlıdır. init sekiz değişik çalışma
       seviyesinden birinde olabilir: 0-6,  S  veya  s.  Çalışma  seviyesi  telinit  kullanılarak
       yetkili bir kullanıcı tarafından, init'e uygun bir sinyal gönderilerek değiştirilir.

       Çalışma  seviyeleri  0,  1  ve 6 ayrılmış seviyelerdir. 0 sistemi durdurmak için, 6 tekrar
       başlatmak için ve 1 ise  tek  kullanıcılı  kipe  döndürmek  için  kullanılır.  S  seviyesi
       doğrudan   kullanıcı  ile  alakalı  değildir,  daha  çok  çalışma  seviyesi  1'e  girerken
       çalıştırılan betikleri ifade  eder.  Bu  konuda  daha  fazla  bilgi  için  shutdown(8)  ve
       inittab(5)'a bakınız.

       7-9  arası  çalışma  seviyeleri  de  geçerlidir  ama  bu  seviyeler hakkında belgelendirme
       yapılmamıştır.  Çünkü  "geleneksel"  Unix  türevleri  bu  seviyeleri  kullanmazlar.   Sırf
       merakınız  gidermek  için  belirteyim  ki  S  ve  s  aynıdır  ve  aynı  çalışma seviyesini
       belirtirler.

SİSTEM AÇILIŞI

       Çekirdek açılış töreninin son halkası olarak init çalıştırıldığı zaman,  içinde  öntanımlı
       çalışma seviyesi girdisi olup olmadığını kontrol etmek için /etc/inittab dosyasına bakılır
       (bakınız inittab(5)). Bu öntanımlı çalışma  seviyesi,  sistem  açılışı  sonrası  düşülecek
       çalışma  seviyesini  belirtir. Bu tür bir girdi yok ise veya /etc/inittab dosyası yok ise,
       konsoldan bir çalışma seviyesi girilmesi gerekir.

       Çalışma seviyeleri S veya s, sistemi tek kullanıcı kipe  sokar  ve  /etc/initab  dosyasına
       ihtiyaç  duymazlar. Tek kullanıcılı kipte, /dev/console üzerinde bir root kullanıcı kabuğu
       açılır.

       Tek  kullanıcılı  kipine  girilince,  init  konsolun  ioctl(2)  durumunu   /etc/ioctl.save
       dosyasında  okur.  Şayet bu dosya yok ise, init hattı 9600 baud ve CLOCAL ile ilklendirir.
       init tek kullanıcılı kipi terk ederken konsolun  ioctl  ayarlarını  bu  dosyaya  kaydeder.
       Böylece tekrar tek kullanıcılı kipe geçildiği zaman bu ayarları kullanabilir.

       Çok  kullanıcılı  kipe  ilk  sefer girişte, kullanıcılar bağlanmadan önce dosya sisteminin
       bağlanmasını sağlayabilmek için boot ve bootwait girdileri init  tarafından  çalıştırılır.
       Daha sonra çalışma seviyesi ile eşleşen bütün girdiler çalıştırılır.

       Yeni  bir  süreç  başlatılırken,  init  ilk  olarak  /etc/initscript  dosyasının  var olup
       olmadığını kontrol eder. Şayet var ise, bu dosyada bulunan betikler süreci başlatmak  için
       kullanılır.

       Bir   alt   süreç  her  sonlandığında,  bunun  sebebi  init  tarafından  /var/run/utmp  ve
       /var/log/wtmp içine yazılır (bu dosyaların mevcut olup olmadığı önce kontrol edilir).

ÇALIŞMA SEVİYELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ

       Belirtilen bütün süreçler çalıştırıldıktan  sonra  init;  kendi  oluşturduğu  bir  sürecin
       sonlandırılmasını,  bir  enerji  kesme  sinyalinin  veya telinit tarafından gönderilen bir
       çalışma  seviyesi  değiştirme  sinyalinin  gelmesini   bekler.   Bu   üç   durumdan   biri
       gerçekleşirse,  /etc/inittab  dosyasını  tekrar  kontrol  eder.  Bu  dosyaya yeni girdiler
       eklenmiş olabilir.  Bununla  birlikte,  init  bunlardan  birinin  gerçekleşmesini  bekler.
       Durumlara   anında  tepki  verebilmek  için,  telinit'in  Q  veya  q  komutu  ile  init'in
       /etc/inittab dosyasını tekrar kontrol etmesi sağlanabilir.   Şayet  init  tek  kullanıcılı
       kipte  değilse  ve  bir  enerji  kesme  sinyali  alırsa  (SIGPWR),  gidip /etc/powerstatus
       dosyasını okur. Daha sonra bu  dosyanın  içeriğine  bağlı  olarak  şu  komutlardan  birini
       uygular:

       F(AIL) Enerji  KGK  tarafından  sağlanıyordur  ve  bir  süre  sonra  enerji  kesilecektir.
              powerwait ve powerfail girdileri çalıştırılır.

       O(K)   Enerji tekrar gelmiştir. powerokwait girdisi çalıştırılır.

       L(OW)  KGK'nın akülerindeki  enerji  azalmaktadır  ve  enerji  kesilecektir.  Powerfailnow
              girdisi çalıştırılır.

       Şayet  /etc/powerstatus  yok  ise  veya  F,  O  veya  L harflerinden farklı bir şey ihtiva
       ediyorsa, init, F harfini okuduğunu kabul eder ve ona göre davranır.

       SIGPWR ve /etc/powerstatus kullanımı tavsiye edilmez. init  ile  etkileşimli  kipe  geçmek
       isteyen  birisinin  /dev/initctl'yi  kullanması  daha uygun olur. Bu konuda daha ayrıntılı
       bilgi için sysvinit  paketinin  kaynak  kodundaki  belgelere  bakınız.   Çalışma  seviyesi
       değiştirme isteği init'e iletilince; init yeni seviyede tanımlanmamış olan bütün süreçlere
       SIGTERM sinyali gönderir. Daha sonra bu süreçleri sonlandırmadan önce 5 saniye  bekler.  5
       saniye  sonra  SIGKILL  sinyali  gönderir.  NOT:  init  bütün  süreçlerin  ve  onların alt
       süreçlerinin aynı süreç grubu içinde kaldığını varsayar. Şayet herhangi bir  süreç,  süreç
       grubunu  üyeliğini  değiştirmiş  ise,  o  süreç  bu  sonlandırma  sinyalini  almaz. Bu tür
       süreçlerin ayrıca sonlandırılması gerekir.

TELINIT

       /sbin/telinit, /sbin/init'e bir bağdır. Tek karakterlik  argümanlar  ve  sinyalleri  kabul
       eder. Aşağıdaki argümanlar telinit'e talimat olarak verilebilir:

       0,1,2,3,4,5 veya 6
              init'in, belirtilen çalışma seviyesine geçmesi istenir.

       a,b veya c
              init'in, sadece a,b veya c çalışma seviyesi için verilmiş olan /etc/inittab dosyası
              girdilerini çalıştırması istenir.

       Q veya q
              init'in, /etc/inittab dosyasını tekrar kontrol etmesi istenir.

       S veya s
              init'in tek kullanıcılı kipe geçmesi istenir.

       U veya u
              init'in,  durumunu  koruyarak,  kendini  tekrar  başlatması  istenir.  /etc/inittab
              dosyası  tekrar  okunmaz.  Çalışma  seviyeleri  Ss12345'den  birisi olmalıdır. Aksi
              taktirde istek sessizce yok sayılır. Herhangi bir hata dönmez.

       Ayrıca  telinit,  init'e  SIGTERM  ve  SIGKILL  sinyalleri  arasında  ne  kadar  beklemesi
       gerektiğini de söyleyebilir. Öntanımlı değer 5 saniyedir fakat -t seçeneği kullanılarak bu
       değer değiştirilebilir.  telinit,  sadece  uygun  yetkiye  sahip  kullanıcılar  tarafından
       kullanılabilir.   init  çalıştırılabiliri,   kendinin  init  mi  yoksa telinit mi olduğunu
       anlamak için süreç numarasını kontrol eder, gerçek init'in  süreç  numarası  daima  1'dir.
       Buradan,  telinit  kullanmak  yerine,  init'in kısa yol olarak kullanılabileceği de ortaya
       çıkar.

ORTAM DEĞİŞKENLERİ

       init, çalıştırdığı alt süreçler için aşağıdaki ortam değişkenlerini ayarlar:

       PATH   /usr/local/sbin:/sbin:/bin:/usr/sbin:/usr/bin

       INIT_VERSION
              init  sürüm   numarası.   Bir   betiğin   doğrudan   init   tarafından   çalıştırıp
              çalıştırmadığını anlamak açısından faydalıdır.

       RUNLEVEL
              Geçerli sistem çalışma seviyesi.

       PREVLEVEL
              Bir  önceki  sistem çalışma seviyesi. Çalışma seviyesinin değiştirilmesi durumunda,
              öncekini tespit etme açısından faydalıdır.

       CONSOLE
              Sistem konsolu. Gerçekte çekirdekten miras alınır. Şayet bu seçenek ayarlanmaz ise,
              init tarafından öntanımlı olarak /dev/console kullanılır.

AÇILIŞ SEÇENEKLERİ

       Açılış  esnasında  init'e seçenekler girilebilir (LILO içinden). init şu seçenekleri kabul
       eder:

       -s, S, single
              Tek kullanıcı kipinde açılış. Bu kipte /etc/inittab dosyası incelenir ve açılış  rc
              betikleri, tek kullanıcılı kip kabuğu başlatılmadan önce çalıştırılır.

       1-5    Açılış sonrası girilecek çalışma seviyesini belirtir.

       -b, emergency
              Herhangi  bir  açılış  betiğini çalıştırmadan doğrudan tek kullanıcılı kip kabuğuna
              düşer.

       -a, auto
              Çekirdek, kullanıcının müdahalesine  gerek  kalmadan  öntanımlı  komut  satırı  ile
              yüklenmişse,  LILO  önyükleyicisi  komut  satırına "auto" sözcüğünü ekler. Şayet bu
              bulunursa, init AUTOBOOT ortam değişkenine "yes" değerini atar. Bunu  bir  güvenlik
              ölçüsü  olarak  kullanamayacağınızı unutmayın, çünkü kullanıcı komut satırını kendi
              de tanımlayabilir.

       -z xxx -z'ye  verilen  argüman  yok  sayılır.  Bu  seçeneği  komut  satırını  biraz   daha
              genişletmek  için  kullanabilirsiniz, böylece yığıt içinde daha fazla yer kaplaması
              sağlanmış olur. init komut satırını büyük  bir  ustalıkla  yönetir,  böylece  ps(1)
              geçerli çalışma seviyesini gösterebilir.

ARAYÜZ

       init iletiler için; /dev içindeki /dev/initctl fifosunu dinler. Arayüz tam olarak bitmemiş
       ve belgeleme işlemleri de  bitirilmemiştir.  İlgilenenler  /src  dizinindeki  init  kaynak
       kodlarının tar arşivindeki initreq.h dosyasına bakabilirler.

SİNYALLER

       init çeşitli sinyallere tepki verir:

       SIGHUP init  /etc/initrunlvl ve /var/log/initrunlvl dosyalarını arar. Şayet bu dosyalardan
              birisi var  ise  ve  bir  ASCII  çalışma  seviyesi  içeriyorsa,  init   bu  çalışma
              seviyesine  geçer.  Bu  sadece  geçmişe  uyum  için  konulmuştur. Normal durumlarda
              (dosyanın olmadığı durumlarda) init, telinit'in -q  seçeneği  ile  çalıştırıldığını
              kabul eder ve buna göre davranır.

       SIGUSR1
              Bu  sinyali alınca, init kendi denetim fifosu olan /dev/initctl'u kapatır ve tekrar
              açar. /dev dizinin tekrar bağlandığı  zamanlarda,  açılış  betikleri  için  oldukça
              faydalıdır.

       SIGINT CTRL-ALT-DEL  üçlemesine basıldığı durumlarda, çekirdek init'e bu sinyali gönderir.
              O da ctrlaltdel eylemini etkinleştirir.

       SIGWINCH
              KeyboardSignal tuşuna basıldığı durumlarda, çekirdek init'e bu sinyali gönderir.  O
              da kbrequest eylemini etkinleştirir.

UYUM

       init,  System  V  init  ile uyumludur. /etc/init.d ve /etc/rc{çalışmaseviyesi}.d dizinleri
       içindeki betikler ile birlikte uyum içinde  çalışır.  Eğer  sisteminiz  geleneksel  yapıya
       uyuyorsa,  /etc/init.d içinde bu betiklerin nasıl çalıştığını açıklayan bir README dosyası
       bulacaksınız.

İLGİLİ DOSYALAR

       /etc/inittab
       /etc/initscript
       /dev/console
       /etc/ioctl.save
       /var/run/utmp
       /var/log/wtmp
       /dev/initctl

UYARILAR

       init, süreçlerin ve bu süreçlerin soyundan gelen diğer süreçlerin orijinal süreç  grupları
       içinde kaldıklarını varsayar.  Şayet bir süreç, süreç grubunu değiştirirse, init bu süreci
       öldüremez ve aynı uçbirim hattında iki süreç ile karşılaşabilirsiniz.

TANI KOYMA

       Şayet bir girdi 2 dakika içinde 10 kereden fazla çoğaltılıyorsa, init, bu girdi  satırında
       bir  hata  olduğunu  düşünecek,  sistem  konsolundan  bir hata iletisi verecek ve 5 dakika
       geçmeden veya bir sinyal  almadan  bu  girdinin  tekrar  çoğalmasına  izin  vermeyecektir.
       Buradaki  amaç,  /etc/inittab  içinde hatalı bir girdinin sistem kaynaklarını yok etmesini
       önlemektir.

YAZAN

       Miquel  van  Smoorenburg  <miquels (at) cistron.nl> tarafından  yazılmıştır,  ilk  kılavuz
       sayfası   Michael   Haardt   <u31b3hs   (at)   pool.informatik.rwthaachen.de>   tarafından
       yazılmıştır.

İLGİLİ BELGELER

       bash(1), getty(1), kill(1), login(1),  initscript(5),  inittab(5),  utmp(5),  runlevel(8),
       shutdown(8).

ÇEVİREN

       Yalçın Kolukısa <yalcink01 (at) yahoo.com>, Şubat 2004

                                         23 Ağustos 2001                                  init(8)