Provided by: manpages-pl_0.7-2_all 
NAZWA
gzip, gunzip, zcat - kompresuje i dekompresuje pliki
SKŁADNIA
gzip [ -acdfhklLnNrtvV19 ] [--rsyncable] [-S rozszerzenie] [ nazwa ... ]
gunzip [ -acfhklLnNrtvV ] [-S\fP rozszerzenie] [ nazwa ... ]
zcat [ -fhLV ] [ nazwa ... ]
OPIS
Gzip redukuje rozmiar podanych plików używając algorytmu Lempel-Ziv (LZ77). Zawsze,
jeżeli jest to możliwe, do nazwy pliku dodawane jest rozszerzenie .gz, przy zachowaniu
informacji o właścicielu pliku, trybie dostępu, oraz czasie dostępu i modyfikacji.
(Domyślnym rozszerzeniem nazwy pliku jest -gz dla systemu VMS, .z dla MSDOS, OS/2 FAT,
Windows NT FAT i Atari). Jeżeli nie podano nazwy żadnego pliku, lub podano nazwę "-",
dane do kompresji pobierane są ze standardowego wejścia, a po skompresowaniu zapisywane na
standardowe wyjście. Gzip kompresuje jedynie zwykłe pliki. W szczególności ignoruje
dowiązania symboliczne.
Jeżeli nazwa skompresowanego pliku jest za długa dla systemu plików, gzip obcina ją. Gzip
usiłuje obcinać jedynie części nazw plików dłuższe niż 3 znaki. (Część nazwy pliku
znajduje się pomiędzy kropkami). Jeżeli nazwa składa się tyko z krótkich części, obcinane
są najdłuższe z nich. Na przykład, jeżeli długość nazwy plików jest ograniczona do 14
znaków, gzip.msdos.exe jest kompresowane do gzi.msd.exe.gz. Jeżeli w systemie plików nie
ma ograniczenia długości nazwy pliku, nazwa nie jest obcinana.
Domyślnie gzip zachowuje oryginalną nazwę pliku oraz czas modyfikacji i dostępu wewnątrz
skompresowanego pliku. Jest ona używana podczas dekompresji z opcją -N. Jest to
użytecznie, gdy nazwa skompresowanego pliku została obcięta lub czas modyfikacji nie
został zachowany po transferze pliku.
Skompresowane pliki mogą być odtworzone do pierwotnej postaci przy użyciu poleceń gzip -d,
gunzip lub zcat. Jeżeli oryginalna nazwa pliku zachowana wewnątrz pliku skompresowanego
nie może być odtworzona w danym systemie plików, na podstawie oryginalnej nazwy tworzona
jest nowa.
Gunzip uruchamiany jest z listą plików w linii poleceń. Następnie każdy plik, którego
nazwa kończy się rozszerzeniem .gz, -gz, .z, -z lub _z (wielkość znaków bez znaczenia) i w
nagłówku pliku znajduje się prawidłowa liczba (magic number) jest dekompresowany i
zastępowany oryginalnym plikiem bez jednego z powyższych rozszerzeń. Gunzip rozpoznaje
też specjalne rozszerzenia nazw plików .tgz i .taz jako skróty dla, odpowiednio, .tar.gz i
.tar.Z. Podczas kompresji pliku z rozszerzeniem .tar, jeżeli jest to konieczne, gzip używa
rozszerzenia .tgz zamiast obcinania nazwy pliku.
Gunzip może dokonać dekompresji plików stworzonych przez programy gzip, zip, compress,
compress -H lub pack. Format pliku wejściowego jest rozpoznawany automatycznie. Podczas
dekompresji plików w pierwszych dwóch formatach gunzip sprawdza 32-bitową sumę kontrolną
CRC. W wypadku plików stworzonych przez programy pack i gunzip sprawdzana jest długość
zdekompresowanego pliku. Standardowy format programu compress nie umożliwiał kontroli
poprawności. Jednak niekiedy gunzip jest w stanie wykryć uszkodzony plik .Z. Jeżeli w
trakcie dekompresji takiego pliku pojawią się błędy, nie należy sądzić, że plik jest w
porządku, bo program uncompress nie zgłaszał problemów. Oznacza to tylko, że uncompress
nie kontroluje poprawności plików wejściowych. Format plików compress -H systemu SCO
(kompresja metodą LZH) również nie obsługuje kontroli poprawności, lecz także możliwe jest
podstawowe sprawdzenie spójności pliku.
Pliki stworzone przez program zip mogą być zdekompresowane tylko, jeżeli w archiwum .zip
znajduje się jeden plik i jest on skompresowny metodą 'deflation'. Jest to opcja
przeznaczona do konwersji plików .tar.zip do formatu .tar.gz. Aby zdekompresować plik .zip
zawierający pojedynczy plik, można użyć poleceń gunzip < foo.zip czy gunzip -S .zip
foo.zip.Do dekompresji archiwów .zip zawierających więcej niż jeden plik należy użyć
programu unzip zamiast gunzip.
Zcat działa tak samo, jak gunzip -c. (W niektórych systemach zcat może być zainstalowany
jako gzcat, aby zachować oryginalne dowiązanie do programu compress). Zcat dekompresuje
pliki z listy podanej w linii poleceń lub pobiera dane ze standardowego wejścia, a
następnie zapisuje zdekompresowane dane na standardowym wyjściu. Zcat dokonuje
dekompresji plików po sprawdzeniu, że w nagłówku pliku znajduje się właściwa liczba (magic
number); nie jest wymagane, aby nazwa pliku miała rozszerzenie .gz.
Gzip korzysta z algorytmu Lempel-Ziv użytego w programach zip i PKZIP. Wydajność
kompresji zależy od wielkości danych wejściowych oraz rozmieszczenia w danych jednakowych
podciągów. Dane takie, jak kod źródłowy lub tekst w języku angielskim są zwykle redukowane
o 60-70%. Osiągany stopień kompresji jest przeważnie dużo większy niż przy użyciu
kodowania LZW (używanym przez program compress), Huffmana (pack) lub adaptywnym kodowaniu
Huffmana (compact).
Kompresja jest przeprowadzana zawsze, nawet jeżeli plik wyjściowy jest większy niż
oryginalny. W najgorszym przypadku narzut może wynosić kilka bajtów dla nagłówka i 5
bajtów dla każdego bloku o długości 32K. Ewentualnie współczynnik powiększenia pliku może
wynosić 0,015% dla bardzo dużych plików. Należy zauważyć, że prawie nigdy nie zwiększa się
liczba bloków używanych przez plik na dysku. Gzip zachowuje tryb dostępu, właściciela
pliku oraz czas dostępu i modyfikacji pliku podczas kompresji i dekompresji.
OPCJE
-a --ascii
Tryb tekstowy. Przekształca znaki końca linii, używając lokalnych konwencji. Ta
opcja jest dostępna jedynie na kilku systemach nieuniksowych. W systemie MS-DOS
podczas kompresji znaki CR LF są przekształcane na LF, a podczas dekompresji z
powrotem.
-c --stdout --to-stdout
Wypisuje skompresowane dane na standardowe wyjście; oryginalne pliki pozostają
nienaruszone. Jeżeli podanych zostało kilka plików wejściowych, każdy z nich
kompresowany jest oddzielnie. Dla osiągnięcia lepszej kompresji należy połączyć
pliki ze sobą przed poddaniem ich kompresji.
-d --decompress --uncompress
Dekompresuje plik.
-f --force
Kompresuje plik nawet, jeżeli istnieją do niego twarde dowiązania lub plik
wyjściowy już istnieje, lub też, jeżeli dane są uprzednio skompresowane. Jeżeli
format danych wejściowych nie jest rozpoznany, a podana została opcja --stdout,
dane zostają bez zmian przekopiowane na standardowe wyjście. Zcat zachowuje się w
takim wypadku jak cat. Jeżeli opcja -f nie została podana i program został
uruchomiony w pierwszym planie, gzip pyta użytkownika przed nadpisaniem
istniejącego pliku.
-h --help
Wyświetla ekran pomocy i kończy działanie.
-k --keep
Zachowuje (nie usuwa) pliki wejściowe przy kompresji lub dekompresji.
-l --list
Dla każdego skompresowanego pliku wypisuje następujące informacje:
compressed size: rozmiar skompresowanego pliku
uncompressed size: rozmiar zdekompresowanego pliku
ratio: współczynnik kompresji (0.0% jeżeli nieznany)
uncompressed_name: nazwa zdekompresowanego pliku
Rozmiar zdekompresowanego pliku jest wypisywany jako -1 dla plików nie będących w
formacie gzip, jak na przykład pliki .Z. Aby poznać rozmiar takiego pliku po
dekompresji, można użyć polecenia:
zcat file.Z | wc -c
Po podaniu również opcji --verbose dodatkowo są wyświetlane następujące informacje:
method: metoda kompresji
crc: 32-bitowa suma kontrolna CRC zdekompresowanych danych
date & time: pole daty/czasu oryginalnego pliku
Aktualnie dostępne metody kompresji to deflate, compress, lzh (SCO compress -H)
oraz pack. Suma CRC dla plików w formacie innym niż gzip jest podawana jako
ffffffff.
Po podaniu opcji --name podawane są dane oryginalnego pliku zawarte w pliku
skompresowanym (nazwa, data/czas), jeżeli zostaną tam znalezione.
Po podaniu opcji --verbose wyświetlany jest wspólny rozmiar i współczynnik
kompresji wszystkich plików, chyba że nie dla wszystkich plików te dane są
dostępne. Po podaniu opcji --quiet linie nagłówka i podsumowania nie są
wyświetlane.
-L --license
Wyświetla informację o licencji i kończy działanie programu.
-n --no-name
Podczas kompresji nie zachowuje w skompresowanym pliku oryginalnej nazwy, trybu
dostępu oraz czasu modyfikacji i dostępu. (Oryginalna nazwa jest zapisywana, jeżeli
nazwa pliku będzie musiała być obcięta). Podczas dekompresji nie odtwarza
oryginalnej nazwy pliku (usuwa tylko rozszerzenie.gz z nazwy pliku), nie odtwarza
również oryginalnego pola daty/czasu - zamiast tego pole to zostanie skopiowane ze
skompresowanego pliku. Jest to domyślna opcja podczas dekompresji.
-N --name
Podczas kompresji zawsze zachowuje oryginalne pole daty/czasu; jest to zachowanie
domyślne. Podczas dekompresji odtwarza oryginalne pole daty/czasu oraz nazwę pliku.
Ta opcja jest użyteczna na sytemach z limitem długości nazwy pliku lub po utracie
oryginalnego pola daty/czasu po transferze pliku.
-q --quiet
Nie wyświetla żadnych ostrzeżeń.
-r --recursive
Przechodzi rekurencyjnie zawartość katalogów. Jeśli którakolwiek z nazw plików
podanych w lini poleceń odnosi się do katalogu, gzip przejdzie do tego katalogu i
skompresuje wszystkie pliki, które w nim znajdzie (lub zdekompresuje w wypadku
programu gunzip).
--rsyncable
Przy kompresowaniu okresowo synchronizuje wyjście w oparciu o wejście. Zwiększa to
rozmiar o mniej niż jeden procent w większości przypadków, lecz w zamian program
rsync(1) może skorzystać z podobieństw w nieskompresowanym wejściu przy
synchronizowaniu dwóch plików skompresowanych z tą flagą. Program gunzip nie może
stwierdzić różnic pomiędzy plikiem utworzonym z tą opcją, a plikami tworzonymi bez
niej.
-S .suf --suffix .suf
Przy kompresowaniu używa rozszerzenia .suf zamiast .gz. Można użyć dowolnego
niepustego rozszerzenia, chociaż należy unikać innych niż .z lub .gz, aby uniknąć
zamieszania po transferze plików do innego systemu.
Przy dekompresowaniu dodaje .suf na początku listy rozszerzeń do wypróbowania, przy
tworzeniu nazwy pliku wyjściowego z nazwy pliku wejściowego.
-t --test
Sprawdza spójność skompresowanego pliku.
-v --verbose
Wyświetla nazwę i procent kompresji każdego skompresowanego i nieskompresowanego
pliku.
-V --version
Wyświetla numer wersji oraz opcje kompilacji i kończy działanie.
-# --fast --best
Określa prędkość kompresji za pomocą cyfry #, gdzie -1 lub --fast oznacza
najszybszą (lecz najmniej wydajną) kompresję, zaś -9 lub --best oznacza
najwolniejszą (lecz najbardziej wydajną) metodę kompresji. Domyślną wartością jest
-6 (tzn. zorientowaną na lepszą kompresję kosztem prędkości).
ZAAWANSOWANE SPOSOBY UŻYCIA
Skompresowane pliki mogą być ze sobą łączone; w takim wypadku gunzip zdekompresuje
wszystkie pliki jednocześnie. Na przykład:
gzip -c plik1 > foo.gz
gzip -c plik2 >> foo.gz
Następnie
gunzip -c foo
jest równoznaczne z
cat plik1 plik2
W wypadku, gdy jeden z połączonych plików zostanie uszkodzony, pozostałe wciąż mogą być
odzyskane (po usunięciu uszkodzonego pliku). Jednak znacznie lepsze efekty daje
jednoczesne kompresowanie wszystkich plików:
cat plik1 plik2 | gzip > foo.gz
daje lepsze wyniki kompresji niż
gzip -c plik1 plik2 > foo.gz
Aby ponownie skompresować połączone ze sobą pliki w celu uzyskania lepszej kompresji,
należy wykonać polecenie:
gzip -cd stary.gz | gzip > nowy.gz
Jeżeli skompresowny plik został utworzony z kilku plików, informacje o rozmiarze i sumie
CRC uzyskane opcją --list dotyczą tylko ostatniego pliku. Informację orozmiarze wszystkich
plików po dekompresji można uzyskać przy pomocy polecenia:
gzip -cd plik.gz | wc -c
Jeżeli chcesz umieścić w archiwum kilka plików, a następnie mieć możliwość oddzielnego ich
odzyskania, użyj programów takich jak tar lub zip. Tar w wersji GNU obsługuje opcję -z,
która powoduje wywołanie programu gzip w sposób niewidzialny dla użytkownika. Gzip został
zaprojektowany jako uzupełnienie programu tar; nie może go zastąpić.
ŚRODOWISKO
W zmiennej środowiskowej GZIP mogą się znajdować domyślne opcje dla programu gzip. Są one
odczytywane na początku; w ten sposób opcje w linii poleceń mają przed nimi pierwszeństwo,
na przykład:
dla sh: GZIP="-8v --name"; export GZIP
dla csh: setenv GZIP "-8v --name"
dla MSDOS: set GZIP=-8v --name
Na komputerach Vax/VMS zmienna nosi nazwę GZIP_OPT, by uniknąć konfliktu z zestawem
symboli dla wywoływania programu.
ZOBACZ TAKŻE
znew(1), zcmp(1), zmore(1), zforce(1), gzexe(1), zip(1), unzip(1), compress(1)
Format pliku gzip jest opisany w: P. Deutsch, GZIP file format specification version 4.3,
<http://www.ietf.org/rfc/rfc1952.txt>, Internet RFC 1952 (maj 1996). Format deflacji
zipjest opisany w: P. Deutsch, DEFLATE Compressed Data Format Specification version 1.3,
<http://www.ietf.org/rfc/rfc1951.txt>, Internet RFC 1951 (maj 1996).
DIAGNOSTYKA
Kod wyjścia jest normalnie równy 0; jeżeli wystapi błąd, kod wyjścia jest równy 1. Jeżeli
wystąpi ostrzeżenie, kod wyjścia jest równy 2.
Usage: gzip [-cdfhklLnNrtvV19] [-S suffix] [file ...]
W linii poleceń znalazły się nieprawidłowe opcje.
file: not in gzip format
Podany plik nie jest skompresowany (komunikat programu gunzip).
file: Corrupt input. Use zcat to recover some data.
Skompresowany plik uległ uszkodzeniu. Do miejsca uszkodzenia dane mogą być
odzyskane poleceniem
zcat file > recover
file: compressed with xx bits, can only handle yy bits
Plik został skompresowany (z użyciem algorytmu LZW) przez program obsługujący kody
o większej ilości bitów niż program do dekompresji na tym komputerze. Należy
skompresować plik od nowa programem gzip, który osiąga lepszy współczynnik
kompresji i używa mniej pamięci.
file: already has .gz suffix -- no change
Plik z rozszerzeniem nazwy .gz nie może być ponownie kompresowany. Zmień nazwę
pliku i spróbuj ponownie.
file already exists; do you wish to overwrite (y or n)?
Należy odpowiedzieć "y", by nadpisać istniejący już plik wyjściowy lub "n" w
przeciwnym przypadku.
gunzip: corrupt input
Program otrzymał sygnał SIGSEGV, co zazwyczaj oznacza, że plik wejściowy jest
uszkodzony.
xx.x% Osiągnięty stopień kompresji.
(Tylko po podaniu opcji -v i -l).
-- not a regular file or directory: ignored
Gdy plik wejściowy nie jest zwykłym plikiem lub katalogiem (tzn. jest np.
dowiązaniem symbolicznym, gniazdem, kolejką FIFO, plikiem urządzenia), jest
pozostawiany bez zmian.
-- has xx other links: unchanged
Plik wejściowy ma twarde dowiązania i nie może zostać zmieniony. Więcej informacji
można znaleźć w opisie polecenia ln(1). Użycie opcji -fwymusi kompresję plików
mających twarde dowiązania.
OSTRZEŻENIA
Podczas zapisywania danych na taśmie zazwyczaj trzeba dodać na końcu odpowiednią liczbę
zer, by ostatnia część danych zajmowała pełny blok. Gdy dane są odczytywane przez program
gunzip, wykrywa on, że na końcu właściwych danych znajdują się dodatkowo przypadkowe dane
i wypisuje ostrzeżenie. Aby tego uniknąć, należy używać opcji --quiet. Ta opcja może być
ustawiona w zmiennej środowiskowej GZIP w następujący sposób:
dla sh: GZIP="-q"; tar -xfz --block-compress /dev/rst0
dla csh: setenv GZIP -q; tar -xfz --block-compr /dev/rst0
W powyższym przykładzie gzip jest niejawnie wywoływany przez program GNU tar dzięki użyciu
opcji -z. Trzeba mieć pewność, że do zapisu i odczytu z taśmy użyto tej samej długości
bloku (opcja -b programu tar). W tym przykładzie zakłada się, że używany jest program tar
w wersji GNU.
PROBLEMY
Format gzip reprezentuje rozmiar wejścia modulo 2^32, a więc opcja --list zwraca
niepoprawne rozmiary i współczynniki kompresji dla nieskompresowanych plików o rozmiarze 4
GB i większych. Aby obejść ten problem i poznać prawdziwy rozmiar dużego
nieskompresowanego pliku, można wydać następujące polecenie:
zcat file.Z | wc -c
Opcja --list wypisuje rozmiar jako -1 i CRC jako ffffffff, jeżeli plik znajduje się na
nośniku o dostępie sekwencyjnym.
Niekiedy (rzadko) zdarza się, że kompresja z opcją --best daje gorsze rezultaty niż z
opcją domyślną (-6). Niektóre pliki, w których powtarza się bardzo dużo sekwencji, są
lepiej kompresowane programem compress niż gzip.
PRAWA AUTORSKIE
Copyright © 1998, 1999, 2001, 2002, 2012 Free Software Foundation, Inc.
Copyright © 1992, 1993 Jean-loup Gailly
Permission is granted to make and distribute verbatim copies of this manual provided the
copyright notice and this permission notice are preserved on all copies.
Permission is granted to copy and distribute modified versions of this manual under the
conditions for verbatim copying, provided that the entire resulting derived work is
distributed under the terms of a permission notice identical to this one.
Permission is granted to copy and distribute translations of this manual into another
language, under the above conditions for modified versions, except that this permission
notice may be stated in a translation approved by the Foundation.
TŁUMACZENIE
Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika man są: Łukasz Kowalczyk
(PTM) <lukow@tempac.okwf.fuw.edu.pl>, Michał Górny <zrchos+manpagespl@gmail.com> i Michał
Kułach <michal.kulach@gmail.com>.
Polskie tłumaczenie jest częścią projektu manpages-pl; uwagi, pomoc, zgłaszanie błędów na
stronie http://sourceforge.net/projects/manpages-pl/. Jest zgodne z wersją 1.6 oryginału.
podręcznik użytkownika GZIP(1)