Provided by: manpages-tr_1.0.5.1-2_all 
İSİM
gzip - dosyaları sıkıştırır
gunzip - sıkıştırılmış dosyaları açar
gzcat - sıkıştırılmış dosyaları standart çıktıda açar
KULLANIM
gzip [ -acdfhlLnNrtvV19 ] [ -S sonek ] [ isim ... ]
gunzip [ -acfhlLnNrtvV ] [ -S sonek ] [ isim ... ]
gzcat [ -fhLV ] [ isim ... ]
AÇIKLAMA
gzip, isim ile belirtilen dosyanın boyutunu Lempel-Ziv Kodlamasını (LZ77) kullanarak küçültür. Mümkün
olan bütün dosyaların isimlerinin sonuna .gz soneki getirilir ama dosyaların sahiplik, erişim ve
düzenlenme zamanları korunur (VMS için öntanımlı uzantı -gz, MSDOS, OS/2 FAT, Windows NT FAT ve Atari
için z dir). Şayet herhangi bir dosya ismi belirtilmemişse veya dosya ismi olarak "-" belirtilmişse,
standart girdi sıkıştırılır ve standart çıktıya gönderilir. Sembolik bağlar, özellikle göz ardı edilir.
Şayet sıkıştırılmış dosya ismi, içinde bulunduğu dosya sistemi için çok uzun ise, gzip bu ismi kısaltır.
gzip, 3 karakterden uzun dosya ismi bölümlerini kısaltmaya çalışır (noktalar ile sınırlanmış bölümler).
Şayet isim sadece küçük bölümler içeriyorsa, uzun kısımlar kısaltılır. Örneğin; dosya isimleri 14
karakter ile sınırlandırılmış ise, gzip.msdos.exe, gzi.msd.exe.gz şeklinde sıkıştırılır. Dosya isimleri
için sınırlandırma olmayan dosya sistemlerinde isimler kısaltılmaz.
Öntanımlı olarak, gzip orijinal dosya ismini ve zaman etiketlerini sıkıştırılmış dosyada da korur. Bu
değerler -N seçeneği ile birlikte sıkıştırılmış dosyayı açarken kullanılır. Bu yöntem, kısaltılmış dosya
isimleri olması durumunda veya bir dosya transferi sonrası zaman etiketleri korunmamışsa oldukça faydalı
olur.
Sıkıştırılmış dosyalar, gzip -g, gunzip veya gzcat kullanılarak orijinal durumlarına dönüştürülebilir.
Şayet sıkıştırılmış dosya içinde saklanan orijinal dosya ismi, yeni dosya sistemi için geçerli değilse,
orijinal isimden yeni bir isim uydurulur.
gunzip, .gz, -gz, .z, -z, _z veya .Z ile biten dosyaların ve doğru sihirli sayı ile başlayan dosyaların
isminin bulunduğu listeyi kendi komut satırına alır ve uzantıları atılmış halde orijinal durumlarına
dönüştürür. gunzip ayrıca bazı özel uzantıları da tanır: .tgz ve taz (.tar.gz ve .tar.Z nin kısaltmaları
olarak). Sıkıştırma işlemi sırasında, dosya isminin kısaltılmasının gerekli olması durumunda, gzip .tar
uzantısı yerine .tgz kullanır.
gunzip; gzip, zip, compress, compress -H veya pack ile sıkıştırılmış paketleri açabilir. Girdi biçiminin
tespiti otomatik olarak yapılır. İlk iki biçim için, gunzip bir 32 bitlik CRC sınaması yapar. pack için,
sıkıştırılmamış uzunluğu kontrol eder. Standart uncompress biçimi uyum sınamalarına izin verecek şekilde
tasarlanmamıştır. Bununla birlikte, gunzip bazen bozuk bir .Z dosyasını tespit edebilir. Bir .Z
dosyasını açarken bir hata alırsanız, standart uncompress komutunun uyarmadığını görüp de, .Z dosyasının
sağlam olduğunu düşünmeyin. Bunun anlamı, standart uncompress, girdiyi kontrol etmez ve çıktı olarak çöp
yığını üretebilir. SCO sıkıştırmasının -H biçimi (lzh sıkıştırma yöntemi) bir CRC ihtiva etmez ama bazı
tutarlılık denetimlerine izin verir.
zip ile sıkıştırılmış dosyalar, sadece 'deflation' yöntemi ile sıkıştırılmış tek bir üyeye sahip
oldukları durumlarda, gzip ile açılabilirler. Bu özellik, sadece tar.zip dosyalarının tar.gz biçimine
dönüştürülebilmesi amacı ile tasarlanmıştır. İçinde pek çok dosya bulunan zip dosyalarını gunzip ile
açmak yerine unzip ile açın.
gzcat, gunzip -c ile aynıdır. (gzcat'in gzip ailesi ile gelen komutunun asıl ismi zcat dır. zcat ise
aslında compress ailesine aittir. Bu bakımdan, compress kurulu sistemlerde komut, gzcat şeklinde
bulunabilir.) gzcat, ya komut satırındaki dosya listesini ya da standart girdideki dosyaları açar ve
açılmış veriyi standart çıktıya yazar. gzcat, sonu .gz ile bitsin ya da bitmesin, doğru sihirli numaraya
sahip dosyaları açar.
gzip, zip ve PKZIP'de kullanılan Lempel-Ziv algoritmasını kullanır. Elde edilen sıkıştırma, dosyanın
boyutuna ve genel altdizgelerin dağılımına bağlıdır. (*Ç.N.: gzip ingilizce metinler için iyi sonuç
verir. Türkçe metinlerin sıkıştırılmasında bzip2 bariz şekilde daha iyi sıkıştırır.) Sıkıştırma, LZW
(compress'de kullanılan), Huffman kodu (pack'de kullanılan) veya compact'daki uyarlanmış Huffman kodu ile
yapılandan daha iyi sonuç verir.
Sıkıştırma işlemi, sıkıştırılmış dosya orjinalinden büyük olsa bile, gerçekleştirilir. Bu durum için en
kötü senaryo: gzip dosya başlığı için fazladan bir kaç bayt, her 32K blok için 5 bayt veya büyük dosyalar
için %0.015 oranında boyut artışıdır. Gerçekte kullanılan disk bloklarının sayısı asla artmaz. gzip,
sıkıştırma veya açma işlemi esnasında, dosya iyeliklerini, kiplerini ve zaman etiketlerini korur.
SEÇENEKLER
-a, --ascii
Ascii metin kipi: satır sonlarını yerel ayarlara göre dönüştürür. Bu seçenek, sadece Unix dışı
birkaç sistemde desteklenir. Örneğin MSDOS'da sıkıştırma esnasında CRLF'ler LF'ye çevrilir ve açma
işleminde LF'ler CRLF'ye dönüştürülür.
-c, --stdout, --to-stdout
Standart çıktıya yazar, orjinal dosyaları değiştirmeden muhafaza eder. Şayet çeşitli girdi
dosyaları mevcut ise, çıktı, sıkıştırılmış bağımsız olarak sıkıştırılmış üyelerden oluşur. Daha
iyi sıkıştırma elde etmek için, bütün girdi dosyalarını sıkıştırma işleminden önce birleştirin.
-d, --decompress, --uncompress
Sıkıştırılmış dosyayı açar.
-f, --force
Dosyanın çoklu bağlara sahip olduğu durumlarda veya benzer dosyanın sistemde var olması durumunda
ya da sıkıştırılmış verinin bir terminalden okunması/yazılması durumunda bile sıkıştırma/açma
işleminin yapılmasını sağlar. Şayet girdi bilgisi gzip tarafından tanınmayan bir biçimde ise ve
ayrıca --stdout seçeneği belirtilmişse, girdi dosyasını hiç değiştirmeden standart çıktıya
kopyalar: gzcat'in, cat gibi davranmasına izin verir. Şayet -f verilmemiş ve gzip artalanda
çalışmıyorsa, varolan dosyanın üzerine yazılıp yazılmayacağını kullanıcıya sorar.
-h, --help
Yardım konularını görüntüler ve çıkar.
-l, --list
Sıkıştırılmış her bir dosya için aşağıdaki bölümleri listeler:
compressed size: sıkıştırılmış dosyanın boyu
uncompressed size: sıkıştırılmamış dosyanın boyu
ratio: sıkıştırma oranı (bilinmiyorsa 0.0%)
uncompressed_name: sıkıştırılmamış dosyanın ismi
Açılmış boyut, .Z dosyaları gibi gzip biçiminde olmayan sıkıştırılmış dosyalar için -1 olarak
verilir. Bu tür bir dosyanın açılmış boyutunu bulmak için şunu kullanabilirsiniz:
zcat file.Z | wc -c
--verbose seçeneği ile birlikte kullanılırsa, aşağıdaki bölümler de gösterilir:
method: sıkıştırma yöntemi
crc: sıkıştırılmamış verinin 32 bitlik CRC'si
date & time: sıkıştırılmamış dosya için tarih damgası
Desteklenen sıkıştırma yöntemleri: deflate, compress, lzh (SCO compress -H) ve pack'dir.
gzip biçiminde olmayan bir dosya için crc, ffffffff şeklinde belirtilir.
--name seçeneği ile sıkıştırılmış dosya içinde eğer varsa, sıkıştırılmamış dosya ismi, tarih ve
zaman saklanır.
--verbose seçeneği ile ayrıca, bilinmeyen boyutlar olmadıkça bütün dosyalar için toplam boyut ve
sıkıştırma oranı görüntülenir. --quiet seçeneği ile, başlık ve toplam satırları görüntülenmez.
-L, --license
gzip lisansını görüntüler ve çıkar.
-n, --no-name
Sıkıştırırken, orjinal dosya adını ve tarih damgasını kaydetmez. (İsmin kırpılması gerektiğinde,
orjinal isim her zaman kaydedilir.) Açarken, orjinal ismi (sadece sıkıştırma sonekini kaldırır) ve
orjinal tarih damgasını eski haline getirmez (sıkıştırılmış dosyadan kopyalar). Bu seçenek açma
işlemi için öntanımlıdır.
-N, --name
Sıkıştırırken dosya adını ve zaman damgasını kaydeder; bu seçenek sıkıştırma için öntanımlıdır.
Açarken, varsa, orjinal dosya adı ve zaman damgasını eski haline getirir. Dosya ismi için
sınırlama uygulayan sistemler veya bir dosya aktarımı sonucu zaman damgasının kaybolduğu durumlar
için oldukça kullanışlı bir seçenektir.
-q, --quiet
Bütün uyarılar engellenir.
-r, --recursive
Dizinin alt dizinlerini de ardışık olarak dolaşır. Şayet komut satırından belirtilen bir dosya
ismi bir dizin ise, gzip bu dizinin içine girer ve orada bulunan bütün dosyaları sıkıştır (veya
gunzip'in kullanıldığı durumlara açar).
-S .sonek, --suffix .sonek
.gz soneki yerine .sonek sonekini kullanır. Herhangi bir sonek belirtilebilir. Dosyaları başka
bir sisteme taşımak gibi bir niyetiniz varsa, karışıklığa sebep olmamak adına, .z ve .gz dışınaki
soneklerden kaçının. Sonek bulunmadığı durumlarda, gunzip bütün dosyaları soneksiz açmaya kalkar:
gunzip -S "" * (MSDOS için *.*)
gzip'in eski sürümleri .z sonekini kullanmaktaydı ama pack(1) ile bir karışıklığa sebebiyet
vermemek için bundan vazgeçildi.
-t, --test
Sıkıştırılmış dosyanın bütünlüğünü sınar.
-v, --verbose
Ayrıntı kipi. Sıkıştırılan veya açılan her bir dosya için isim ve sıkıştırma oranını gösterir.
-V, --version
Sürüm numarasını ve derleme seçeneklerini gösterir ve çıkar.
-#, --fast, --best
Sıkıştırma hızını ayarlamayı sağlar. -1 ile -9 arasında değişen değerler alır. -1 (--fast) ile en
hızlı yöntemle en az sıkıştırma, -9 (--best) ile en yavaş yöntemle en yüksek sıkıştırma yapılır.
Öntanımlı değer -6 dır (hız ve sıkıştırmanın her ikisininde olabildiğince yüksek olduğu durum).
GELİŞMİŞ KULLANIM
Çoklu sıkıştırılmış dosyalar birleştirilebilir. Bu durumda, gunzip bütün üyeleri tek seferde açacaktır.
Örneğin:
gzip -c dosya1 > foo.gz
gzip -c dosya2 >> foo.gz
Daha sonra bu komut verilirse:
gunzip -c foo
Elde edilen sonuç aşağıdaki komuta eşdeğerdir:
cat dosya1 dosya2
Bir .gz dosyasının bozulması durumunda diğer dosyayı kurtarmak mümkün olabilir (şayet hasarlı üye
çıkarılırsa). Bununla birlikte, bütün üyeleri tek seferde sıkıştırarak daha iyi sıkıştırma
sağlayabilirsiniz:
cat dosya1 dosya2 | gzip > foo.gz
Bu, aşağıdaki yöntemden daha iyi sıkıştırma sağlar.
gzip -c dosya1 dosya2 > foo.gz
Şayet birleşik dosyaları daha iyi bir sıkıştırma için tekrar sıkıştırmak isterseniz:
gzip -cd eski.gz | gzip > yeni.gz
Şayet sıkıştırılmış bir dosya çeşitli üyeler içeriyorsa, --list seçeneği ile bildirilen açılmış boyut ve
CRC raporu sadece son üye için verilir. Diğerlerini kapsamaz. Şayet bütün üyelerin açılmış boyutuna
ihtiyacınız varsa:
gzip -cd dosya.gz | wc -c
Çoklu dosyalar ile tek bir arşiv oluşturmak istiyorsanız ve daha sonra bu dosyaları birbirinden bağımsız
olarak açılabilmesini istiyorsanız, tar veya zip gibi bir arşivleyici kullanın. GNU tar yazılımı gzip'i
başlatmak için -z seçeneğine sahiptir. gzip, tar uygulamasına tamamlayıcı olarak geliştirilmiştir, onun
yerini alacak bir uygulama değildir.
ORTAM DEĞİŞKENLERİ
GZIP ortam değişkeni, gzip uygulaması için öntanımlı birkaç değer ihtiva eder. Bu değerler önce
yorumlanır ve daha sonra komut satırından belirtilen parametreler tarafından değiştirilebilirler.
Örneğin:
sh için: GZIP="-8v --name"; export GZIP
csh için: setenv GZIP "-8v --name"
MSDOSiçin: set GZIP=-8v --name
Vax/VMS'de ortam değişkeninin adı karışıklık yaratmamak için GZIP_OPT olarak geçer.
İLGİLİ BELGELER
compact(1), compress(1), gzexe(1), pack(1), unzip(1), zcmp(1), zforce(1), zip(1), zmore(1), znew(1).
gzip dosya biçimi P. Deutsch içinde GZIP dosya biçimi belirtimi sürüm 4.3 olarak Internet RFC 1952'de
(Mayıs 1996) belirtilmiştir ve <ftp://ftp.isi.edu/in-notes/rfc1952.txt> adresinde bulunabilir. zip biçimi
ise P. Deutsch içinde DEFLATE sıkıştırılmış veri biçimi belirtimi sürüm 1.3 olarak Internet RFC 1951'de
(Mayıs 1996) belirtilmiştir ve <ftp://ftp.isi.edu/in-notes/rfc1951.txt> adresinde bulunabilir.
ÇIKIŞ DURUMU VE HATA İLETİLERİ
Çıkış durumu normalde 0 dır, hata oluşması durumunda 1 döner, uyarı oluşması durumunda 2 döner.
Usage: gzip [-cdfhlLnNrtvV19] [-S suffix] [file ...]
Komut satırında geçersiz seçenekler tanımlandı.
dosyaismi: not in gzip format
gunzip'e argüman olarak verilen dosya, sıkıştırılmış bir dosya değil.
dosyaismi: Corrupt input. Use zcat to recover some data.
Sıkıştırılmış dosya zarar görmüş. Hatanın verildiği noktaya kadar olan kısım şu şekilde
kurtarılabilir:
zcat dosyaismi > kurtarılan
dosyaismi: compressed with xx bits, can only handle yy bits
Dosya (LZW kullanılarak) bu makinedeki açma programının işleyebileceği bitlerden daha fazlasını
kullanabilen bir uygulama ile sıkıştırılmış. Dosyayı gzip ile tekrar sıkıştırın. Hem daha iyi
sıkıştırma sağlar, hem de daha az bellek kullanır.
dosyaismi: already has .gz suffix -- no change
Belirtilen dosyanın zaten sıkıştırılmış olduğu kabul ediliyor. Dosyayı tekrar isimlendirin ve
tekrar deneyin.
dosyaismi already exists; do you wish to overwrite (y or n)?
Mevcut dosyasının değiştirilmesini istiyorsanız "y" tuşuna basın, istemiyorsanız "n" ye basın.
gunzip: corrupt input
Bir SIGSEGV çelişkisi saptandı. Girdi dosyası bozuk olabilir.
xx.x% Percentage of the input saved by compression.
Sıkıştırma tarafından kaydedilmiş girdinin yüzdesi (sadece -v ve -l ile alakalıdır).
-- not a regular file or directory: ignored
Girdi dosyası normal bir dosya veya dizin değil ise (örneğin, bir sembolik bağ, soket, FIFO veya
aygıt dosyası olabilir), dokunulmaz.
-- has xx other links: unchanged
Girdi dosyası bağlara sahiptir; dokunulmadan geçildi. Daha fazla bilgi için ln(1)'e bakınız. Çok
sayıda bağa sahip dosyaları sıkıştırmak için -f seçeneğini kullanınız.
YETERSİZLİKLER
Sıkıştırılmış veriyi bir teybe yazarken, genellikle, çıktıyı blok sınırına kadar sıfırlarla doldurmak
gerekebilir. Veri okunduğu ve bütün blok gunzip'e açılmak üzere gönderildiği zaman, gunzip sıkıştırılmış
verinin ardında fazladan çöplük izi bulur ve öntanımlı olarak bir uyarı verir. Bu iletiyi atlamak için
--quiet seçeneğini kullanmanız gerekir. Bu seçenek GZIP ortam değişkeni vasıtası ile ayarlanabilir:
sh için: GZIP="-q" tar -xfz --block-compress /dev/rst0
csh için: (setenv GZIP -q; tar -xfz --block-compr /dev/rst0
Yukarıdaki örnekte, gzip, GNU tar uygulaması tarafından, belirtilen -z seçeneği ile çalıştırılır. Teypler
üzerinde okuma ve yazma için aynı boyda bloklar ayrılmış olduğundan emin olun (tar'ın -b seçeneği ile).
Bu örnek sizin tar uygulamasının GNU sürümünü kullandığınız kabul ederek verilmiştir.
YAZILIM HATALARI
gzip biçimi, modulo 2^32 girdi boyutuna göre davranır, bu nedenle --list seçeneği, 4 GB veya daha büyük
dosyakarın sıkıştırılmamış boyunu ve sıkıştırma oranını yanlış raporlar. Daha büyük dosyaların gerçek
boyutlarını tespit etmek için aşağıdaki komutu kullanarak bu sorunun çevresinden dolanabilirsiniz:
zcat dosya.gz | wc -c
Şayet sıkıştırılmış dosya araştırılamayan bir ortam üzerinde ise, --list seçeneği boyut olarak -1 ve crc
olarak ffffffff döndürür.
Bazı çok istisnai durumlarda, --best seçeneği öntanımlı seviye -6'dan daha kötü bir sıkıştırma uygular.
Bazı son derece gereksiz dosyalarda, compress, gzip'den daha iyi sıkıştırma sağlar.
TELİF HAKKI
Telif Hakkı © 1998, 1999, 2001 Free Software Foundation, Inc.
Telif Hakkı © 1992, 1993 Jean-loup Gailly
Permission is granted to make and distribute verbatim copies of this manual provided the copyright
notice and this permission notice are preserved on all copies.
Permission is granted to copy and distribute modified versions of this manual under the conditions
for verbatim copying, provided that the entire resulting derived work is distributed under the terms of a
permission notice identical to this one.
Permission is granted to copy and distribute translations of this manual into another language, under
the above conditions for modified versions, except that this permission notice may be stated in a
translation approved by the Foundation.
ÇEVİREN
Yalçın Kolukısa <yalcink01 (at) yahoo.com>, Ocak 2004
gzip(1)