Provided by: manpages-tr_1.0.5.1-2_all 
İSİM
gzip - dosyaları sıkıştırır
gunzip - sıkıştırılmış dosyaları açar
gzcat - sıkıştırılmış dosyaları standart çıktıda açar
KULLANIM
gzip [ -acdfhlLnNrtvV19 ] [ -S sonek ] [ isim ... ]
gunzip [ -acfhlLnNrtvV ] [ -S sonek ] [ isim ... ]
gzcat [ -fhLV ] [ isim ... ]
AÇIKLAMA
gzip, isim ile belirtilen dosyanın boyutunu Lempel-Ziv Kodlamasını (LZ77) kullanarak
küçültür. Mümkün olan bütün dosyaların isimlerinin sonuna .gz soneki getirilir ama
dosyaların sahiplik, erişim ve düzenlenme zamanları korunur (VMS için öntanımlı uzantı
-gz, MSDOS, OS/2 FAT, Windows NT FAT ve Atari için z dir). Şayet herhangi bir dosya ismi
belirtilmemişse veya dosya ismi olarak "-" belirtilmişse, standart girdi sıkıştırılır ve
standart çıktıya gönderilir. Sembolik bağlar, özellikle göz ardı edilir.
Şayet sıkıştırılmış dosya ismi, içinde bulunduğu dosya sistemi için çok uzun ise, gzip bu
ismi kısaltır. gzip, 3 karakterden uzun dosya ismi bölümlerini kısaltmaya çalışır
(noktalar ile sınırlanmış bölümler). Şayet isim sadece küçük bölümler içeriyorsa, uzun
kısımlar kısaltılır. Örneğin; dosya isimleri 14 karakter ile sınırlandırılmış ise,
gzip.msdos.exe, gzi.msd.exe.gz şeklinde sıkıştırılır. Dosya isimleri için sınırlandırma
olmayan dosya sistemlerinde isimler kısaltılmaz.
Öntanımlı olarak, gzip orijinal dosya ismini ve zaman etiketlerini sıkıştırılmış dosyada
da korur. Bu değerler -N seçeneği ile birlikte sıkıştırılmış dosyayı açarken kullanılır.
Bu yöntem, kısaltılmış dosya isimleri olması durumunda veya bir dosya transferi sonrası
zaman etiketleri korunmamışsa oldukça faydalı olur.
Sıkıştırılmış dosyalar, gzip -g, gunzip veya gzcat kullanılarak orijinal durumlarına
dönüştürülebilir. Şayet sıkıştırılmış dosya içinde saklanan orijinal dosya ismi, yeni
dosya sistemi için geçerli değilse, orijinal isimden yeni bir isim uydurulur.
gunzip, .gz, -gz, .z, -z, _z veya .Z ile biten dosyaların ve doğru sihirli sayı ile
başlayan dosyaların isminin bulunduğu listeyi kendi komut satırına alır ve uzantıları
atılmış halde orijinal durumlarına dönüştürür. gunzip ayrıca bazı özel uzantıları da
tanır: .tgz ve taz (.tar.gz ve .tar.Z nin kısaltmaları olarak). Sıkıştırma işlemi
sırasında, dosya isminin kısaltılmasının gerekli olması durumunda, gzip .tar uzantısı
yerine .tgz kullanır.
gunzip; gzip, zip, compress, compress -H veya pack ile sıkıştırılmış paketleri açabilir.
Girdi biçiminin tespiti otomatik olarak yapılır. İlk iki biçim için, gunzip bir 32 bitlik
CRC sınaması yapar. pack için, sıkıştırılmamış uzunluğu kontrol eder. Standart uncompress
biçimi uyum sınamalarına izin verecek şekilde tasarlanmamıştır. Bununla birlikte, gunzip
bazen bozuk bir .Z dosyasını tespit edebilir. Bir .Z dosyasını açarken bir hata
alırsanız, standart uncompress komutunun uyarmadığını görüp de, .Z dosyasının sağlam
olduğunu düşünmeyin. Bunun anlamı, standart uncompress, girdiyi kontrol etmez ve çıktı
olarak çöp yığını üretebilir. SCO sıkıştırmasının -H biçimi (lzh sıkıştırma yöntemi) bir
CRC ihtiva etmez ama bazı tutarlılık denetimlerine izin verir.
zip ile sıkıştırılmış dosyalar, sadece 'deflation' yöntemi ile sıkıştırılmış tek bir üyeye
sahip oldukları durumlarda, gzip ile açılabilirler. Bu özellik, sadece tar.zip
dosyalarının tar.gz biçimine dönüştürülebilmesi amacı ile tasarlanmıştır. İçinde pek çok
dosya bulunan zip dosyalarını gunzip ile açmak yerine unzip ile açın.
gzcat, gunzip -c ile aynıdır. (gzcat'in gzip ailesi ile gelen komutunun asıl ismi zcat
dır. zcat ise aslında compress ailesine aittir. Bu bakımdan, compress kurulu sistemlerde
komut, gzcat şeklinde bulunabilir.) gzcat, ya komut satırındaki dosya listesini ya da
standart girdideki dosyaları açar ve açılmış veriyi standart çıktıya yazar. gzcat, sonu
.gz ile bitsin ya da bitmesin, doğru sihirli numaraya sahip dosyaları açar.
gzip, zip ve PKZIP'de kullanılan Lempel-Ziv algoritmasını kullanır. Elde edilen
sıkıştırma, dosyanın boyutuna ve genel altdizgelerin dağılımına bağlıdır. (*Ç.N.: gzip
ingilizce metinler için iyi sonuç verir. Türkçe metinlerin sıkıştırılmasında bzip2 bariz
şekilde daha iyi sıkıştırır.) Sıkıştırma, LZW (compress'de kullanılan), Huffman kodu
(pack'de kullanılan) veya compact'daki uyarlanmış Huffman kodu ile yapılandan daha iyi
sonuç verir.
Sıkıştırma işlemi, sıkıştırılmış dosya orjinalinden büyük olsa bile, gerçekleştirilir. Bu
durum için en kötü senaryo: gzip dosya başlığı için fazladan bir kaç bayt, her 32K blok
için 5 bayt veya büyük dosyalar için %0.015 oranında boyut artışıdır. Gerçekte kullanılan
disk bloklarının sayısı asla artmaz. gzip, sıkıştırma veya açma işlemi esnasında, dosya
iyeliklerini, kiplerini ve zaman etiketlerini korur.
SEÇENEKLER
-a, --ascii
Ascii metin kipi: satır sonlarını yerel ayarlara göre dönüştürür. Bu seçenek,
sadece Unix dışı birkaç sistemde desteklenir. Örneğin MSDOS'da sıkıştırma esnasında
CRLF'ler LF'ye çevrilir ve açma işleminde LF'ler CRLF'ye dönüştürülür.
-c, --stdout, --to-stdout
Standart çıktıya yazar, orjinal dosyaları değiştirmeden muhafaza eder. Şayet
çeşitli girdi dosyaları mevcut ise, çıktı, sıkıştırılmış bağımsız olarak
sıkıştırılmış üyelerden oluşur. Daha iyi sıkıştırma elde etmek için, bütün girdi
dosyalarını sıkıştırma işleminden önce birleştirin.
-d, --decompress, --uncompress
Sıkıştırılmış dosyayı açar.
-f, --force
Dosyanın çoklu bağlara sahip olduğu durumlarda veya benzer dosyanın sistemde var
olması durumunda ya da sıkıştırılmış verinin bir terminalden okunması/yazılması
durumunda bile sıkıştırma/açma işleminin yapılmasını sağlar. Şayet girdi bilgisi
gzip tarafından tanınmayan bir biçimde ise ve ayrıca --stdout seçeneği
belirtilmişse, girdi dosyasını hiç değiştirmeden standart çıktıya kopyalar:
gzcat'in, cat gibi davranmasına izin verir. Şayet -f verilmemiş ve gzip artalanda
çalışmıyorsa, varolan dosyanın üzerine yazılıp yazılmayacağını kullanıcıya sorar.
-h, --help
Yardım konularını görüntüler ve çıkar.
-l, --list
Sıkıştırılmış her bir dosya için aşağıdaki bölümleri listeler:
compressed size: sıkıştırılmış dosyanın boyu
uncompressed size: sıkıştırılmamış dosyanın boyu
ratio: sıkıştırma oranı (bilinmiyorsa 0.0%)
uncompressed_name: sıkıştırılmamış dosyanın ismi
Açılmış boyut, .Z dosyaları gibi gzip biçiminde olmayan sıkıştırılmış dosyalar için
-1 olarak verilir. Bu tür bir dosyanın açılmış boyutunu bulmak için şunu
kullanabilirsiniz:
zcat file.Z | wc -c
--verbose seçeneği ile birlikte kullanılırsa, aşağıdaki bölümler de gösterilir:
method: sıkıştırma yöntemi
crc: sıkıştırılmamış verinin 32 bitlik CRC'si
date & time: sıkıştırılmamış dosya için tarih damgası
Desteklenen sıkıştırma yöntemleri: deflate, compress, lzh (SCO compress -H) ve
pack'dir. gzip biçiminde olmayan bir dosya için crc, ffffffff şeklinde belirtilir.
--name seçeneği ile sıkıştırılmış dosya içinde eğer varsa, sıkıştırılmamış dosya
ismi, tarih ve zaman saklanır.
--verbose seçeneği ile ayrıca, bilinmeyen boyutlar olmadıkça bütün dosyalar için
toplam boyut ve sıkıştırma oranı görüntülenir. --quiet seçeneği ile, başlık ve
toplam satırları görüntülenmez.
-L, --license
gzip lisansını görüntüler ve çıkar.
-n, --no-name
Sıkıştırırken, orjinal dosya adını ve tarih damgasını kaydetmez. (İsmin kırpılması
gerektiğinde, orjinal isim her zaman kaydedilir.) Açarken, orjinal ismi (sadece
sıkıştırma sonekini kaldırır) ve orjinal tarih damgasını eski haline getirmez
(sıkıştırılmış dosyadan kopyalar). Bu seçenek açma işlemi için öntanımlıdır.
-N, --name
Sıkıştırırken dosya adını ve zaman damgasını kaydeder; bu seçenek sıkıştırma için
öntanımlıdır. Açarken, varsa, orjinal dosya adı ve zaman damgasını eski haline
getirir. Dosya ismi için sınırlama uygulayan sistemler veya bir dosya aktarımı
sonucu zaman damgasının kaybolduğu durumlar için oldukça kullanışlı bir seçenektir.
-q, --quiet
Bütün uyarılar engellenir.
-r, --recursive
Dizinin alt dizinlerini de ardışık olarak dolaşır. Şayet komut satırından
belirtilen bir dosya ismi bir dizin ise, gzip bu dizinin içine girer ve orada
bulunan bütün dosyaları sıkıştır (veya gunzip'in kullanıldığı durumlara açar).
-S .sonek, --suffix .sonek
.gz soneki yerine .sonek sonekini kullanır. Herhangi bir sonek belirtilebilir.
Dosyaları başka bir sisteme taşımak gibi bir niyetiniz varsa, karışıklığa sebep
olmamak adına, .z ve .gz dışınaki soneklerden kaçının. Sonek bulunmadığı
durumlarda, gunzip bütün dosyaları soneksiz açmaya kalkar:
gunzip -S "" * (MSDOS için *.*)
gzip'in eski sürümleri .z sonekini kullanmaktaydı ama pack(1) ile bir karışıklığa
sebebiyet vermemek için bundan vazgeçildi.
-t, --test
Sıkıştırılmış dosyanın bütünlüğünü sınar.
-v, --verbose
Ayrıntı kipi. Sıkıştırılan veya açılan her bir dosya için isim ve sıkıştırma
oranını gösterir.
-V, --version
Sürüm numarasını ve derleme seçeneklerini gösterir ve çıkar.
-#, --fast, --best
Sıkıştırma hızını ayarlamayı sağlar. -1 ile -9 arasında değişen değerler alır. -1
(--fast) ile en hızlı yöntemle en az sıkıştırma, -9 (--best) ile en yavaş yöntemle
en yüksek sıkıştırma yapılır. Öntanımlı değer -6 dır (hız ve sıkıştırmanın her
ikisininde olabildiğince yüksek olduğu durum).
GELİŞMİŞ KULLANIM
Çoklu sıkıştırılmış dosyalar birleştirilebilir. Bu durumda, gunzip bütün üyeleri tek
seferde açacaktır. Örneğin:
gzip -c dosya1 > foo.gz
gzip -c dosya2 >> foo.gz
Daha sonra bu komut verilirse:
gunzip -c foo
Elde edilen sonuç aşağıdaki komuta eşdeğerdir:
cat dosya1 dosya2
Bir .gz dosyasının bozulması durumunda diğer dosyayı kurtarmak mümkün olabilir (şayet
hasarlı üye çıkarılırsa). Bununla birlikte, bütün üyeleri tek seferde sıkıştırarak daha
iyi sıkıştırma sağlayabilirsiniz:
cat dosya1 dosya2 | gzip > foo.gz
Bu, aşağıdaki yöntemden daha iyi sıkıştırma sağlar.
gzip -c dosya1 dosya2 > foo.gz
Şayet birleşik dosyaları daha iyi bir sıkıştırma için tekrar sıkıştırmak isterseniz:
gzip -cd eski.gz | gzip > yeni.gz
Şayet sıkıştırılmış bir dosya çeşitli üyeler içeriyorsa, --list seçeneği ile bildirilen
açılmış boyut ve CRC raporu sadece son üye için verilir. Diğerlerini kapsamaz. Şayet bütün
üyelerin açılmış boyutuna ihtiyacınız varsa:
gzip -cd dosya.gz | wc -c
Çoklu dosyalar ile tek bir arşiv oluşturmak istiyorsanız ve daha sonra bu dosyaları
birbirinden bağımsız olarak açılabilmesini istiyorsanız, tar veya zip gibi bir arşivleyici
kullanın. GNU tar yazılımı gzip'i başlatmak için -z seçeneğine sahiptir. gzip, tar
uygulamasına tamamlayıcı olarak geliştirilmiştir, onun yerini alacak bir uygulama
değildir.
ORTAM DEĞİŞKENLERİ
GZIP ortam değişkeni, gzip uygulaması için öntanımlı birkaç değer ihtiva eder. Bu değerler
önce yorumlanır ve daha sonra komut satırından belirtilen parametreler tarafından
değiştirilebilirler. Örneğin:
sh için: GZIP="-8v --name"; export GZIP
csh için: setenv GZIP "-8v --name"
MSDOSiçin: set GZIP=-8v --name
Vax/VMS'de ortam değişkeninin adı karışıklık yaratmamak için GZIP_OPT olarak geçer.
İLGİLİ BELGELER
compact(1), compress(1), gzexe(1), pack(1), unzip(1), zcmp(1), zforce(1), zip(1),
zmore(1), znew(1).
gzip dosya biçimi P. Deutsch içinde GZIP dosya biçimi belirtimi sürüm 4.3 olarak Internet
RFC 1952'de (Mayıs 1996) belirtilmiştir ve <ftp://ftp.isi.edu/in-notes/rfc1952.txt>
adresinde bulunabilir. zip biçimi ise P. Deutsch içinde DEFLATE sıkıştırılmış veri biçimi
belirtimi sürüm 1.3 olarak Internet RFC 1951'de (Mayıs 1996) belirtilmiştir ve
<ftp://ftp.isi.edu/in-notes/rfc1951.txt> adresinde bulunabilir.
ÇIKIŞ DURUMU VE HATA İLETİLERİ
Çıkış durumu normalde 0 dır, hata oluşması durumunda 1 döner, uyarı oluşması durumunda 2
döner.
Usage: gzip [-cdfhlLnNrtvV19] [-S suffix] [file ...]
Komut satırında geçersiz seçenekler tanımlandı.
dosyaismi: not in gzip format
gunzip'e argüman olarak verilen dosya, sıkıştırılmış bir dosya değil.
dosyaismi: Corrupt input. Use zcat to recover some data.
Sıkıştırılmış dosya zarar görmüş. Hatanın verildiği noktaya kadar olan kısım şu
şekilde kurtarılabilir:
zcat dosyaismi > kurtarılan
dosyaismi: compressed with xx bits, can only handle yy bits
Dosya (LZW kullanılarak) bu makinedeki açma programının işleyebileceği bitlerden
daha fazlasını kullanabilen bir uygulama ile sıkıştırılmış. Dosyayı gzip ile tekrar
sıkıştırın. Hem daha iyi sıkıştırma sağlar, hem de daha az bellek kullanır.
dosyaismi: already has .gz suffix -- no change
Belirtilen dosyanın zaten sıkıştırılmış olduğu kabul ediliyor. Dosyayı tekrar
isimlendirin ve tekrar deneyin.
dosyaismi already exists; do you wish to overwrite (y or n)?
Mevcut dosyasının değiştirilmesini istiyorsanız "y" tuşuna basın, istemiyorsanız
"n" ye basın.
gunzip: corrupt input
Bir SIGSEGV çelişkisi saptandı. Girdi dosyası bozuk olabilir.
xx.x% Percentage of the input saved by compression.
Sıkıştırma tarafından kaydedilmiş girdinin yüzdesi (sadece -v ve -l ile
alakalıdır).
-- not a regular file or directory: ignored
Girdi dosyası normal bir dosya veya dizin değil ise (örneğin, bir sembolik bağ,
soket, FIFO veya aygıt dosyası olabilir), dokunulmaz.
-- has xx other links: unchanged
Girdi dosyası bağlara sahiptir; dokunulmadan geçildi. Daha fazla bilgi için ln(1)'e
bakınız. Çok sayıda bağa sahip dosyaları sıkıştırmak için -f seçeneğini kullanınız.
YETERSİZLİKLER
Sıkıştırılmış veriyi bir teybe yazarken, genellikle, çıktıyı blok sınırına kadar
sıfırlarla doldurmak gerekebilir. Veri okunduğu ve bütün blok gunzip'e açılmak üzere
gönderildiği zaman, gunzip sıkıştırılmış verinin ardında fazladan çöplük izi bulur ve
öntanımlı olarak bir uyarı verir. Bu iletiyi atlamak için --quiet seçeneğini kullanmanız
gerekir. Bu seçenek GZIP ortam değişkeni vasıtası ile ayarlanabilir:
sh için: GZIP="-q" tar -xfz --block-compress /dev/rst0
csh için: (setenv GZIP -q; tar -xfz --block-compr /dev/rst0
Yukarıdaki örnekte, gzip, GNU tar uygulaması tarafından, belirtilen -z seçeneği ile
çalıştırılır. Teypler üzerinde okuma ve yazma için aynı boyda bloklar ayrılmış olduğundan
emin olun (tar'ın -b seçeneği ile). Bu örnek sizin tar uygulamasının GNU sürümünü
kullandığınız kabul ederek verilmiştir.
YAZILIM HATALARI
gzip biçimi, modulo 2^32 girdi boyutuna göre davranır, bu nedenle --list seçeneği, 4 GB
veya daha büyük dosyakarın sıkıştırılmamış boyunu ve sıkıştırma oranını yanlış raporlar.
Daha büyük dosyaların gerçek boyutlarını tespit etmek için aşağıdaki komutu kullanarak bu
sorunun çevresinden dolanabilirsiniz:
zcat dosya.gz | wc -c
Şayet sıkıştırılmış dosya araştırılamayan bir ortam üzerinde ise, --list seçeneği boyut
olarak -1 ve crc olarak ffffffff döndürür.
Bazı çok istisnai durumlarda, --best seçeneği öntanımlı seviye -6'dan daha kötü bir
sıkıştırma uygular. Bazı son derece gereksiz dosyalarda, compress, gzip'den daha iyi
sıkıştırma sağlar.
TELİF HAKKI
Telif Hakkı © 1998, 1999, 2001 Free Software Foundation, Inc.
Telif Hakkı © 1992, 1993 Jean-loup Gailly
Permission is granted to make and distribute verbatim copies of this manual provided
the copyright notice and this permission notice are preserved on all copies.
Permission is granted to copy and distribute modified versions of this manual under the
conditions for verbatim copying, provided that the entire resulting derived work is
distributed under the terms of a permission notice identical to this one.
Permission is granted to copy and distribute translations of this manual into another
language, under the above conditions for modified versions, except that this permission
notice may be stated in a translation approved by the Foundation.
ÇEVİREN
Yalçın Kolukısa <yalcink01 (at) yahoo.com>, Ocak 2004
gzip(1)