Provided by: manpages-pl_4.23.1-1_all 
NAZWA
inode - informacja o i-węźle pliku
OPIS
Każdy plik posiada i-węzeł z metadanymi o pliku. Aplikacja może pobrać te metadane za
pomocą stat(2) (lub powiązanych wywołań), które zwraca strukturę stat albo za pomocą
statx(2), które zwraca strukturę statx.
Poniższa lista zawiera informacje zwykle dostępne w i-węźle pliku lub z nim powiązane,
wraz z nazwami pól struktur zwracanych przez stat(2) i statx(2):
Urządzenie, na którym występuje i-węzeł
stat.st_dev; statx.stx_dev_minor i statx.stx_dev_major
Każdy i-węzeł (oraz powiązany plik) występuje w systemie plików umieszczonym na
urządzeniu. Urządzenie jest identyfikowane przez zestaw: identyfikatora głównego
(opisującego ogólną klasę urządzenia) oraz identyfikatora pobocznego (opisującego
konkretne wystąpienie w klasie ogólnej).
Numer i-węzła
stat.st_ino; statx.stx_ino
Każdy plik w systemie plików posiada unikatowy numer i-węzła. Numery i-węzłów są
jednak unikatowe tylko w zakresie danego systemu plików (tj. ten sam numer i-węzła
może być używany w różnych systemach plików, co stanowi powód, dla którego
dowiązania zwykłe nie mogą wykraczać poza swój system plików). To pole zawiera
numer i-węzła pliku.
Typ i tryb pliku
stat.st_mode; statx.stx_mode
Zob. opis typu i trybu pliku, poniżej.
Liczba dowiązań
stat.st_nlink; statx.stx_nlink
Pole zawiera liczbę dowiązań zwykłych (twardych) do pliku. Dodatkowe dowiązania do
istniejącego pliku tworzy się za pomocą link(2).
Identyfikator użytkownika
stat.st_uid; statx.stx_uid
Pole zapisuje identyfikator użytkownika właściciela pliku. W przypadku nowo
tworzonych plików, identyfikatorem użytkownika w pliku będzie efektywny
identyfikator użytkownika tworzącego procesu. Identyfikator użytkownika pliku można
zmienić za pomocą chown(2).
Identyfikator grupy
stat.st_gid; statx.stx_gid
I-węzeł zapisuje identyfikator grupy właściciela pliku. W przypadku nowo tworzonych
plików, identyfikator grupy pliku jest albo identyfikatorem grupy katalogu
nadrzędnego albo efektywnym identyfikatorem grupy procesu tworzącego, w zależności
od tego, czy bit ustawienia grupy podczas wykonania (sgid) jest ustawiony na
katalogu nadrzędnym (zob. niżej). Identyfikator grupy pliku można zmienić za pomocą
chown(2).
Urządzenie reprezentowane przez ten i-węzeł
stat.st_rdev; statx.stx_rdev_minor i statx.stx_rdev_major
Jeśli ten plik (i-węzeł) reprezentuje urządzenie, to i-węzeł zapisuje główny i
poboczny identyfikator tego urządzenia.
Rozmiar pliku
stat.st_size; statx.stx_size
To pole ujawnia rozmiar pliku (jeśli jest zwykłym plikiem lub dowiązaniem
symbolicznym) w bajtach. Rozmiarem dowiązania symbolicznego jest długość ścieżki,
którą zawiera dowiązanie, bez końcowego bajtu null.
Preferowany rozmiar bloku do wejścia/wyjścia
stat.st_blksize; statx.stx_blksize
Pole ujawnia „preferowany” rozmiar bloku w celu uzyskania wydajnego wejścia/wyjścia
systemu plików (zapis do pliku w mniejszych fragmentach spowoduje nieefektywną
sekwencję odczyt-modyfikacja-nadpis).
Liczba bloków przypisanych do pliku
stat.st_blocks; statx.stx_blocks
Pole wskazuje liczbę bloków przypisanych do pliku, w 512 bajtowych jednostkach
(może być mniejsze niż st_size/512 gdy plik ma dziury).
Standard POSIX.1 zauważa, że jednostka st_blocks będącego składową struktury stat,
nie jest zdefiniowana standardem. W wielu implementacjach jest to 512 bajtów; na
kilku systemach korzysta się z innej jednostki np. 1024. Co więcej, jednostka może
się różnić w zależności od systemu plików.
Znacznik czasowy ostatniego dostępu (atime — ang. access time)
stat.st_atime; statx.stx_atime
Znacznik czasowy ostatniego dostępu do pliku. Zmienia się przy uzyskaniu dostępu do
pliku, np. przez execve(2), mknod(2), pipe(2), utime(2) i read(2) (dla więcej niż
zera bajtów). Inne interfejsy, takie jak mmap(2), mogą nie aktualizować znacznika
czasu atime.
Niektóre typy systemu plików zezwalają na montowanie w sposób, w którym dostęp do
pliku i/lub katalogu nie powoduje aktualizacji znacznika czasu atime (zob. noatime,
nodiratime i relatime w podręczniku mount(8) oraz powiązane informacje w
podręczniku mount(2)). Dodatkowo, znacznik atime nie jest aktualizowany, gdy plik
otwarto ze znacznikiem O_NOATIME; zob. open(2).
Znacznik czasowy utworzenia pliku (btime — ang. birth time)
(nie jest zwracany w strukturze stat); statx.stx_btime
Znacznik czasowy utworzenia pliku. Jest ustawiany przy utworzeniu pliku i nie ulega
później zmianie.
Znacznik czasowy btime nie był historycznie obecny w systemach UNIX i nie jest
obecnie obsługiwany przez większość linuksowych systemów plików.
Znacznik czasowy ostatniej modyfikacji (mtime)
stat.st_mtime; statx.stx_mtime
Znacznik czasowy ostatniej modyfikacji pliku. Zmienia się przy modyfikacji pliku,
np. za pomocą mknod(2), truncate(2), utime(2) i write(2) (więcej niż zera bajtów).
Co więcej znacznik czasowy mtime katalogu jest zmieniany przy tworzeniu i kasowaniu
plików w tym katalogu. Znacznik czasowy mtime nie jest zmieniany przy zmianie
właściciela, grupy, liczby dowiązań zwykłych lub trybu.
Znacznik czasowy ostatniej zmiany statusu (ctime — ang. change time)
stat.st_ctime; statx.stx_ctime
Znacznik czasu ostatniej zmiany statusu pliku. Zmienia się przy zapisywaniu lub
ustawianiu informacji i-węzła (tj. właściciela, grupy, liczby dowiązań, trybu
itd.).
Pola znaczników czasu zgłaszają czas mierzony od Epoki tj. 1970-01-01 00:00:00 +0000, UTC
(zob. time(7)).
Nanosekundowe znaczniki czasowe są obsługiwane w systemach plików XFS, JFS, Btrfs i ext4
(od Linuksa 2.6.23). Znaczniki nanosekundowe nie są obsługiwane w ext2, ext3 i Reiserfs.
Aby zwrócić znaczniki czasu z nanosekundową precyzją, pola znacznika czasu w strukturach
stat i statx są zdefiniowane jako struktury zawierające cząstkę nanosekund. Więcej
szczegółów w podręcznikach stat(2) i statx(2). W systemach plików nieobsługujących
znaczników czasowych dokładniejszych niż sekunda, pola nanosekund w strukturach stat i
statx są zwracane z wartością 0.
Typ i tryb pliku
Pole stat.st_mode (w przypadku statx(2): pole statx.stx_mode) zawiera typ i tryb pliku.
POSIX odnosi się do bitów stat.st_mode związanych z maską S_IFMT (zob. niżej) jako typu
pliku, 12 bitów odnoszących się do maski 07777 jako bitów trybu pliku, a najmniej
znaczących 9 bitów (0777) jako bitów uprawnień pliku.
Zdefiniowano następujące wartości maski dla typu pliku
S_IFMT 0170000 maska bitowa dla pola bitów typu pliku
S_IFSOCK 0140000 gniazdo
S_IFLNK 0120000 dowiązanie symboliczne
S_IFREG 0100000 zwykły plik
S_IFBLK 0060000 urządzenie blokowe
S_IFDIR 0040000 katalog
S_IFCHR 0020000 urządzenie znakowe
S_IFIFO 0010000 FIFO
Zatem aby sprawdzić, czy plik jest np. zwykłym plikiem, można użyć:
stat(pathname, &sb);
if ((sb.st_mode & S_IFMT) == S_IFREG) {
/* Obsługa zwykłego pliku */
}
Ze względu na powszechność testów w powyższej postaci, POSIX zdefiniował dodatkowe makra,
aby umożliwić spójniejsze zapisywanie testów typu pliku st_mode:
S_ISREG(m) czy to zwykły plik?
S_ISDIR(m) katalog?
S_ISCHR(m) urządzenie znakowe?
S_ISBLK(m) urządzenie blokowe?
S_ISFIFO(m) FIFO (potok nazwany)?
S_ISLNK(m) dowiązanie symboliczne? (nie występuje w POSIX.1-1996)
S_ISSOCK(m) gniazdo? (nie występuje w POSIX.1-1996)
Wcześniejszy wycinek kodu można zatem przepisać jako:
stat(pathname, &sb);
if (S_ISREG(sb.st_mode)) {
/* Obsługa zwykłego pliku */
}
Definicje większości z powyższych makr testujących typ pliku są udostępniane, jeśli
włączono dowolny z następujących testowych makr funkcji: _BSD_SOURCE (w glibc 2.19 i
wcześniejszych), _SVID_SOURCE (w glibc 2.19 i wcześniejszych) lub _DEFAULT_SOURCE (w glibc
2.20 i późniejszych). Dodatkowo, definicje wszystkich powyższych makr poza S_IFSOCK i
S_ISSOCK() są udostępniane, jeśli zdefiniowano _XOPEN_SOURCE.
Definicja S_IFSOCK może być również ujawniona przez zdefiniowanie _XOPEN_SOURCE z
wartością 500 lub większą albo (od glibc 2.24) przez zdefiniowanie zarówno _XOPEN_SOURCE
jak i _XOPEN_SOURCE_EXTENDED.
Definicja S_ISSOCK() jest ujawniana, gdy zdefiniowane dowolne z następujących testowych
makr funkcji: _BSD_SOURCE (w glibc 2.19 i wcześniejszych), _DEFAULT_SOURCE (w glibc 2.20 i
późniejszych), _XOPEN_SOURCE z wartością 500 lub większą, _POSIX_C_SOURCE z wartością
200112L lub większą albo (od glibc 2.24) przez zdefiniowanie zarówno _XOPEN_SOURCE jak i
_XOPEN_SOURCE_EXTENDED.
W komponencie trybu pliku pola st_mode zdefiniowano następujące wartości masek:
S_ISUID 04000 bit set-user-ID (zob. execve(2))
S_ISGID 02000 bit set-group-ID (zob. niżej)
S_ISVTX 01000 bit lepkości (zob. niżej)
S_IRWXU 00700 właściciel ma uprawnienia odczytu, zapisu i wykonania
S_IRUSR 00400 właściciel ma uprawnienie odczytu
S_IWUSR 00200 właściciel ma uprawnienie zapisu
S_IXUSR 00100 właściciel ma uprawnienie wykonania
S_IRWXG 00070 grupa ma uprawnienia odczytu, zapisu i wykonania
S_IRGRP 00040 grupa ma uprawnienie odczytu
S_IWGRP 00020 grupa ma uprawnienie zapisu
S_IXGRP 00010 grupa ma uprawnienie wykonania
S_IRWXO 00007 inni (poza grupą) mają uprawnienia odczytu, zapisu i wykonania
S_IROTH 00004 inni mają uprawnienie odczytu
S_IWOTH 00002 inni mają uprawnienie zapisu
S_IXOTH 00001 inni mają uprawnienie wykonania
Bit set-group-ID (S_ISGID) ma kilka specjalnych zastosowań. W przypadku katalogu wskazuje,
że dla danego katalogu ma być używana semantyka BSD: tworzone w nim pliki dziedziczą
identyfikator tworzącego procesu, a tworzone w nim katalogi dziedziczą również ustawienie
bitu S_ISGID. W przypadku pliku wykonywalnego, bit set-group-ID powoduje zmianę
efektywnego identyfikatora grupy procesu, który wykonuje plik, zgodnie z opisem w
podręczniku execve(2). W przypadku pliku, który nie posiada ustawionego bitu wykonania dla
grupy (S_IXGRP), bit set-group-ID wskazuje obowiązkowe blokowanie pliku/rekordu.
Bit lepkości (S_ISVTX) w przypadku katalogu oznacza, że wobec pliku w tym katalogu,
jedynie: właściciel pliku, właściciel katalogu lub proces uprzywilejowany może zmienić
nazwę pliku lub go usunąć.
STANDARDY
POSIX.1-2008.
HISTORIA
POSIX.1-2001.
POSIX.1-1990 nie opisuje stałych S_IFMT, S_IFSOCK, S_IFLNK, S_IFREG, S_IFBLK, S_IFDIR,
S_IFCHR, S_IFIFO i S_ISVTX, lecz określa użycie makr S_ISDIR() itd.
Makra S_ISLNK() i S_ISSOCK() nie występowały w POSIX.1-1996; pierwsze pochodzi z SVID 4,
drugie z SUSv2.
UNIX V7 (i późniejsze systemy) posiadały S_IREAD, S_IWRITE, S_IEXEC w miejscu określonych
przez POSIX synonimów S_IRUSR, S_IWUSR i S_IXUSR.
UWAGI
Zgłaszany przez jądro rozmiar pliku (stat.st_size; statx.stx_size) nie jest prawidłowy, w
przypadku pseudoplików generowanych automatycznie przez jądro. Przykładowo zwracana jest
wartość 0 wobec wielu plików w katalogu /proc, natomiast wiele plików w katalogu /sys
zgłasza rozmiar 4096 bajtów nawet, gdy zawartość pliku jest mniejsza. W przypadku ww.
plików powinno się próbować odczytać tak wiele bajtów, jak to możliwe (i dodać „\0” do
zwracanego bufora, jeśli ma być interpretowany jako łańcuch tekstowy).
ZOBACZ TAKŻE
stat(1), stat(2), statx(2), symlink(7)
TŁUMACZENIE
Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika są: Michał Kułach
<michal.kulach@gmail.com>
Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji
można uzyskać zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3
⟨https://www.gnu.org/licenses/gpl-3.0.html⟩ lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ
ODPOWIEDZIALNOŚCI.
Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres listy dyskusyjnej
⟨manpages-pl-list@lists.sourceforge.net⟩.