Provided by: manpages-pl_0.5-1_all bug

NAZWA

       less - przeciwieństwo more

SKŁADNIA

       less -?
       less --help
       less -V
       less --version
       less [-[+]aBcCdeEfFgGiIJmMnNqQrRsSuUVwWX]
            [-b rozmiar] [-h linie] [-j linia] [-k plikklu]
            [-{oO} pliklog] [-p wzór] [-P zachęta] [-t tag]
            [-T pliktagów] [-x tab,...] [-y linie] [-[z] linie]
            [+[+]cmd] [--] [nazwa_pliku]...
       (Alternatywną składnię, z długimi nazwami opcji, opisano w części OPCJE).

OPIS

        Uwaga! To tłumaczenie może być nieaktualne!

       less jest programem podobnym do more (1), ale pozwalającym na poruszanie się w tył w pliku
       tak samo  jak  w  przód.   less  nie  musi  też  czytać  całego  pliku  wejściowego  przed
       rozpoczęciem,  tak więc przy dużych plikach wejściowych uruchamia się szybciej niż edytory
       tekstu takie jak vi (1).  less używa bazy termcap (w niektórych systemach  terminfo),  tak
       więc  może  pracować  na  szeregu  terminali. Istnieje nawet ograniczona obsługa terminali
       drukujących (na terminalu drukującym, linie, które powinny zostać wypisane na górze ekranu
       są poprzedzone daszkiem).

       Polecenia  oparte  są  zarówno  na  more  jak  i  vi.   Polecenia  można poprzedzić liczbą
       dziesiętną, zwaną N w opisach poniżej.  Liczba ta jest używana przez  niektóre  polecenia,
       jak to zaznaczono.

POLECENIA

       W  poniższych opisach, ^X oznacza Control-X, ESC oznacza klawisz ESCAPE; na przykład ESC-v
       oznacza dwuznakową sekwencję ESC, potem "v".

       h lub H
              Pomoc: wyświetla podsumowanie tych  poleceń.   Jeśli  zapomnisz  wszystkich  innych
              poleceń, pamiętaj o tej.

       SPACE lub ^V lub f lub ^F
              Przewija  w przód N linii, domyślnie jedno okno (zobacz opcja -z poniżej).  Jeśli N
              wynosi więcej niż rozmiar ekranu,  wyświetlany  jest  tylko  ostatni  pełny  ekran.
              Ostrzeżenie: niektóre systemy używają ^V jako specjalnego znaku dosłowności.

       z      Jak SPACJA, ale jeśli podano N, staje się nowym rozmiarem okna.

       ESC-SPACE
              Jak  spacja,  ale  przewija o pełną wielkość ekranu, nawet jeśli po drodze osiągnie
              koniec pliku.

       RETURN lub ^N lub e lub ^E lub j lub ^J
              Przewija w przód o N linii, domyślnie jedną.  Wyświetlane  są  wszystkie  N  linie,
              nawet jeśli N wynosi więcej niż wielkość ekranu.

       d lub ^D
              Przewija  w  przód  o  N linii, domyślnie połowę wielkości ekranu.  Jeśli podano N,
              staje się ono nową wartością domyślną dla kolejnych poleceń d i u.

       b lub ^B lub ESC-v
              Przewija w tył N linii, domyślnie jedno okno (zobacz opcja -z  poniżej).   Jeśli  N
              wynosi  więcej  niż  rozmiar  ekranu,  wyświetlany  jest  tylko  ostatnia  wielkość
              ekranowa.

       w      Jak ESC-v, ale jeśli podano N, staje się ono nowym rozmiarem okna.

       y lub ^Y lub ^P lub k lub ^K
              Przewija w tył o N linii, domyślnie jedną.  Wyświetlane są wszystkie N linie, nawet
              jeśli  N  wynosi więcej niż wielkość ekranu.  Ostrzeżenie: niektóre systemy używają
              ^Y jako specjalnego znaku kontroli zadań.

       u lub ^U
              Przewija w tył o N linii, domyślnie połowę wielkości ekranu.  Jeśli podano N, staje
              się ono nową wartością domyślną dla kolejnych poleceń

       ESC-) lub STRZAŁKA_W_PRAWO
              Przewija poziomo N znaków w prawo, domyślnie o połowę szerokości ekranu (zob. opcja
              -#).!  Jeśli podano liczbę N, to staje się  ona  domyślna  dla  przyszłych  poleceń
              STRZAŁKA_W_PRAWO  i  STRZAŁKA_W_LEWO.   Podczas  przewijania  tekstu działa to tak,
              jakby była włączona opcja -S (ucinania linii).

       ESC-( lub STRZAŁKA_W_LEWO
              Przewija poziomo N znaków w prawo, domyślnie o połowę szerokości ekranu (zob. opcja
              -#).!   Jeśli  podano  liczbę  N,  to staje się ona domyślna dla przyszłych poleceń
              STRZAŁKA_W_PRAWO i STRZAŁKA_W_LEWO.

       r lub ^R lub ^L
              Odświeża ekran.

       R      Odświeża ekran, odrzucając wszelkie wejście z bufora.  Użyteczne jeśli plik zmienia
              się w trakcie oglądania.

       F      Przewija  w  przód,  i  próbuje  nadal  odczytywać  gdy  osiągnięto  koniec  pliku.
              Normalnie polecenia tego używałbyś gdy znajdujesz się już na końcu pliku.  Jest  to
              metoda monitorowania ogona pliku który właśnie rośnie podczas oglądania (zachowanie
              to jest podobne do polecenia tail -f).

       g lub < lub ESC-<
              Przechodzi do  linii  numer  N  w  pliku,  domyślnie  pierwszej  (początku  pliku).
              (Ostrzeżenie: może to być powolne jeśli N jest duże).

       G lub > lub ESC->
              Przechodzi do linii numer N w pliku, domyślnie na koniec pliku.  (Ostrzeżenie: może
              to być powolne jeśli N jest duże  lub  jeśli  N  jest  niepodane,  a  czytane  jest
              standardowe wejście zamiast pliku).

       p lub %
              Przechodzi do pozycji N procent w pliku.  N powinno zawierać się między 0 a 100.

       {      Jeśli  w  linii  wyświetlanej  na  górze  ekranu  znajduje  się  otwierający nawias
              klamrowy, polecenie { przejdzie do odpowiadającego mu  prawego  nawiasu.   Pasujący
              zamykający nawias klamrowy jest umieszczany na dole ekranu.  Jeśli w linii na górze
              ekranu znajduje  się  więcej  niż  jeden  nawias  klamrowy,  można  użyć  liczby  N
              określającej N-ty nawias w linii.

       }      Jeśli  w linii wyświetlanej na dole ekranu znajduje się zamykający nawias klamrowy,
              polecenie } przejdzie do odpowiadającego mu prawego nawiasu.  Pasujący  otwierający
              nawias  klamrowy  jest  umieszczany na górze ekranu.  Jeśli w linii na górze ekranu
              znajduje się więcej niż jeden nawias klamrowy, można użyć liczby N określającej  N-
              ty nawias w linii.

       (      Jak {, ale odnosi się do nawiasów okrągłych, a nie klamrowych

       )      Jak }, ale odnosi się do nawiasów okrągłych, a nie klamrowych

       [      Jak {, ale odnosi się do nawiasów kwadratowych, a nie klamrowych

       ]      Jak }, ale odnosi się do nawiasów kwadratowych, a nie klamrowych

       ESC-^F Po  którym  następują  dwa  znaki, zachowuje się jak {, ale używa tych dwóch znaków
              jako odpowiednio nawiasu otwierającego i zamykającego.  Na przykład, "ESC ^F  <  >"
              można  użyć  do  przejścia  do  >, które odpowiada < wyświetlanemu w linii na górze
              ekranu.

       ESC-^B Po którym następują dwa znaki, zachowuje się jak }, ale  używa  tych  dwóch  znaków
              jako  odpowiednio  nawiasu otwierającego i zamykającego.  Na przykład, "ESC ^B < >"
              można użyć do przejścia do w tył do <, które odpowiada > wyświetlanemu w  linii  na
              dole ekranu.

       m      Plus dowolna mała litera; zaznacza bieżącą pozycję tą literą.

       '      (Pojedynczy  apostrof)  Plus  dowolna  mała  litera: powraca do pozycji zaznaczonej
              uprzednio tą literą.  Plus kolejny pojedynczy cudzysłów: wraca do pozycji, w której
              wykonano  ostatnią  "duże"  polecenie  przemieszczania  się.   Plus ^ lub $, skacze
              odpowiednio na początek lub koniec pliku.  Znaczniki pozycji  są  zachowywane  przy
              otwieraniu  nowego  pliku,  tak  więc polecenia ' można użyć do przełączania między
              plikami wejściowymi.

       ^X^X   Tak jak pojedynczy apostrof.

       /wzorzec
              Szuka w przód w pliku N-tej linii zawierającej  wzorzec.   N  domyślnie  równa  się
              jeden.  Wzorzec to wyrażenie regularne rozpoznawane przez ed.  Szukanie zaczyna się
              od drugiej wyświetlanej linii (ale zobacz opcje -a i -j, które to zmieniają).

              Pewne znaki mają specjalne znaczenie  jeśli  wprowadzono  je  na  początku  wzorca;
              zmieniają one typ szukania, a nie są traktowane jako część wzorca:

              ^N lub !
                     Szukanie linii, które NIE pasują do wzorca.

              ^E lub *
                     Szukanie  w  wielu  plikach.   To  znaczy,  jeśli  szukanie  doszło do końca
                     bieżącego pliku  bez  znalezienia  dopasowania,  ciągnie  się  ono  dalej  w
                     kolejnym pliku z listy podanej w wierszu poleceń.

              ^F lub @
                     Zaczęcie  szukania  od  pierwszej  linii  PIERWSZEGO pliku z listy z wiersza
                     poleceń, niezależnie od tego, co aktualnie wyświetlane jest na ekranie, oraz
                     ustawień opcji -a i -j.

              ^K     Podświetlanie  każdego  tekstu,  który pasuje do wzorca na bieżącym ekranie,
                     ale bez przesuwania się do pierwszego dopasowania (KEEP =  utrzymaj  bieżącą
                     pozycję).

              ^R     Bez interpretacji metaznaków wyrażeń regularnych. Wykonuje proste porównanie
                     tekstowe.

       ?wzorzec
              Szukanie w tył w pliku N-tej linii zawierającej wzorzec.  Szukanie zaczyna  się  od
              linii  znajdującej  się  tuż  przed  linią  wyświetlaną  na  samym  dole  [czyli  w
              przedostatniej linii ekranu - GSN]

              Pewne znaki mają specjalne znaczenie, jak w poleceniu /:

              ^N lub !
                     Szukanie linii które NIE pasują do wzorca.

              ^E lub *
                     Szukanie w wielu plikach.  To znaczy,  jeśli  szukanie  doszło  do  początku
                     bieżącego  pliku  bez  znalezienia  dopasowania,  ciągnie  się  ono  dalej w
                     poprzednim pliku z listy podanej w wierszu poleceń.

              ^F lub @
                     Zaczęcie szukania od ostatniej linii OSTATNIEGO  pliku  z  listy  z  wiersza
                     poleceń,  niezależnie od tego co aktualnie wyświetlane jest na ekranie, oraz
                     ustawień opcji -a i -j.

              ^K     Jak w szukaniu w przód.

              ^R     Jak w szukaniu w przód.

       ESC-/wzorzec
              To samo co "/*".

       ESC-?wzorzec
              To samo co "?*".

       n      Powtarza poprzednie szukanie, dla N-tej linii zawierającej ostatni wzorzec.   Jeśli
              poprzednie  szukanie  zmodyfikowano  przez  ^N,  szukanie jest wykonywane dla N-tej
              linii NIE zawierającej wzorca.  Jeśli poprzednie szukanie zmodyfikowano  przez  ^E,
              szukanie ciągnie się przez następny (lub poprzedni) plik, jeśli nie wystarczył plik
              bieżący.  Jeśli poprzednie szukanie zmodyfikowano  przez  ^R,  szukanie  wykonywane
              jest  bez użycia wyrażeń regularnych.  Jeśli poprzednie szukanie było zmodyfikowane
              przez ^F lub ^K, nie występuje żaden efekt.

       N      Powtarza poprzednie szukanie, ale w przeciwnym kierunku.

       ESC-n  Powtarza poprzednie szukanie, ale przekraczając granice plików.   Efekt  jest  taki
              sam, jak gdyby poprzednie szukanie zmodyfikowano przez *.

       ESC-N  Powtarza  poprzednie  szukanie,  ale  w przeciwnym kierunku i przekraczając granice
              plików.

       ESC-u  Cofa  podświetlanie  szukania.   Wyłącza  podświetlanie  łańcuchów  pasujących   do
              bieżącego  wzoru  szukania.   Jeśli  podświetlenie  już  jest  wyłączone  z  powodu
              poprzedniego polecenia ESC-u, włącza je z powrotem.  Podświetlenie włączy też każde
              polecenie szukające (można je też wyłączyć przełączając opcję -G; wówczas polecenia
              szukające nie włączają go z powrotem).

       :e [nazwa_pliku]
              Oglądanie  nowego  pliku.   Jeśli  brakuje  nazwy  pliku,  plik  "bieżący"  (zobacz
              polecenia  :n i :p poniżej) z listy plików z wierszu poleceń jest oglądany na nowo.
              Znak procentu (%) w nazwie pliku zastępowany  jest  nazwą  pliku  bieżącego.   Znak
              funta  (#)  jest zastępowany nazwą poprzednio oglądanego pliku.  Jednak dwa kolejne
              znaki procentu są po prostu zastępowane pojedynczym znakiem procentu.   Pozwala  to
              na  wprowadzenie  nazwy  pliku  zawierającej w nazwie znak procentu.  Podobnie, dwa
              kolejne  znaki  funta  są  zastępowane  pojedynczym  znakiem  funta.   Nazwa  pliku
              wstawiana  jest  do  listy plików z wiersza poleceń, tak aby można ją było obejrzeć
              kolejnymi poleceniami :n i :p.  Jeśli  nazwa  pliku  składa  się  z  kilku  plików,
              wszystkie  one są wstawiane do listy plików i oglądany jest pierwszy z nich.  Jeśli
              nazwa pliku zawiera jedną lub więcej spacji, cała nazwa musi być ujęta w cudzysłowy
              (zobacz też opcja -").

       ^X^V lub E
              To  samo  co  :e.   Uwaga:  niektóre  systemy  używają  ^V  jako  specjalnego znaku
              dosłowności.  W takich systemach użycie ^V może być niemożliwe.

       :n     Oglądanie następnego pliku (z listy  plików  podanej  w  wierszu  poleceń).   Jeśli
              podano liczbę N, wyświetlany jest N-ty następny plik.

       :p     Oglądanie  poprzedniego  pliko  (z  listy plików podanej w wierszu poleceń).  Jeśli
              podano liczbę N, wyświetlany jest N-ty poprzedni plik.

       :x     Oglądanie pierwszego pliku z listy plików podanej w wierszu poleceń.  Jeśli  podano
              liczbę N, wyświetlany jest N-ty plik na liście.

       :d     Usunięcie bieżącego pliku z listy plików.

       t      Przejście  do następnego tagu (znacznika), jeśli dla bieżącego wystąpiło więcej niż
              jedno dopasowanie. Tagi omówiono dokładniej w opisie opcji -t.

       T      Przejście do poprzedniego tagu, jeśli dla  bieżącego  wystąpiło  więcej  niż  jedno
              dopasowanie.

       = lub ^G lub :f
              Wypisuje  pewne  informacje  o pliku właśnie oglądanym, w tym jego nazwę oraz numer
              linii i offset bajtowy dolnej wyświetlanej linii.   Jeśli  to  możliwe,  wypisywana
              jest  także długość pliku, ilość linii w pliku oraz procentowa wielkość pliku ponad
              ostatnią wyświetlaną linią.

       -      Plus jedna lub  więcej  opcji  wierszu  poleceń  (zobacz  OPCJE  poniżej):  zmienia
              ustawienie  tej  opcji  i  wypisuje  komunikat  opisujący  nowe  ustawienie.  Jeśli
              bezpośrednio po kresce zostanie wprowadzone ^P  (CONTROL-P),  to  ustawienie  danej
              opcji  jest  zmieniane,  ale  bez  wypisywania  komunikatu.  Jeśli opcja ma wartość
              liczbową (jak -b lub -h) lub łańcuchową (jak -P lub -t), wartość  można  wprowadzić
              tuż  po  literze  opcji.   Jeśli  nie  wprowadzono  nowej wartości, wypisywany jest
              komunikat o bieżącym ustawieniu i nic nie ulega zmianie.

       --     Jak polecenie -, ale przyjmuje  jako  argument  długą  nazwę  opcji  (zobacz  OPCJE
              poniżej),  a  nie pojedynczą literę opcji.  Po wpisaniu nazwy opcji musisz nacisnąć
              RETURN.  ^P bezpośrednio po drugiej eliminuje  wypisywanie  komunikatu  opisującego
              nowe ustawienie, tak jak w poleceniu -.

       -+     Plus  jedna z liter opcji wierszu poleceń; przywraca opcję do ustawienia domyślnego
              i wypisuje komunikat opisujący  nowe  ustawienie  (polecenie  "-+X"  dokonuje  tego
              samego  co  opcja "-+X" w linii poleceń).  Nie działa to dla opcji mających wartość
              łańcuchową.

       --+    Jak polecenie -+, ale pobiera długą nazwę opcji zamiast pojedynczej litery opcji.

       -!     Plus jedna z liter opcji  wierszu  poleceń;  ustawia  opcję  na  wartość  przeciwną
              ustawieniu  domyślnego  i wypisuje komunikat opisujący nowe ustawienie.  Nie działa
              to dla opcji mających wartość liczbową lub łańcuchową.  IP --!  Jak  polecenie  -!,
              ale pobiera długą nazwę opcji zamiast pojedynczej litery opcji.

       _      (podkreślenie)  Plus  jedna  z  liter  opcji  wierszu  poleceń;  wypisuje komunikat
              opisujący bieżące ustawienie tej opcji.  Nie zmienia ustawienia.

       __     (podwojone podkreślenie) Jak polecenie _ (podkreślenie), ale  pobiera  długą  nazwę
              opcji  zamiast  pojedynczej  litery opcji.  Po wpisaniu nazwy opcji musisz nacisnąć
              RETURN.

       +polecenie
              Powoduje, że podane polecenie jest wykonywane za każdym razem,  gdy  oglądany  jest
              nowy plik.  Na przykład, +G powoduje, że less zaczyna wyświetlanie każdego pliku od
              końca zamiast od początku.

       V      Wypisuje numer bieżącej wersji less

       q lub Q lub :q lub :Q lub ZZ
              Kończy działanie less.

       Następujące cztery polecenia mogą, ale  nie  muszą  być  prawidłowe,  zależnie  od  twojej
       instalacji.

       v      Wywołuje  edytor  do  edycji  właśnie  oglądanego  pliku.   Edytor  pobierany  jest
              pobierany ze zmiennej środowiskowej VISUAL, jeśli ta jest  określona,  lub  EDITOR,
              jeśli  VISUAL nie jest określona, a w każdym razie domyślnie "vi", jeśli ani VISUAL
              ani EDITOR jest określona.  Zobacz też  omówienie  LESSEDIT  po  sekcji  o  ZNAKACH
              ZACHĘTY poniżej.

       ! polecenie-powłoki
              Wywołuje  powłokę  i  wykonuje  podaną  polecenie  powłoki.  Znak procentu (%) jest
              zastępowany  nazwą  bieżącego  pliku.   Znak  funta  (#)  jest  zastępowany   nazwą
              poprzednio  oglądanego  pliku.  "!!"  powtarza ostatnie polecenie powłoki.  "!" bez
              polecenia wywołuje po  prostu  powłokę.    W  systemach  Unixowych,  nazwa  powłoki
              pobierana jest ze zmiennej środowiskowej SHELL, a w każdym razie domyślnie "sh".  W
              systemach MS-DOS i OS/2, powłoką jest zwykły procesor poleceń.

       | <m> polecenie-powłoki
              <m> przedstawia dowolną literę-znacznik.   Przesyła  przez  potok  sekcję  podanego
              pliku  do podanej polecenia powłoki.  Sekcja pliku, która ma zostać przesłana to ta
              znajdująca się między pierwszą linią bieżącego ekranu a pozycją  oznaczoną  literą.
              <m>  może też równać się ^ lub $, oznaczając odpowiednio początek lub koniec pliku.
              Jeśli <m> równa się . lub znakowi nowej linii, przesyłany jest bieżący ekran.

       s nazwa_pliku
              Zapisuje wejście do pliku.  Działa to tylko wtedy, gdy wejście jest potokiem, a nie
              zwyczajnym plikiem.

OPCJE

       Opcje  wierszu  poleceń  są  opisane  poniżej.   Większość  opcji można zmieniać w trakcie
       działania less, używając polecenia "-".

       Większość opcji można podać w jednej z dwu postaci: albo kreski z pojedynczą  literą  albo
       dwu  kresek  z następującą po nich długą nazwą opcji.  Długie nazwy opcji można skracać, o
       ile skrót jest jednoznaczny.  Na przykład, --quit-at-eof można skrócić do --quit, ale  nie
       do  --qui, ponieważ na --qui zaczynają się zarówno --quit-at-eof, jak i --quiet.  Niektóre
       z długich nazw opcji  zapisane  są  dużymi  literami,  jak  --QUIT-AT-EOF,  odróżniane  od
       --quit-at-eof.  Takie  nazwy wymagają dużej tylko pierwszej litery, reszta może być podana
       małymi lub dużymi.  Na przykład, --Quit-at-eof jest równoważnikiem --QUIT-AT-EOF.

       Opcje pobierane są także ze  zmiennej  środowiskowej  LESS.   Na  przykład,  żeby  uniknąć
       pisania "less -options..." za każdym wywołaniem less, możesz napisać w csh:

       setenv LESS "-options"

       lub, jeśli używasz sh:

       LESS="-options"; export LESS

       W  MS-DOS nie potrzebujesz cudzysłowów, ale powinieneś zastąpić wszystkie znaki procentu w
       łańcuchu opcji podwójnymi znakami procentu.

       Zmienna środowiskowa analizowana jest przed  wierszem  poleceń,  tak  więc  opcje  wiersza
       poleceń  unieważniają  zmienną LESS.  Jeśli jakaś opcja pojawia się w zmiennej LESS, można
       przywrócić jej wartość domyślną poprzedzając w wierszu poleceń opcję znakami "-+".

       Dla opcji takich jak -P lub -D, wymagających następującego po nich łańcucha,  musi  zostać
       użyty  znak  dolara  ($),  sygnalizujący  koniec  łańcucha.   Na  przykład, chcąc w MS-DOS
       skorzystać z dwu opcji -D, musisz umieścić między nimi znak dolara:

       LESS="-Dn9.1$-Ds4.1"

       -? lub --help
              Opcja ta wyświetla podsumowanie  poleceń  akceptowanych  przez  less  (to  samo  co
              polecenie h).  Zależnie od tego, jak używana przez ciebie powłoka interpretuje znak
              zapytania, może być koniecznym zacytowanie go, jako "-\?".

       -a lub --search-skip-screen
              Powoduje, że szukania zaczynają się po ostatniej  linii  wyświetlanej  na  ekranie,
              przeskakując  wszystkie  wyświetlone  linie.   Domyślnie  szukania zaczynają się od
              drugiej linii ekranu (albo po ostatniej znalezionej linii; zobacz opcja -j).

       -bn lub --buffers=n
              Podaje, w kilobajtach (1024 bajtów), ilość  pamięci  na  buforowanie,  jakiej  less
              użyje  dla  każdego  pliku.   Domyślnie  dla  każdego pliku używany jest 64KB bufor
              (chyba że plik jest potokiem - zobacz opcja  -B).  Użycie  opcji  -b  powoduje,  że
              zamiast  tego  dla  każdego  pliku  zostanie  użyty bufor o wielkości n kilobajtów.
              Jeśli n wynosi -1,  to  bufory  są  nieograniczone,  to  znaczy,  do  pamięci  jest
              wczytywany cały plik.

       -B lub --auto-buffers
              Domyślnie, kiedy dane są odczytywane z potoku, bufory są alokowane automatycznie, w
              miarę potrzeby.  Jeśli  przez  potok  czytana  jest  duża  ilość  danych,  może  to
              spowodować zaalokowanie znacznej ilości pamięci.  Opcja -B wyłącza ową automatyczną
              alokację buforów dla potoków, tak że przydzielane jest im tylko 64KB (lub  wielkość
              bufora  podana  opcją  -b).   Uwaga:  używanie  -B  może  spowodować  nieprawidłowe
              wyświetlanie, ponieważ w pamięci trzymana jest tylko ostatnio oglądana część pliku;
              wszelkie poprzednie dane są tracone.

       -c lub --clear-screen
              Powoduje że pełne odświeżania ekranu są rysowane od górnej linii w dół.  Domyślnie,
              pełne odświeżania ekranu są dokonywane poprzez przewijanie z dołu ekranu.

       -C lub --CLEAR-SCREEN
              Opcja -C działa tak jak -c, ale ekran jest czyszczony przed odświeżeniem.

       -d lub --dumb
              Opcja -d wyłącza komunikat o błędzie wyświetlany zwykle jeśli terminal jest  niemy,
              to  jest,  brakuje w nim ważnych zdolności, takich jak możliwość odświeżania ekranu
              lub przewijania w tył.  Opcja -d nie zmienia w  każdym  razie  zachowania  less  na
              niemym terminalu.

       -Dxkolor lub --color=xkolor
              [tylko MS-DOS] Ustawia kolor wyświetlanego tekstu. x to pojedynczy znak określający
              rodzaj tekstu, dla którego ustawiany jest kolor: n=normalny, s=standardowe wyjście,
              d=pogrubiony,  u=podkreślony,  k=migający.  kolor to para liczb rozdzielona kropką.
              Pierwsza  liczba  określa  kolor  pierwszego  planu,  a  druga  kolor  tła  tekstu.
              Pojedyncza liczba N oznacza to samo co N.0.

       -e lub --quit-at-eof
              Powoduje  że  less  automatycznie kończy pracę, gdy za drugim razem osiągnie koniec
              pliku.  Domyślnie, jedyną metodą wyjścia z less jest polecenie "q".

       -E lub --QUIT-AT-EOF

       -E     Powoduje, że less automatycznie kończy pracę, jak tylko osiągnie koniec pliku.

       -f lub --force
              Wymusza  otwieranie  plików  nieregularnych  (plik  nieregularny  to  katalog   lub
              specjalny  plik  urządzenia).  Wyłącza również komunikat ostrzegawczy gdy otwierany
              jest plik binarny.  Domyślnie less odmówi otwarcia pliku nieregularnego.

       -F lub --quit-if-one-screen
              Powoduje, że less automatycznie kończy pracę, jeśli cały plik da się wyświetlić  na
              jednym ekranie.

       -g lub --hilite-search
              Normalnie  less podświetla WSZYSTKIE łańcuchy, które pasują do ostatniego polecenia
              szukania.  Opcja -g zmienia to zachowanie, każąc podświetlać  tylko  ten  konkretny
              łańcuch,  który  znaleziono  ostatnim  poleceniem szukania.  Może to spowodować, że
              less będzie pracował nieco szybciej niż domyślnie.

       -G lub --HILITE-SEARCH
              Opcja  -G  wyłącza  wszystkie  podświetlania  łańcuchów  znalezionych   poleceniami
              szukania.

       -hn lub ---max-back-scroll=n
              Określa  maksymalną  liczbę  linii  do  przewijania  w  tył.  Jeśli koniecznym jest
              przewinięcie w tył o więcej niż n linii, ekran jest rysowany na nowo w  kierunku  w
              przód.  Jeśli terminal nie ma możliwości przewijania w dół, zakładane jest -h0).

       -i lub --ignore-case
              Powoduje,  że  szukania  ignorują  wielkość  liter;  to jest, litery małe i duże są
              uważane za identyczne.  Opcja ta jest ignorowana jeśli we wzorcu szukania  wystąpią
              jakiekolwiek duże litery; innymi słowy, jeśli wzorzec zawiera duże litery, szukanie
              nastąpi z uwzględnieniem wielkości liter.

       -I lub --IGNORE-CASE
              Jak -i, ale szukania ignorują wielkość liter nawet jeśli wzór zawiera duże litery.

       -jn lub --jump-target=n
              Określa linię na ekranie, w której umieszczona  ma  być  linia  "docelowa".   Linia
              docelowa  to  obiekt  szukania tekstu, szukania tagów, skakania do linii o numerze,
              skakania do pozycji w procentach, lub skakania do zaznaczonej  pozycji.   Linie  na
              ekranie  określane  są  numerem; linia górna to 1, następna 2, i tak dalej.  Numery
              mogą być ujemne, co określa linie liczone od dołu ekranu: dolna linia ekranu to -1,
              druga  od  dołu  -2,  i tak dalej.  Jeśli użyto opcji -j, szukania zaczynają się od
              linii następującej tuż po linii docelowej.  Na  przykład  jeśli  użyto  -j4,  linią
              docelową jest czwarta linia ekranu, szukania więc zaczynają się w linii piątej.

       -J lub --status-column
              Wyświetla  kolumnę  stanu  na  lewym  brzegu  ekranu.  Kolumna stanu wskazuje linie
              dopasowane w bieżącym wyszukiwaniu. Stosowana jest także gdy działa  opcja  -w  lub
              -W.

       -kfilename lub --lesskey-file=filename
              Każe  less  otworzyć  i  zinterpretować  wskazany plik jako plik lesskey(1).  Można
              podać wielokrotne opcje -k.  Jeśli ustawiona jest zmienna środowiskowa LESSKEY  lub
              LESSKEY_SYSTEM, albo jeśli plik lesskey znajduje się w standardowym miejscu (zobacz
              PRZYPISANIA KLAWISZY), jest on także używany jako plik lesskey.

       -m lub --long-prompt
              Powoduje że less pokazuje rozwinięty znak zachęty (jak more), z procentową  pozycją
              w pliku.  Domyślnie, znakiem zachęty less jest dwukropek.

       -M lub --LONG-PROMPT
              Powoduje, że less wyświetla jeszcze bardziej szczegółową zachętę niż more.

       -n lub --line-numbers
              Wyłącza  numery  linii.  Wartość domyślna (używanie numerów linii) może spowodować,
              że less będzie działał w niektórych przypadkach wolniej, zwłaszcza z  bardzo  dużym
              plikiem  wejściowym.   Wyłączenie  numerów  linii  opcją  -n  pozwoli  uniknąć tego
              problemu.  Używanie  numerów  linii  oznacza:  numer  linii  będzie  wyświetlany  w
              rozwiniętym znaku zachęty i poleceniu =, a polecenie v przekaże bieżący numer linii
              edytorowi (zobacz także omówienie LESSEDIT i ZNAKÓW ZACHĘTY poniżej).

       -N lub --LINE-NUMBERS
              Powoduje, że na początku każdej linii ekranowej wyświetlane są numery linii.

       -onazwa_pliku lub --log-file=nazwa_pliku
              Powoduje, że less podczas przeglądania otrzymanego wejścia kopiuje je do wskazanego
              pliku.   Działa  to  tylko  wtedy  gdy  plik wejściowy jest potokiem, a nie zwykłym
              plikiem.  Jeśli podany  plik  już  istnieje,  less  zapyta  o  potwierdzenie  przed
              nadpisaniem go.

       -Onazwa_pliku lub --LOG-FILE=nazwa_pliku
              Opcja  -O  jest  podobna  do  -o,  ale  nadpisze  istniejący  plik  bez  pytania  o
              potwierdzenie.

              Jeśli nie podano pliku logu, opcji -o i -O  można  użyć  z  wnętrza  less  do  jego
              określenia.   Bez  nazwy  pliku,  będą  one  po  prostu  podawać  nazwę pliku logu.
              Polecenie "s" jest równoważne podaniu -o z wnętrza less.

       -pwzorzec lub --pattern=wzorzec
              Opcja -p w wierszu poleceń jest równoważna podaniu  wzorca  +/wzorzec;  to  znaczy,
              nakazuje less aby rozpoczął od pierwszego wystąpienia wzorzec w pliku.

       -Pzachęta or --prompt=zachęta
              Daje  metodę  przystosowania  trzech  stylów  znaku  zachęty  do własnych upodobań.
              Normalnie umieszcza się ją w  zmiennej  środowiskowej  LESS,  zamiast  wpisywać  po
              każdym  poleceniu  less.   Taka opcja musi być albo ostatnią opcją w zmiennej LESS,
              albo być zakończona znakiem dolara.  -Ps plus  łańcuch  zmienia  domyślną  (krótką)
              zachętę  na ten łańcuch.  -Pm zmienia średnią (-m) zachętę.  -PM zmienia długą (-M)
              zachętę.  -Ph zmienia zachętę na ekranie pomocy.  -P= zmienia komunikat  wypisywany
              poleceniem  =.   -Pw  zmienia  komunikat  wypisywany podczas oczekiwania na dane (w
              poleceniu F).   Wszystkie  łańcuchy  zachęty  składają  się  z  sekwencji  liter  i
              specjalnych sekwencji escape'owych.  Szczegóły opisano w sekcji ZNAKI ZACHĘTY.

       -q lub --quiet lub --silent
              Powoduje  średnio  "ciche"  działanie: dzwonek terminala nie dzwoni jeśli próbowano
              przewinąć poza koniec pliku lub przed jego początek - jeśli  terminal  ma  "dzwonek
              wizualny",  jest  on  używany  zamiast  zwykłego.  Dzwonek zadzwoni przy niektórych
              innych błędach, jak wpisywanie niewłaściwych znaków.   Domyślnym  ustawieniem  jest
              dzwonienie we wszystkich takich przypadkach.

       -Q lub --QUIET lub --SILENT
              Powoduje całkowicie "ciche" działanie: dzwonek terminala nigdy nie dzwoni.

       -r lub --raw-control-chars
              Powoduje  wyświetlanie nieprzetworzonych, "surowych" znaków sterujących.  Domyślnie
              znaki sterujące (złożone z Ctrl) wyświetlane są z użyciem notacji  z  daszkiem;  na
              przykład,  Control-A (ósemkowo 001) wyświetlane jest jako "^A".  Uwaga: gdy używana
              jest opcja -r, less nie potrafi zachować faktycznego wyglądu  ekranu  (ponieważ  to
              zależy  od  tego,  jak ekran reaguje na każdy rodzaj znaku sterującego).  Mogą więc
              wystąpić różne problemy z wyświetlaniem, jak dzielenie długich linii w niewłaściwym
              miejscu.

       -R lub --RAW-CONTROL-CHARS
              Jak  -r, ale usiłuje zachować wygląd ekranu, tam gdzie to możliwe.  Działa to tylko
              wówczas, gdy  wejście  składa  się  ze  zwykłego  tekstu,  ewentualnie  z  dodanymi
              sekwencjami ANSI sterującymi kolorem, o postaci:

                   ESC [ ... m

              gdzie  "..." to zero lub więcej znaków różnych od "m".  Do celów zachowania wyglądu
              ekranu zakłada się, że żaden  ze  znaków  sterujących  i  żadna  z  sekwencji  ANSI
              zmieniających  kolory  nie  przesuwają kursora.  Przypisując zmiennej środowiskowej
              LESSANSIENDCHARS listę znaków, które mogą kończyć sekwencje ANSI sterujące  kolorem
              można zmusić less do akceptowania w tej roli znaków innych niż "m".

       -s lub --squeeze-blank-lines
              Powoduje  ściskanie  kolejnych  pustych  linii w pojedynczą linię pustą.  Użyteczne
              przy oglądaniu wyjścia nroffa.

       -S lub --chop-long-lines
              Powoduje, że linie dłuższe niż szerokość ekranu są ucinane,  a  nie  zawijane.   To
              jest,  reszta  długiej  linii  jest po prostu odrzucana.  Domyślnie długie linie są
              zawijane; to znaczy, reszta wyświetlana jest w następnej linii.

       -ttag lub --tag=tag
              Opcja -t, plus zaraz po niej TAG, będzie edytować plik zawierający ów  tag.   Ażeby
              to  działało,  musi  być  dostępna  informacja  o  tagach,  na przykład, w bieżącym
              katalogu może znajdować się plik  zwany  "ctags",  zbudowany  uprzednio  poleceniem
              ctags(1)   lub   jakimś   równoważnym.    Jeśli   ustawiono   zmienną  środowiskową
              LESSGLOBALTAGS,  to  jej  wartość  uważana  jest  za  nazwę  polecenia  zgodnego  z
              global(1),   które   zostanie   wykonane   w   celu   znalezienia   tagu.   (Zobacz
              http://www.gnu.org/software/global/global.html).  Opcja -t może być podana  również
              z  wnętrza less (poleceniem -), jako metoda oglądnięcia nowego pliku.  Polecenie :t
              jest równoważne podaniu -t z wnętrza less.

       -Tplik_tagów lub --tag-file=plik_tagów
              Podaje plik tagów, który należy użyć zamiast "tags".

       -u lub --underline-special
              Powoduje, że znaki backspace i powroty karetki są traktowane jako znaki drukowalne;
              to jest, posyłane są one na terminal jeśli pojawią się w wejściu.

       -U lub --UNDERLINE-SPECIAL
              Powoduje,  że znaki backspace, tabulacje i powroty karetki są traktowane jako znaki
              sterujące; to jest, obsługiwane są one jak przy podaniu opcji -r.

              Domyślnie, jeśli podano ani -u ani  -U,  znaki  backspace  występujące  obok  znaku
              podkreślenia  są  traktowane  specjalnie;  wyświetlany  jest  podkreślony  tekst, z
              użyciem sprzętowego podkreślania  terminala.   Także  znaki  backspace  występujące
              między  dwoma identycznymi znakami są traktowane specjalnie: wyświetlany jest tekst
              nadpisany, z użyciem  sprzętowego  pogrubienia  terminala.   Pozostałe  wystąpienia
              backspace  są usuwane, razem z poprzedzającym znakiem.  Powroty karetki, po których
              następuje nowa linia są usuwane.  Inne powroty  karetki  obsługiwane  są  jak  przy
              podaniu  opcji  -r.   Tekstu, który jest nadpisany lub podkreślony można szukać gdy
              nie działa ani -u ani -U.

       -V lub --version
              Wyświetla numer wersji less.

       -w lub --hilite-unread
              Tymczasowo podświetla pierwszą "nową" linię  po  ruchu  w  przód  o  pełną  stronę.
              Pierwsza  "nowa"  linia  to linia występująca bezpośrednio po tej, która znajdowała
              się poprzednio na samym dole ekranu. Podświetlana  jest  także  linia  docelowa  po
              poleceniach  g  lub p. Przy następnym poleceniu powodującym ruch podświetlenie jest
              usuwane. Podświetlana  jest  cała  linia,  chyba  że  działa  opcja  -J  -  wówczas
              podświetlana będzie tylko kolumna stanu.

       -W lub --HILITE-UNREAD
              Tak jak -w, ale tymczasowo podświetla pierwszą nową linię po każdym poleceniu ruchu
              o więcej niż jedną linię.

       -xn,... lub --tabs=n,...
              Ustawia pozycje tabulacji.  Jeśli podano tylko jedno n,  to  pozycje  tabulacji  są
              ustawiane  na  wielokrotnościach  n.  Jeżeli  podano  więcej wartości, oddzielonych
              przecinkami, tabulacje ustawiane są na tych pozycjach,  a  następnie  w  tym  samym
              odstępie,  co  ostatnie dwie.  Na przykład, -x9,17 ustawi tabulacje na pozycjach 9,
              17, 25, 33, itd.  Domyślną wartością n jest 8.

       -X lub --no-init
              Wyłącza wysyłanie sekwencji inicjalizacji i deinicjalizacji  terminala  z  termcap.
              Jest to czasami pożądane, jeżeli łańcuch deinicjalizacyjny robi coś niepotrzebnego,
              jak czyszczenie ekranu.

       --no-keypad
              Wyłącza  wysyłanie  sekwencji  inicjalizacji  i  deinicjalizacji   bloku   klawiszy
              numerycznych    terminala.     Jest    to   czasami   pożądane,   jeżeli   łańcuchy
              inicjujące/deinicjujące  powodują   zachowanie   się   klawiatury   numerycznej   w
              niepożądany sposób.

       -yn lub --max-forw-scroll=n
              Określa  maksymalną  liczbę  linii  do przesunięcia w przód.  Jeśli koniecznym jest
              przesunięcie o więcej niż n linii, zamiast tego odświeżany jest  ekran.   Opcji  -c
              lub  -C  można  użyć  do  odświeżenia  ekranu od jego góry, jeśli jest to pożądane.
              Domyślnie każdy ruch w przód powoduje przewijanie.

       -[z]n lub --window=n
              Zmienia domyślny rozmiar okna przewijania na n linii.  Domyślnie jeden pełny ekran.
              Do  zmiany  rozmiaru  okna  można  też  użyć  poleceń z i w.  "z" można opuścić dla
              kompatybilności z more.  Jeśli podana liczba n jest  ujemna,  oznacza  to  n  linii
              mniej  niż  bieżący  rozmiar  ekranu.   Na  przykład, jeśli ekran ma 24 linie, -z-4
              ustawia okno przewijania na 20 linii.   Jeśli  ekran  zostanie  rozszerzony  do  40
              linii, okno przewijania automatycznie zmieni się na 36 linii.

       -"cc lub --quotes=cc
              Zmienia znak cytujący w nazwach plików.  Może to być konieczne przy nazywaniu pliku
              zawierającego zarówno znaki spacji jak  i  cudzysłowy.   Jeśli  następuje  po  niej
              pojedynczy  znak, zmienia ona znak cytujący na tenże znak.  Nazwa pliku zawierająca
              spacje powinna odtąd być otoczona tym znakiem, a nie cudzysłowami.  Jeśli następują
              po  niej  dwa  znaki,  zmienia  ona  znak otwierający cytowanie na znak pierwszy, a
              zamykający na drugi.  Nazwa pliku zawierająca spacje powinna odtąd być  poprzedzona
              znakiem  otwierającym  i  zakończona  znakiem  zamykającym.  Zauważ, że nawet jeśli
              zmieniono znaki cytujące, opcja ta pozostaje jako -" (myślnik plus cudzysłów).

       -~ lub --tilde
              Normalnie linie poza końcem pliku wyświetlane są jako zawierające pojedyncze  znaki
              tyldy (~). Ta opcja powoduje, że będą wyświetlane jako puste linie.

       -# lub --shift
              Określa  domyślną  liczbę  pozycji, o jakie będzie wykonywane przewijanie poziome w
              poleceniach STRZAŁKA_W_PRAWO i STRZAŁKA_W_LEWO. Jeżeli  podaną  liczba  jest  zero,
              przyjmowana jest domyślna liczba równa połowie szerokości ekranu.

       --     Argument  wierszu poleceń "--" oznacza koniec argumentów opcji.  Wszelkie argumenty
              następujące po nim są interpretowane jako nazwa pliku.  Może być to przydatne  przy
              oglądaniu pliku którego nazwa zaczyna się od "-" lub "+".

       +      Jeśli  opcja  wierszu  poleceń  zaczyna  się  od  +,  reszta  opcji uważana jest za
              początkowe polecenie less.  Na przykład, +G mówi less, aby zaczął  od  końca  pliku
              zamiast  od początku, a +/xyz mówi mu, aby zaczął od pierwszego wystąpienia "xyz" w
              pliku.   W  przypadku  szczególnym,  +<liczba>  działa  jak  +<liczba>g,  to  jest,
              rozpoczyna  wyświetlanie  od  określonego  numeru linii (zobacz jednak zastrzeżenie
              przy poleceniu g powyżej).  Jeśli opcja zaczyna się  od  ++,  początkowe  polecenie
              odnosi  się  do  każdego  oglądanego  pliku,  nie  tylko  pierwszego.   Polecenia +
              opisywanej powyżej można też użyć do ustawienia (lub zmiany) polecenia początkowego
              dla każdego pliku.

LINIA EDYCJI

       Gdy  wprowadzany  jest wiersz poleceń u dołu ekranu (na przykład nazwa pliku dla polecenia
       :e, albo wzór  dla  polecenia  szukającego),  do  manipulowania  nią  można  użyć  pewnych
       klawiszy.   Większość poleceń ma formę alternatywną w [nawiasach], której można użyć jeśli
       jakiś klawisz nie istnieje na danej klawiaturze (formy w nawiasach nie działają  w  wersji
       MS-DOS).   Każdy  z  tych  specjalnych klawiszy można wprowadzić dosłownie poprzedzając go
       znakiem dosłowności, ^V lub ^A.  Sam odwrotny  ukośnik  można  też  wprowadzić  dosłownie,
       wprowadzając dwa odwrotne ukośniki.

       STRZAŁKA_W_LEWO [ ESC-h ]
              Przesuwa kursor jedno miejsce w lewo.

       STRZAŁKA_W_PRAWO [ ESC-l ]
              Przesuwa kursor jedno miejsce w prawo.

       ^STRZAŁKA_W_LEWO [ ESC-b lub ESC-STRZAŁKA_W_LEWO ]
              (To znaczy, CONTROL i STRZAŁKA_W_LEWO równocześnie).  Przesuwa kursor o jedno słowo
              w lewo.

       ^STRZAŁKA_W_PRAWO [ ESC-w lub ESC-STRZAŁKA_W_LEWO ]
              (To znaczy, CONTROL i STRZAŁKA_W_LEWO równocześnie).  Przesuwa kursor o jedno słowo
              w prawo.

       HOME [ ESC-0 ]
              Przesuwa kursor na początek linii.

       END [ ESC-$ ]
              Przesuwa kursor na koniec linii.

       BACKSPACE
              Usuwa  znak  na  lewo  od  kursora  lub anuluje polecenie jeśli wiersz poleceń jest
              pusta.

       DELETE lub [ ESC-x ]
              Usuwa znak pod kursorem.

       ^BACKSPACE [ ESC-BACKSPACE ]
              (To znaczy, CONTROL i BACKSPACE  równocześnie).   Usuwa  jedno  słowo  na  lewo  od
              kursora.

       ^DELETE [ ESC-X lub ESC-DELETE ]
              (To znaczy, CONTROL i DELETE równocześnie).  Usuwa słowo pod kursorem.

       UPARROW [ ESC-k ]
              Odzyskuje poprzednią linię poleceń.

       DOWNARROW [ ESC-j ]
              Odzyskuje następną linię poleceń.

       TAB    Dokończa  częściową nazwę pliku na lewo od kursora.  Jeśli pasuje ona do więcej niż
              jednej nazwy pliku, do  wierszu  poleceń  wprowadzane  jest  pierwsze  dopasowanie.
              Powtórne  TABulatory  przełączają  wkoło  pozostałe nazwy plików.  Jeśli dokończona
              nazwa pliku jest katalogiem,  dołączany  jest  do  niej  "/"  (W  systemach  MS-DOS
              dołączany  jest  "\").   Do określenia innego znaku, który należy dołączyć do nazwy
              katalogu, może być użyta zmienna środowiskowa LESSSEPARATOR.

       BACKTAB [ ESC-TAB ]
              Tak jak TAB, ale przełącza pasujące nazwy plików w odwrotnym porządku.

       ^L     Dokończa częściową nazwę pliku na lewo od kursora.  Jeśli pasuje ona do więcej  niż
              jednej  nazwy pliku, do wierszu poleceń wprowadzane są wszystkie dopasowania (jeśli
              się mieszczą).

       ^U (Unix i OS/2) lub ESC (MS-DOS)
              Usuwa całą linię poleceń lub anuluje polecenie jeśli  wiersz  poleceń  jest  pusta.
              Jeśli  zmieniłeś znak kill w Unixie na coś innego niż ^U, zamiast ^U będzie używany
              tenże znak.

PRZYPISANIA KLAWISZY

       Możesz zdefiniować swoje własne polecenia lessa używając programu lesskey(1) do stworzenia
       pliku  lesskey.   Plik  ten  określa  zestaw  klawiszy poleceń oraz działanie skojarzone z
       każdym klawiszem.  Możesz też użyć lesskey do zmiany klawiszy linii edycji  (zobacz  LINIA
       EDYCJI)   oraz   ustawienia   zmiennych  środowiskowych.   Jeśli  ustawiona  jest  zmienna
       środowiskowa LESSKEY, less używa jej [wartości] jako nazwy pliku  lesskey.   W  przeciwnym
       razie,  less szuka pliku lesskey w standardowym miejscu.  W systemach Unixowych less szuka
       pliku lesskey zwanego "$HOME/.less".  W  systemach  MS-DOS  i  Windows  less  szuka  pliku
       lesskey zwanego "$HOME/_less", a jeśli go tam nie znalazł, pliku lesskey zwanego "_less" w
       każdym katalogu określonym przez zmienną środowiskową PATH.  W systemach OS/2  less  szuka
       pliku lesskey zwanego "$HOME/_less.ini", a jeśli go tam nie znalazł, pliku lesskey zwanego
       "less.ini" w każdym katalogu określonym przez zmienną środowiskową INIT, a jeśli i tam  go
       nie  znalazł,  szuka  pliku  lesskey zwanego "less.ini" w każdym katalogu określonym przez
       zmienną środowiskową PATH.  Zobacz stronę podręcznika  systemowego  lesskey(1)  po  więcej
       szczegółów.

       Przypisania  klawiszy  można  także umieścić w ogólnosystemowym pliku lesskey.  Jeśli dany
       klawisz zdefiniowano zarówno w pliku systemowym, jak  i  w  lokalnym,  to  priorytet  mają
       przypisania  lokalne.  Jeśli ustawiono zmienną środowiskową LESSKEY_SYSTEM, less używa jej
       jako nazwy systemowego pliku z przypisaniami klawiszy.  W  przeciwnym  razie  szuka  go  w
       standardowym miejscu: w systemach uniksowych jest to plik /usr/local/etc/sysless.  (Jednak
       jeśli less skompilowano z katalogiem przeznaczonym na konfigurację systemu innym  niż  niż
       /usr/local/etc,  to  w  nim  właśnie  znajdzie  się  plik  sysless).  W systemach MS-DOS i
       Windows,  ogólnosystemowym  plikiem  lesskey  jest   c:\_sysless.    W   systemach   OS/2,
       ogólnosystemowym plikiem lesskey jest c:\sysless.ini.

PREPROCESOR WEJŚCIA

       Możesz  dla  less  zdefiniować "preprocesor wejścia".  Zanim less otwiera jakiś plik, daje
       najpierw twojemu preprocesorowi wejścia szansę zmodyfikowania sposobu w  jaki  wyświetlana
       jest  zawartość  pliku.   Preprocesor wejścia to po prostu wykonywalny program (lub skrypt
       powłoki), który zapisuje zawartość pliku do innego pliku,  zwanego  plikiem  zastępującym.
       Następnie  wyświetlana  jest  zawartość  pliku  zastępującego, zamiast pliku oryginalnego.
       Użytkownikowi będzie się jednak wydawać, że otwarty został  oryginalny  plik;  to  znaczy,
       less wyświetli oryginalną nazwę pliku jako nazwę bieżącego pliku.

       Preprocesor  wejścia  otrzymuje  jeden  argument  wiersza  poleceń, oryginalną nazwę pliku
       wprowadzoną przez użytkownika.  Powinien on stworzyć plik zastępujący,  a  kiedy  zakończy
       pracę,  wypisać nazwę pliku zastępującego na swoje standardowe wejście.  Jeśli preprocesor
       wejścia nie wypisze nazwy pliku zastępującego, less używa pliku oryginalnego, jak  zwykle.
       Preprocesor  wejścia  nie  jest  wywoływany  przy  oglądaniu  standardowego  wejścia.  Aby
       przygotować jakiś preprocesor, ustaw zmienną  środowiskową  LESSOPEN  na  wiersz  poleceń,
       który  wywoła  twój  preprocesor.   Ten wiersz poleceń powinien zawierać jedno wystąpienie
       łańcucha  "%s",  który  zostanie  zastąpiony  nazwą  pliku  podczas  wywołania   polecenia
       preprocesora.

       Gdy  less  zamyka  plik  otworzony tym sposobem, wywoła inny program, zwany postprocesorem
       wejścia, który może dokonać wszelkich pożądanych działań czyszczących (jak usuwanie  pliku
       zastępującego  stworzonego  przez  LESSOPEN).  Aby  przygotować  jakiś  preprocesor, ustaw
       zmienną środowiskową LESSCLOSE na wiersz poleceń, która  wywoła  twój  postprocesor.   Ten
       wiersz  poleceń  może zawierać dwa wystąpienia łańcucha "%s"; pierwsze zostanie zastąpione
       oryginalną nazwą pliku, a drugie nazwą pliku zastępującego wypisanego przez LESSOPEN.

       Na przykład, w wielu systemach Unixowych, poniższe dwa  skrypty  pozwolą  ci  przechowywać
       pliki  w  formie skompresowanej, ale nadal umożliwią oglądanie ich bezośrednio przy pomocy
       less:

       lessopen.sh:
            #! /bin/sh
            case "$1" in
            *.Z) uncompress -c $1  >/tmp/less.$$  2>/dev/null
                 if [ -s /tmp/less.$$ ]; then
                      echo /tmp/less.$$
                 else
                      rm -f /tmp/less.$$
                 fi
                 ;;
            esac

       lessclose.sh:
            #! /bin/sh
            rm $2

       Aby  użyć  tych  skryptów,  umieść  oba  tam,   skąd   mogą   być   wykonywane   i   ustaw
       LESSOPEN="lessopen.sh %s",  oraz  LESSCLOSE="lessclose.sh %s %s".   Można napisać bardziej
       złożone skrypty LESSOPEN i LESSCLOSE, akceptujące inne typy plików skompresowanych itd.

       Możliwe jest także  przygotowanie  preprocesora  wejścia  posyłającego  dane  bezpośrednio
       potokiem  do  less,  zamiast  wstawiania  danych  do pliku zastępującego.  Unika się w ten
       sposób potrzeby odkompresowania całego pliku zanim zacznie się  go  oglądać.   Preprocesor
       wejścia  działający w ten sposób zwany jest potokiem wejściowym.  Potok wejściowy, zamiast
       wypisywać nazwę pliku wyjściowego na standardowe wyjście, wypisuje  całą  zawartość  pliku
       zastępującego  na  standardowe  wyjście.   Jeśli  potok  nie  wypisze  żadnych  znaków  na
       standardowe wyjście, plik zastępujący nie istnieje i less użyje  pliku  oryginalnego,  jak
       zwykle.   Aby  użyć  potoku  wejściowego,  zmień  pierwszy  znak  w zmiennej środowiskowej
       LESSOPEN na kreskę pionową (|), aby zaznaczyć, że preprocesor wejściowy jest potokiem.

       Na przykład, w wielu systemach Unixowych, poniższy  skrypt  zadziała  tak  jak  poprzednie
       skrypty przykładowe:

       lesspipe.sh:
            #! /bin/sh
            case "$1" in
            *.Z) uncompress -c $1  2>/dev/null
                 ;;
            esac

       Aby   użyć   tego   skryptu,   umieść   go   tam,   skąd   może  być  wykonywany  i  ustaw
       LESSOPEN="|lesspipe.sh  %s".   Gdy  używa  się  potoku  wejściowego,  można  użyć  również
       postprocesora  LESSCLOSE,  ale  zwykle  nie  jest  on  potrzebny,  ponieważ  nie  ma pliku
       zastępującego który należałoby posprzątać.  W  tym  przypadku  nazwą  pliku  zastępującego
       przekazywaną do postprocesora LESSCLOSE jest "-".

NARODOWE ZESTAWY ZNAKÓW

       W pliku wejściowym istnieją trzy rodzaje znaków:

       znaki normalne
              mogą być wyświetlane bezpośrednio na ekranie.

       znaki sterujące
              nie  powinny  być wyświetlane bezpośrednio, ale można się ich spodziewać w zwykłych
              plikach tekstowych (jak backspace i tabulacji).

       znaki binarne
              nie powinny być wyświetlane bezpośrednio  i  nie  spodziewamy  się  ich  w  plikach
              tekstowych.

       "Zestaw  znaków"  to  po  prostu  opis  tego,  jakie  znaki  mają być uważane za normalne,
       sterujące i binarne.   Do  wybrania  zestawu  znaków  można  użyć  zmiennej  środowiskowej
       LESSCHARSET.  Możliwymi wartościami LESSCHARSET są:

       ascii  BS,  TAB,  NL,  CR  i znak wysuwu do nowej strony są znakami sterującymi, wszystkie
              znaki o wartościach pomiędzy 32 a 126 są normalnymi znakami, a wszystkie  pozostałe
              - binarnymi.

       iso8859
              Wybiera  zestaw  znaków  ISO 8859.  Jest to to samo, co ASCII, z wyjątkiem tego, że
              znaki między 160 i 255 są  traktowane  jako  normalne.   [od  tłum:  niezbędne  dla
              prawidłowej obsługi polskich znaków.]

       latin1 To samo, co iso8859.

       latin9 To samo, co iso8859.

       dos    Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla MS-DOS-u.

       ebcdic Wybiera zestaw znaków EBCDIC.

       IBM-1047
              Wybiera  zestaw  znaków EBCDIC stosowany przez OS/390 Unix Services.  W EBCDIC jest
              to zestaw  analogiczny  do  latin1.  Podobny  efekt  możesz  uzyskać  ustawiając  w
              środowisku albo LESSCHARSET=IBM-1047 albo LC_CTYPE=en_US.

       koi8-r Wybiera rosyjski zestaw znaków

       next   Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla komputerów NeXT.

       utf-8  Wybiera kodowanie UTF-8 zestawu znaków ISO 10646.

       W  wypadkach  szczególnych  może  zajść  potrzeba  przystosowania less do używania zestawu
       znaków  innego  niż  te,  które  można  wskazać  przy  pomocy  LESSCHARSET.   Wówczas   do
       zdefiniowania  zestawu  znaków należy użyć zmiennej środowiskowej LESSCHARDEF. Powinna być
       ona ustawiona na łańcuch, którego każdy znak określa jeden znak w zestawie  znaków.   Znak
       "."  używany  jest  dla znaków normalnych, "c" dla sterujących i "b" dla binarnych.  Można
       użyć liczby dziesiętnej oznaczającej powtórzenie.  Na przykład, "bccc4b."  oznaczałoby, że
       znak  [o  kodzie]  0 jest binarny, 1, 2 i 3 są sterujące, 4, 5, 6 i 7 są binarne, a 8 jest
       normalny.  Wszystkie znaki po ostatnim są przyjmowane za takie  same  jak  ostatni,  znaki
       więc  pomiędzy  9  a  255  byłby tu normalne (jest to przykład, niekonieczne odpowiadający
       jakiemuś rzeczywistemu zestawowi znaków).

       Tabela poniższa pokazuje  wartość  LESSCHARDEF  równoważną  każdej  z  możliwych  wartości
       LESSCHARSET:

            ascii     8bcccbcc18b95.b
            dos       8bcccbcc12bc5b95.b.
            ebcdic    5bc6bcc7bcc41b.9b7.9b5.b..8b6.10b6.b9.7b
                      9.8b8.17b3.3b9.7b9.8b8.6b10.b.b.b.
            IBM-1047  4cbcbc3b9cbccbccbb4c6bcc5b3cbbc4bc4bccbc
                      191.b
            iso8859   8bcccbcc18b95.33b.
            koi8-r    8bcccbcc18b95.b128.
            latin1    8bcccbcc18b95.33b.
            next      8bcccbcc18b95.bb125.bb

       Jeśli ani LESSCHARSET ani LESSCHARDEF są ustawione, ale w zmiennych środowiskowych LC_ALL,
       LC_TYPE lub LANG znaleziono łańcuch "UTF-8", to domyślnym zestawem znaków jest utf-8.

       Jeśli  tego  łańcucha  nie  znaleziono,  ale  wykorzystywany  system  obsługuje  interfejs
       setlocale,less  użyje setlocale do określenia zestawu znaków.  setlocale kontrolowane jest
       ustawieniem zmiennych środowiskowych LANG lub LC_CTYPE.

       Na koniec, jeśli interfejs setlocale również nie  jest  dostępny,  to  domyślnym  zestawem
       znaków jest latin1.

       Znaki  binarne  i  sterujące  wyświetlane  są  w  odwróconych  kolorach.   Każdy taki znak
       wyświetlany jest w notacji z daszkiem, jeśli to możliwe (np. ^A dla Control-A).  Notacja z
       daszkiem  używana  jest  tylko jeśli odwrócenie trzeciego bitu od końca daje normalny znak
       drukowalny.  W przeciwnym razie znak jest wyświetlany jako cyfra szesnastkowa w  nawiasach
       ostrych.  Format ten można zmienić ustawiając zmienną środowiskową LESSBINFMT.  LESSBINFMT
       może zaczynać się od "*" i jednego  znaku  wybierającego  atrybut  wyświetlania:  "*k"  to
       miganie,  "*d"  -  pogrubienie,  "*u"  -  podkreślenie,  "*s"  -  odwrócone kolory, "*n" -
       normalny.  Jeśli LESSBINFMT nie zaczyna się od "*",  przyjmowany  jest  atrybut  normalny.
       Reszta LESSBINFMT to łańcuch, który może zawierać jedną sekwencję escape w stylu printf (%
       plus x, X, o, d itd.).  Na przykład, jeśli LESSBINFMT ma wartość "*u[%x]",  znaki  binarne
       wyświetlane  są  jako  podkreślone  liczby  szesnastkowe  otoczone nawiasami kwadratowymi.
       Wartością domyślną, jeśli nie określono LESSBINFMT, jest "*s<%X>".

ZNAKI ZACHĘTY

       Opcja -P pozwala dostosować znaki zachęty do własnych upodobań.  Łańcuch podany  opcji  -P
       zastępuje  określony  łańcuch  zachęty.   Pewne  znaki  w tym łańcuchu są interpretowane w
       sposób szczególny.  Mechanizm znaków zachęty jest raczej  skomplikowany,  ażeby  zapewniać
       elastyczność,  ale  zwykły  użytkownik nie musi rozumieć szczegółów konstruowania własnych
       łańcuchów zachęty.

       Znak procentu plus dowolny pojedynczy znak rozwijany jest zależnie od tego, czym  jest  ów
       następny znak.

       %bX    Zastępowany  przez  offset  bajtowy  w  bieżącym  pliku wejściowym.  Po b następuje
              pojedynczy znak (pokazany jako X powyżej),  który  określa  linię,  której  offsetu
              bajtowego  należy  użyć.   Jeśli  znakiem tym jest "t", używany jest offset bajtowy
              linii wyświetlanej na górze ekranu, "m" oznacza linię środkową, "b"  oznacza  linię
              dolną,  "B"  oznacza  linię tuż przed dolną, a "j" oznacza linię "docelową", jak to
              określa opcja -j.

       %B     Zastępowany przez rozmiar bieżącego pliku wejściowego.

       %c     Zastępowany przez numer kolumny tekstu widniejącej w pierwszej kolumnie ekranu.

       %dX    Zastępowany przez numer strony dla wskazanej linii pliku wejściowego.  Linię, która
              ma zostać użyta, określa X, tak jak w opcji %b.

       %D     Zastępowany  przez  liczbę stron w pliku wejściowym, lub, co jest równoważne, numer
              strony ostatniej linii pliku.

       %E     Zastępowany przez nazwę edytora (ze zmiennej środowiskowej VISUAL, lub EDITOR jeśli
              VISUAL nie jest zdefiniowana).  Zobacz omówienie elementu LESSEDIT poniżej.

       %f     Zastępowany przez nazwę bieżącego pliku wejściowego.

       %i     Zastępowany przez indeks bieżącego pliku w liście plików wejściowych.

       %lX    Zastępowany  przez  numer  linii  w  pliku  wejściowym.   Linia, której należy użyć
              określana jest przez X, jak w opcji %b.

       %L     Zastępowany przez numer linii ostatniej linii w pliku wejściowym.

       %m     Zastępowany przez całkowitą liczbę plików wejściowych.

       %pX    Zastępowany przez pozycję procentową w bieżącym pliku wejściowym, według offsetów w
              bajtach.  Linia, której należy użyć określana jest przez X, jak w opcji %b.

       %PX    Zastępowany  przez  pozycję  procentową  w bieżącym pliku wejściowym, według liczby
              linii.

       %s     To samo co %B.

       %t     Powoduje, że wszystkie spacje występujące na końcu są usuwane.  Zwykle  używane  na
              końcu łańcucha, ale może się pojawić gdziekolwiek.

       %x     Zastępowany nazwą następnego pliku wejściowego w liście.

       Jeśli jakikolwiek z elementów jest nieznany (na przykład rozmiar pliku jeśli wejściem jest
       potok), zamiast niego wypisywany jest znak zapytania.

       Format łańcucha zachęty można  zmieniać  zależnie  od  pewnych  warunków.   Pytajnik  plus
       pojedynczy  znak zachowuje się jak "IF"; zależnie od tego znaku rozpatrywany jest warunek.
       Jeśli warunek jest prawdziwy, wszystkie znaki  następujące  po  znaku  zapytania  i  znaku
       warunku,  aż  do kropki, są umieszczane w zachęcie.  Jeśli warunek jest fałszywy, znaki te
       nie są tam umieszczane.  Dwukropka występującego między znakiem zapytania i  kropką  można
       użyć  do  zaznaczenia "ELSE"; wszystkie znaki pomiędzy dwukropkiem i kropką są włączane do
       łańcucha  wtedy  i  tylko  wtedy,  gdy  warunek  IF  jest   fałszywy.    Znakami   warunku
       (następującymi po znaku zapytania) mogą być:

       ?a     Prawda jeśli już włączono do zachęty jakieś znaki.

       ?bX    Prawda jeśli znany jest offset bajtowy określonej linii.

       ?B     Prawda jeśli znany jest rozmiar bieżącego pliku wejściowego.

       ?c     Prawda jeśli tekst jest przesunięty w poziomie (%c jest niezerowe).

       ?dX    Prawda jeśli znany jest numer strony dla podanej linii.

       ?e     Prawda jeśli osiągnięto koniec pliku.

       ?f     Prawda jeśli istnieje nazwa pliku wejściowego (tzn. wejście nie jest potokiem).

       ?lX    Prawda jeśli znany numer określonej linii.

       ?L     Prawda jeśli znany jest numer ostatniej linii pliku.

       ?m     Prawda jeśli jest więcej niż jeden plik wejściowy.

       ?n     Prawda jeśli jest to pierwsza zachęta w nowym pliku wejściowym.

       ?pX    Prawda  jeśli  znana  jest, liczona według offsetów bajtowych, pozycja procentowa w
              pliku określonej linii.

       ?PX    Prawda jeśli znana jest, liczona według liczby linii, pozycja  procentowa  w  pliku
              określonej linii.

       ?s     To samo co "?B".

       ?x     Prawda  jeśli  istnieje  następny  plik  wejściowy  (to jest, bieżący plik nie jest
              ostatnim).

       Wszystkie znaki inne niż znaki specjalne (znak zapytania,  dwukropek,  kropka  i  odwrotny
       ukośnik)  stają się bez zmian częścią zachęty.  Wszystkie znaki specjalne można umieścić w
       zachęcie dosłownie poprzedzając je odwrotnym ukośnikiem.

       Kilka przykładów:

       ?f%f:Standardowe wejście.

       Ta zachęta wypisuje nazwę pliku, jeśli jest znana, w przeciwnym razie łańcuch "Standardowe
       wejście".

       ?f%f .?ltLinia %lt:?pt%pt\%:?btBajt %bt:-...

       Ta  zachęta wypisze nazwę pliku, jeśli jest znana.  Po nazwie pliku następuje numer linii,
       jeśli znany, w przeciwnym razie pozycja procentowa, jeśli znana, w przeciwnym razie offset
       bajtowy,  jeśli znany.  W przeciwnym razie wypisywany jest myślnik.  Zauważ, że każdy znak
       zapytania ma odpowiadającą mu kropkę, i że %  po  %pt  jest  wstawiony  dosłownie  poprzez
       poprzedzenie go odwrotnym ukośnikiem.

       ?n?f%f .?m(file %i of %m) ..?e(END) ?x- Next %x..%t

       To wypisuje nazwę pliku, jeśli jest to pierwsza zachęta w pliku, plus komunikat "file N of
       N", jeśli istnieje więcej niż jeden plik wejściowy.  Następnie, jeśli  jesteśmy  na  końcu
       pliku,  wypisywany  jest  łańcuch "(END)" plus nazwa następnego pliku, jeśli istnieje.  Na
       końcu obcinane są wszelkie końcowe spacje.  Jest to zachęta  domyślna.   Dla  odniesienia,
       poniżej  podano  wartości  domyślne pozostałych dwóch zachęt (odpowiednio -m i -M).  Każda
       złamana jest w dwie linie, ale tylko dla czytelności.

       ?n?f%f .?m(file %i of %m) ..?e(END) ?x- Next\: %x.:
            ?pB%pB\%:byte %bB?s/%s...%t

       ?f%f .?n?m(file %i of %m) ..?ltlines %lt-%lb?L/%L. :
            byte %bB?s/%s. .?e(END) ?x- Next\: %x.:?pB%pB\%..%t

       A tu jest domyślny komunikat wypisywany przez polecenie =:

       ?f%f .?m(file %i of %m) .?ltlines %lt-%lb?L/%L. .
            byte %bB?s/%s. ?e(END) :?pB%pB\%..%t

       Rozwijanie zachęt  jest  używane  również  do  innego  celu:  jeśli  zdefiniowano  zmienną
       środowiskową  LESSEDIT,  używana jest ona jako polecenie do wykonania w momencie wywołania
       polecenia v.  Łańcuch w LESSEDIT rozwijany jest tak samo jak  łańcuch  zachęty.   Domyślna
       wartość LESSEDIT to:

            %E ?lm+%lm. %f

       Zauważ,  że  rozwijane  jest  to  do  nazwy edytora, plus znak + i numer linii, plus nazwa
       pliku.  Jeśli twój edytor nie akceptuje składni "+numerlinii",  albo  ma  inne  różnice  w
       składni wywołania, można zmienić zmienną LESSEDIT żeby zmodyfikować zachowanie domyślne.

BEZPIECZEŃSTWO

       Gdy   zmienna  środowiskowa  LESSSECURE  jest  ustawiona  na  1,  less  pracuje  w  trybie
       "bezpiecznym".  Oznacza to, że następujące możliwości są wyłączone:

              !      polecenie powłoki

              |      polecenie potokowa

              :e     polecenie examine

              v      polecenie edycyjna

              s  -o  pliku logów

              -k     używanie plików lesskey

              -t     używanie plików z tagami.

                     metaznaki w nazwach plików, takie jak *

                     uzupełnianie nazwy pliku (TAB, ^L)

       less może także zostać skompilowany na stałe w trybie "bezpiecznym".

ZMIENNE ŚRODOWISKOWE

       Zmienne środowiskowe mogą być określone albo w środowisku  systemu,  jak  zwykle,  albo  w
       pliku lesskey(1).  Jeśli zmienne środowiskowe zdefiniowano w więcej niż jednym miejscu, to
       zmienne zdefiniowane w lokalnym pliku lesskey mają priorytet nad zmiennymi  ze  środowiska
       systemu,  które  z  kolei  ma  priorytet  nad  zmiennymi zdefiniowanymi w zdefiniowanymi w
       systemowym pliku lesskey.

       COLUMNS
              Ustawia liczbę kolumn na ekranie.  Ma priorytet na liczbą  kolumn  określoną  przez
              zmienną TERM.  (Jednak jeśli masz system okien obsługujący TIOCGWINSZ lub WIOCGETD,
              to pojęcie rozmiaru ekranu określone przez ten system jest nadrzędne w stosunku  do
              zmiennych środowiskowych LINES i COLUMNS).

       EDITOR Nazwa edytora (używanego dla polecenia v).

       HOME   Nazwa  katalogu  domowego  użytkownika  (używana  do  znalezienia  pliku  lesskey w
              systemach Unixowych i OS/2).

       HOMEDRIVE, HOMEPATH
              Złożenie zmiennych  środowiskowych  HOMEDRIVE  i  HOMEPATH  tworzy  nazwę  katalogu
              domowego  użytkownika,  jeśli  nie  zdefiniowano  zmiennej HOME (tylko w wersji dla
              Windows).

       INIT   Nazwa katalogu inicjalizacji użytkownika (używana do znalezienia  pliku  lesskey  w
              systemach OS/2).

       LANG   Język określający zestaw znaków.

       LC_CTYPE
              Język określający zestaw znaków.

       LESS   Opcje które są przekazywane less automatycznie.

       LESSANSIENDCHARS
              Znaki,  co  do  których  zakłada  się,  że  kończą sekwencje ANSI sterujące kolorem
              (domyślnie "m").

       LESSBINFMT
              Format wyświetlania znaków niedrukowalnych i niesterujących.

       LESSCHARDEF
              Określa zestaw znaków.

       LESSCHARSET
              Wybiera predefiniowany zestaw znaków.

       LESSCLOSE
              wiersz poleceń wywołujący (opcjonalny) postprocesor wejścia.

       LESSECHO
              Nazwa programu lessecho (domyślnie "lessecho").  Program lessecho używany  jest  do
              rozwijania metaznaków, takich jak * czy ?, w nazwach plików w systemach Unixowych.

       LESSEDIT
              Prototypowy  łańcuch  dla  edytora  (używany  dla polecenia v).  Zobacz omówienie w
              sekcji ZNAKI ZACHĘTY.

       LESSGLOBALTAGS
              Nazwa polecenia wykorzystywanego przez opcję -t do  znalezienia  tagów  globalnych.
              Normalnie  powinno  to  być ustawione na "global", jeśli system ma polecenie global
              (1).  Jeśli nie jest ustawione, tagi globalne nie są używane.

       LESSKEY
              Nazwa domyślnego pliku lesskey(1).

       LESSKEY_SYSTEM
              Nazwa domyślnego pliku systemowego lesskey(1).

       LESSMETACHARS
              Lista znaków uważanych za metaznaki przez powłokę.

       LESSMETAESCAPE
              Przedrostek, który less doda przed każdym metaznakiem w poleceniach  wysyłanych  do
              powłoki.    Jeśli  LESSMETAESCAPE  jest  łańcuchem  pustym,  polecenia  zawierające
              metaznaki nie będą przekazywane powłoce.

       LESSOPEN
              wiersz poleceń wywołująca (opcjonalny) preprocesor wejścia.

       LESSSECURE
              Uruchamia less w trybie "bezpiecznym".  Zobacz omówienie w sekcji BEZPIECZEŃSTWO.

       LESSSEPARATOR
              Łańcuch do dołączenia do nazwy katalogu przy dokańczaniu nazwy pliku.

       LINES  Ustawia liczbę linii na ekranie.  Ma priorytet nad  liczbą  linii  określoną  przez
              zmienną TERM.  (Jednak jeśli masz system okien obsługujący TIOCGWINSZ lub WIOCGETD,
              to pojęcie rozmiaru ekranu określone przez ten system jest nadrzędne w stosunku  do
              zmiennych środowiskowych LINES i COLUMNS).

       PATH   Ścieżka  szukania użytkownika (używana do znalezienia pliku lesskey w systemach MS-
              DOS i OS/2).

       SHELL  Powłoka używana przy wykonywaniu polecenia ! oraz do rozwijania nazw plików.

       TERM   Typ terminala na którym uruchamiany jest less.

       VISUAL Nazwa e Nazwa edytora (używanego dla polecenia v).

ZOBACZ TAKŻE

       lesskey(1), more(1), head(1).

OSTRZEŻENIA

       Polecenie = i znaki zachęty (chyba że zmieniono je przez -P) podają numery linii na  górze
       i na dole ekranu, ale offset i pozycję procentową linii występującej po znajdującej się na
       dole ekranu.

       Jeśli używa się polecenia :e do nazwania więcej niż  jednego  pliku,  a  jeden  z  nazwany
       plików  był oglądany poprzednio, nowe pliki mogą zostać dołączone do listy w nieokreślonym
       porządku.

       Na pewnych starszych terminalach (tak zwanych terminalach z  "magic  cookie")  szukanie  z
       podświetlaniem  spowoduje  nieprawidłowe  wyświetlanie.   Na takich terminalach szukanie z
       podświetlaniem jest domyślnie wyłączone, aby uniknąć potencjalnych problemów.

       W pewnych przypadkach, kiedy  włączone  jest  szukanie  z  podświetleniem,  a  wzorzec  do
       szukania  zaczyna  się  od  ^,  podświetlone  może  zostać więcej tekstu niż pasuje.  (Ten
       problem nie występuje, gdy less jest  skompilowany  tak,  by  używał  pakietu  POSIX-owych
       wyrażeń regularnych).

       Przy  przeglądaniu  tekstu  zawierającego sterujące kolorem sekwencje specjalne ANSI, przy
       pomocy opcji  -R,  wyszukiwanie  może  nie  znaleźć  tekstu  zawierającego  w  sobie  taką
       sekwencję.  Oprócz  tego,  wyszukiwanie  może zmienić kolor części tekstu występującego za
       podświetlonym.

       W niektórych systemach,  setlocale  twierdzi  że  znaki  ASCII  od  0  do  31  są  znakami
       sterującymi,  a  nie  binarnymi.   Powoduje  to, że less traktuje pewne pliki binarne jako
       zwykłe, niebinarne.  Aby obejść ten problem, ustaw  zmienną  środowiskową  LESSCHARSET  na
       "ascii" (albo na inny odpowiedni zestaw znaków).

       Najświeższą    listę    błędów    znanych    w    tej    wersji    less    znajdziesz   na
       http://www.greenwoodsoftware.com/less.

COPYRIGHT

       Copyright (c) 2000  Mark Nudelman

       less jest częścią projektu GNU i stanowi wolne  oprogramowanie.   Możesz  go  rozprowadzać
       dalej i/lub modyfikować na warunkach albo (1) Powszechnej Licencji Publicznej GNU, wydanej
       przez Fundację Wolnego  Oprogramowania,  albo  (2)  Licencji  Less.   Szczegóły  dotyczące
       rozprowadzania  znajdziesz  w  pliku  README  pakietu  dystrybucyjnego  less.  Wraz z less
       powinieneś otrzymać egzemplarz Powszechnej Licencji Publicznej  GNU  (GNU  General  Public
       License) - zobacz plik COPYING.  Jeśli nie - napisz do Free Software Foundation, 59 Temple
       Place, Suite 330, Boston, MA  02111-1307, USA.  Powinieneś także otrzymać  kopię  Licencji
       Less  - zobacz plik LICENSE.  less rozpowszechniany jest z nadzieją, iż będzie użyteczny -
       jednak BEZ JAKIEJKOLWIEK GWARANCJI, nawet domyślnej gwarancji PRZYDATNOŚCI HANDLOWEJ  albo
       PRZYDATNOŚCI  DO  OKREŚLONYCH ZASTOSOWAŃ. W celu uzyskania bliższych informacji sięgnij do
       Powszechnej Licencji Publicznej GNU.

AUTOR

       Mark Nudelman <markn@greenwoodsoftware.com>
       Zgłoszenia błędów  lub  komentarze  proszę  przesyłać  na  powyższy  adres  albo  do  bug-
       less@gnu.org.
       Więcej     informacji    znajdziesz    na    witrynie    macierzystej    programu    less:
       http://www.greenwoodsoftware.com/less.

INFORMACJE O TŁUMACZENIU

       Powyższe tłumaczenie pochodzi z nieistniejącego już Projektu Tłumaczenia  Manuali  i  może
       nie  być  aktualne.  W  razie  zauważenia  różnic  między  powyższym opisem a rzeczywistym
       zachowaniem opisywanego programu lub  funkcji,  prosimy  o  zapoznanie  się  z  oryginalną
       (angielską) wersją strony podręcznika za pomocą polecenia:

              man --locale=C 1 less

       Prosimy  o  pomoc  w  aktualizacji stron man - więcej informacji można znaleźć pod adresem
       http://sourceforge.net/projects/manpages-pl/.

                                    wersja 374: 19 lutego 2002                            less(1)